Wendeński epizod krakowskiego humanisty. Andrzej Patrycy Nidecki, biskup Wenden 1585-1587

• Authors: Sawa Robert

Title variants

EN

The Wenden Period of Cracow humanist Andrzej Patrycy Nidecki, Bishop of Wenden 1585-1587

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy działalności kościelnej w Inflantach wybitnego krakowskiego humanisty Andrzeja Patrycego Nideckiego (1522-1587). W 1582 r. został on biskupem Wenden (dzisiejsze Cēsis na Łotwie). Stolicę biskupią objął Nidecki dopiero w roku 1585. Zastał tam skomplikowaną sytuację polityczno-religijną. Był otoczony przez nieprzychylnych katolicyzmowi protestantów, w znacznej mierze pochodzenia niemieckiego. Nidecki był pozbawiony środków materialnych wystarczających do skutecznego kierowania diecezją. Pomocą w odtwarzaniu struktur administracyjnych Kościoła katolickiego i pracy duszpasterskiej służyła mu nieliczna grupa duchownych katolickich. Trzej z nich: Edmann Tolksdorf, Andreas Krüger i Fabian Kwadrantyn, przybyli do Inflant w roku 1582 na polecenie biskupa warmińskiego Marcina Kromera. Rządy Nideckiego w Inflantach trwały krótko. Już po dwu latach rezydowania w Wolmarze (obecnie Valmiera na Łotwie) biskup niespodziewanie zmarł. Zbiegło się to w czasie ze zgonem króla Stefana Batorego. Nastąpił wówczas kolejny okres kryzysu i zamętu w diecezji, opanowanego dopiero po dwuletnim wakacie przez następnego biskupa. Był nim wywodzący się z miejscowego duchowieństwa Otton von Schenking. Świadectwem epizodycznej działalności Nideckiego w Inflantach jest odnowiony niedawno dzięki współpracy polsko-łotewskich służb konserwatorskich nagrobek w dawnej katedrze św. Jana w łotewskim Cēsis (obecnie jest to kościół protestancki).

EN

This article regards ecclesiastical activities in Livonia of eminent Krakovian humanist Andrzej Patrycy Nidecki (1522–1587). In 1582 he was appointed bishop of Wenden (currently Cēsis in Latvia). Lycopolis (Dioecesis Lycopolitan) took Nidecki only in 1585. He found there a complex political and religious situation. Nidecki was surrounded by Protestants, largely of German origin, who were unfriendly to Catholics. He lacked financial resources to effectively manage the diocese. Assistance in rebuilding of administrative structures of the Catholic Church and in pastoral service was given to him by a small group of Catholic clergy. The three of them: Edmann Tolksdorf, Andreas Krüger and Fabian Kwadrantyn, came to Livonia in 1582 by the Bishop of Warmia, Marcin Kromer. Nidecki’s governance over Livonia was short. After two years of his residence in Wolmar (now Valmiera in Latvia) Bishop died unexpectedly. This coincided in time with the death of King Stefan Batory. Then there was a further period of crisis and turmoil in the diocese. That crisis was managed by the next bishop only after a two-year vacancy. The new bishop Otto von Schenking was descended from the local clergy . The proof of episodic activity of Nidecki in Livonia is a tombstone in the old cathedral of St. John in Latvian Cesis (currently the Protestant church) that was renovated recently by the Polish-Latvian conservation services.

Keywords

PL

Andrzej Patrycy Nidecki; biskup Wenden; Inflanty

EN

Andrzej Patrycy Nidecki; Bishop of Wender; Livonia

• Publisher: Archiwum Główne Akt Dawnych i Wydawnictwo DiG
• Journal: Miscellanea Historico-Archivistica
• Year: 2013
• Issue: 20
• Pages: 97-112

Dates

published

2013-09-18

Contributors

author

Sawa Robert

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

References

• Altpreußische Biographie, hg. v. Ch. Krollmann, Bd. 1-2, Marburg 1974
• Annales ecclesiastici, ed. A. Theiner, t. 3, Romae 1856
• Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, sygn. AAWO
• Baltischeses historisches Ortslexikon, Teil 2, Lettland (Südlivland und Kurland), Köln–Wien 1990
• Broce J. K., Zīmējumi un apraksti, t. 1. Sējums Rīgas skati, ļaudis un ēkas. – Zinātne, Rīga 1992
• Dworzaczek W., Mieliński Aleksander [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, s. 774–775
• Eichorn A., Der Ermländische Bischof Martin Cromer als Schriftsteller, Staatsmann und Kirchenfürst, „Zeitschrift der Geschichte und Alterthumskunde Ermlands“, 4(1867/69), s. 427–436
• http://www3.acadlib.lv/lielbildes/sejums_NR1/BM01009Am.htm [dostęp: 2013-04-17]
• Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525–1821, Olsztyn 2000
• Kowalska H., Pieniążek Prokop [w:] Polski słownik biograficzny, t. 26, s. 106–108
• Kunze E., Utworzenie biskupstwa wendeńskiego przez Stefana Batorego [w:] Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, Kraków 1938, s. 443–467
• Monumenta Poloniae Vaticana, t. 5, Series Nuntiaturae Polonae, Alberti Bolognetti Nuntii Apostolici in Polonia epistolae et acta 1581–1585, pars I, 1581–1582, ed. E. Kuntze, C. Nanke, Cracoviae 1923–1933
• Morawski K., Andrzej Patrycy Nidecki. Jego życie i twórczość, Kraków 1892
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 13, Warszawa 1893
• Volumina Legum, t. 5, Petersburg 1860
• Wąs G., Diecezja inflancka [w:] Encyklopedia katolicka, t. VII, kol. 192–195
• Witanowski M. R., Otto Schenking. Biskup wendeński, pierwszy opat komendatoryjny sulejowski, „Kwartalnik Historyczny”, R. 45, 1931, s. 25–40
• Wyczawski E., Andrzej Patrycy Nidecki [w:] Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Warszawa 1982, s. 200–203
• Źródła dziejowe, ed. A. Pawiński, t. 11, Warszawa 1882