„Prawnoczłowiecze” spojrzenie na czynne prawo wyborcze

• Authors: Frydrych-Depka Anna

Title variants

EN

Human right dimension of the right to vote

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu czynnego prawa wyborczego jako podstawowego prawa politycznego przysługującego w oparciu o przepisy i standardy prawa między¬naro¬dowego. Spojrzenie „prawnoczłowiecze” na prawo do głosowania przedstawione zostało w oparciu o dwa zagadnienia, ukazujące niewłaściwe wywiązywanie się Polski z ciążących na niej zobowiązań międzynarodowych. Pierwsze – kwestia pozbawienia prawa wyborczego osób ubezwłasnowolnionych – to problem najbardziej palący dla rodzimego ustawodawcy i ustrojodawcy. Drugie – zapewnienie prawa głosu osobom odbywającym karę pozbawienia wolności – ma wymiar bardziej praktyczny. Nie można bowiem poprzestać na nadaniu jednostce prawa udziału w głosowaniu w przepisach prawa np. rangi konstytucyjnej, ale należy przede wszystkim obudować je niezbędnymi gwarancjami korzystania z niego przez wszystkich uprawnionych. To bowiem nadaje mu w pełni realny „prawnoczłowieczy” wymiar.

EN

The article discusses the issue of the right to vote as a basic political right expressed in rules and standards of international law. Right to vote as a crucial human right has been presented based on two examples, showing lack of or problematic compliance of Polish electoral law with international human rights law. As first is analyzed the question of disenfranchisement of persons being incapacitated – this is the most important dilemma for the domestic legislator. The second – implementation of the voting rights of persons held imprisonment – is more practical. For it is not enough to grant voting rights in the legal acts eg. in the constitution. It is essential to build the necessary guarantees, which allows to use it by all eligible voters. Only then we can say that right to cast a vote has an actual “human right” dimension.

Keywords

PL

czynne prawo wyborcze; pozbawienie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych prawa wyborcze więźniów; prawa człowieka; głosowanie; kodeks wyborczy

EN

right to vote; disenfranchisement of persons being incapacitated; prisoners voting rights; human rights; voting; electoral code

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Wyborcze
• Year: 2016
• Volume: XXI
• Pages: 33-53

