Kobieca asceza w niemieckim pietyzmie na przełomie XVII i XVIII wieku. Listy Wiary jako źródło do badania dziejów religijności kobiet

• Authors: Gąsowska Magdalena

Title variants

EN

WOMANS ASCETICISM IN GERMAN PIETISM AT THE TURN OF THE 17TH AND 18TH CENTURIES. LETTERS OF FAITH AS A SOURCE FOR STUDYING THE HISTORY OF WOMENS RELIGIOSITY

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Pisma Filipa Jakoba Spenera na temat kobiet pietyzmu miały dla nich sprzeczne przesłanie: z jednej strony pietysta wzywał do reformy, ogłosił kapłaństwo wszystkich wierzących i zachęcał kobiety do bycia kowalami własnego rozwoju duchowego; z drugiej strony myślenie przywódców pietystycznych niewiele różniło się od tradycyjnych poglądów na kobiety i ich poddanie się mężczyznom. Sam Philipp Jakob Spener wahał się, jakie role i zaangażowanie są otwarte dla kobiet. W „Duchowym kapłaństwie” z 1677 r. zachęcał kobiety do czytania i interpretowania Biblii. Miały pełne prawo dyskutować o Piśmie Świętym oraz pouczać współwyznawców. Zauważał nawet, że w niektórych domach są kobiety, które Bóg pobłogosławił zrozumieniem i które rozmawiają z rodzinami na spotkaniu w kościele domowym. Philipp Jakob Spener miał głębokie zastrzeżenia do kobiet proroków, od ich pierwszego pojawienia się na początku 1690 roku - bardziej niż A. H. Francke. Spener był zasadniczo otwarty na możliwość ekstatycznych przeżyć i bezpośrednich objawień od Boga, ale szybko zaczął je analizować, ponieważ Biblia ostrzega przed fałszywymi prorokami, którzy pojawią się w dniach ostatecznych. Pod wpływem Spenera Francke ostatecznie odrzucił autorytet ekstatycznych przeżyć kobiet i zawartego w nich przesłania.

EN

The writings of Filip Jakob Spener about women of pietism had a contradictory message for them: on the one hand, the pianist called for reform, proclaimed the priesthood of all believers and encouraged women to be smiths of their own spiritual development; on the other hand, the thinking of pietist leaders differed little from traditional views on women and their submission to men. Sam Philipp Jakob Spener hesitated what roles and commitment are open to women. In the "spiritual priesthood" of 1677, he encouraged women to read and interpret the Bible. They had full right to discuss the Scriptures and instruct fellow believers. He even noticed that in some homes there were women who God blessed with understanding and who talk to families at a meeting in the home church. Philipp Jakob Spener had deep reservations about female prophets since their first appearance in the early 1690 more than A. H. Francke. Spener was essentially open to the possibility of ecstatic experiences and direct revelations from God, but soon began to analyze them, because the Bible warns of false prophets who will appear in the last days. Influenced by Spener, Francke finally rejected the authority of women's ecstatic experiences and the message they contained.

Keywords

PL

asceza; luteranizm; Spener; kobieta; pobożność

EN

asceticism; Lutheranism; Spener; woman; devotion

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2020
• Issue: 2(9)
• Pages: 26-41

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Gąsowska Magdalena

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Buzek, Andrzej, Historia kościoła, (Warszawa : Wydawnictwo Diecezjalne Stan, 1957).
• Brzoza-Hertmanowicz, Małgorzata, Stepan, Kamil, Słownik władców świata, (Kraków : PIW, 2005).
• Jung, Martin, Pietismus, (Frankfurt am Main : Fischer Taschenbuch Verlag, 2005).
• Jung, Martin, Frauen des Pietismus, (Gütersloh : Gütersloher Verlagshaus, 1998).
• Księga mojego życia. Św. Teresa od Jezusa, (Poznań : Flos Carmeli, 2010).
• Księgi wyznaniowe Kościoła luterańskiego, (Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana, 2003).
• Lehmann, Hartmut, Schilling, Heinz, Schrader, Hans, Jansenismus, Quietismus, Pietismus, Band 42, (Göttingen : Vandenhoeck&Ruprecht, 2002).
• Maciuszko, Tadeusz, Janusz, Asceza, w: Religia. Encyklopedia PWN, t.1, (Warszawa : Polskie Wydawnictwo Naukowe, 2001).
• Matthias, Markus, Pietism and Protestant orthodoxy, [w:] A companion to German Pietism 1600-1800, Schantz Douglas (opr.), vol. 55, (Leiden-Boston : BRILL, 2014).
• Ozorowski, Edward, Słownik podstawowych pojęć teologicznych, (Warszawa : Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2007).
• Pamiętniki dzienniki i relacje jako źródła do badań historycznych (XVIII - XX wiek), Karolczak, Kazimierz (opr.), (Kraków : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2011).
• Prusy w okresie Monarchii absolutnej (1701-1806), Wahowiak, Bogdan (opr.), (Poznań : Polska Akademia Nauk, 2010).
• Schantz, Douglas, Erb, Peter, An Introduction to german pietism, (Baltimore : The Johns Hopkins University Press, 2013).
• Schilling, Heinz, Marcin Luter. Buntownik w czasach przełomu, tłum. Jerzy Kałążny, (Poznań : Wydawnictwo Nauka i Innowacja, 2017).
• Schmidt, Martin, Pietismus, (Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz : Verlag W. Kohlhammer, 1972).
• Szymański, Józef, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, (Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004).
• Wipszycka, Ewa, Egipt – ojczyzna mnichów, w: Apoftegmaty Ojców Pustyni, t. 1, (Warszawa : Tyniec, 1986).

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2020.02.09.02