Dates

published

2016

Contributors

author

Frydrych-Depka Anna

• Centrum Studiów Wyborczych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Bartuś Z., 87 tys. ubezwłasnowolnionych. Lawinowo przybywa wniosków o pozbawienie praw babć i dziadków; http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/9353281,87-tys-ubezwlasno-wol nionych-lawinowo-przybywa-wnioskow-o-pozbawienie-praw-babc-i-dziad-kow,id,t.html.
• Bodnar A., Pudzianowska D., Ploszka A., Wolny M., Wybrane problemy prawa do udziału w wyborach, „Analizy i Ekspertyzy Helsińskiej Fundacji Praw Czło¬wieka” 2015, nr 1.
• Bodnar A., Zmiana Konstytucji jako konsekwencja wykonania wyroku ETPCZ. Glosa do wyroku w sprawie Alajos Kiss przeciwko Węgrom (skarga nr 38832/06, wyrok z 20 maja 2010 r.), „Europejski Przegląd Sądowy”, 2010 nr 10.
• Braun K., “Nothing about us without us”: the legal disenfranchisement of voters with disa-bilities in Germany and its compliance with international human rights standards on disa-bilities, „American University International Law Review” 2015, 30 (2).
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Tunisia, 13 May 2011, CRPD/C/TUN/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Spain, 19 October 2011, CRPD/C/ESP/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Hungary, 22 October 2012, CRPD/C/HUN/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Austria, 30 September 2013, CRPD/C/AUT/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Azerbijan, 12 May 2014, CRPD/C/AZE/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Sweden, 12 May 2014, CRPD/C/SWE/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Denmark, 30 October 2014, CRPD/C/DNK/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Germany, 13 May 2015, CRPD/C/DEU/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Turk-menistan, 13 May 2015, CRPD/C/TKM/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Czech Republic, 15 May 2015, CRPD/C/CZE/CO/1
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, Ukraine, 2 October 2015, CRPD/C/UKR/CO/1.
• Concluding observation of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, European Union, 2 October 2015, CRPD/C/EU/CO/1.
• Dąbrowski M., Ubezwłasnowolnienie częściowe a prawo wyborcze w świetle standardów europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 2-3,
• [Db] Komorowski zdobył „za kratkamiˮ ponad 80 proc. głosów, http://www.tvn24.pl/wiadom osci-z-kraju,3/glosowanie-za-kratami-wiezniowie-za-komorowskim,545473.html.
• Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dn. 4 listopada 1950 r., Dz. U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 z późn. zm.
• Gąsior M., Powyborczy skandal w więzieniu. Ktoś przekupił więźniów kawą i papierosami, by głosowali na kandydata PiS?, http://natemat.pl/106085,powyborczy-skandal-w-wiezie¬niu-ktos-przekupil-wiezniow-kawa-i-papierosami-by-glosowali-na-kandydata-pis.
• Gronowska B., Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie Iwańczuk przeciwko Polsce (dot. praktyki stosowania tymcza-sowego aresztowania), „Prokuratura i Prawo” 2002, nr 2.
• Kodeks dobrych praktyk w sprawach wyborczych przyjęty przez Europejską Komisję na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisję Wenecką) na 51. i 52. sesji plenarnej, a 23 maja 2003 roku przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (CDL-AD (2002) 23 rev).
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• Konwencja ONZ z dnia 13 grudnia 2006 roku o prawach osób niepełnosprawnych, Dz. U. 2012 , poz. 1169.
• Kurowski K., Prawa wyborcze osób niepełnosprawnych – zagadnienia teorii i praktyki, „Studia Wyborcze” 2011, t. 11.
• Kurowski K., Wolności i prawa człowieka i obywatela z perspektywy osób z niepełno-sprawnościami, Warszawa 2014.
• Łętowska E., O systemowej interpretacji i prawie wyborczym, [w:] B. Cudowski, J. Iwulski (red.), Z aktualnych zagadnień prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Księga jubileuszowa prof. Waleriana Sanetry, Białystok 2013.
• Łodziński S., Pudzianowska D., Szaranowicz-Kusz M. (red.), Prawa wyborcze dla cudzoziemców – tak czy nie?, Warszawa 2014.
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1966 r., Dz. U. 1977, nr 38, poz. 167.
• Opinia Komitetu ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami z dnia 16.10.2013 r. w sprawie Zsolt Bujdoso, Jánosné Ildikó Márkus, Viktória Márton, Sándor Mészáros, Gergely Polk i János Szabó vs Węgry CRPD/C/10/D/4/2011.
• Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Dyrektora Generalnej Służby Więziennej w sprawie praw wyborczych osadzonych z dnia 20.10.2015 r.
• Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezesa Rady Ministrów w sprawie praw wybor¬czych osób ubezwłasnowolnionych z dnia 15.04.2014 r.
• Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezydenta RP w sprawie praw osób ubezwłasno-wolnionych z dnia 7.10.2015 r.
• Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Prezydenta RP w sprawie praw wyborczych osób ubezwłasnowolnionych z dnia 18.02.2016 r.
• Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//1/20 8000/208041/208042/dokument152071.pdf.
• Protokół Dodatkowy nr 1 do Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawo-wych wolności z dnia 20 marca 1952 r., Dz. U. 1995, nr 36, poz. 175.
• Pudzianowska D. (red.), Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psy¬chicz¬ną w świetle międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka, Warszawa 2014.
• Rekomendacja Rec (2006) 5 Komitetu Ministrów Rady Europy – Plan działania Rady Europy w celu promocji praw i pełnego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w społeczeństwie: podnoszenie jakości życia osób niepełnosprawnych w Europie 2006–2015 z dnia 5 kwietnia 2006 r.
• Rekomendacja Rec (2006)2 Komitetu Ministrów do państw członkowskich Rady Europy w sprawie Europejskich Reguł Więziennych z dnia 11 stycznia 2006 r.
• Rekomendacja Rec (2011)14 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w życiu politycznym i publicznym z dnia 16 listo¬pada 2011 r.
• Rezolucja (62) 2 Komitetu Ministrów Rady Europy – Wyborcze, obywatelskie i socjalne prawa skazanych z dnia 1 lutego 1962 r.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia z dnia 29 grudnia 2014 r. w sprawie spisu wyborców, Dz. U. 2015, poz. 5.
• Rulka M., Glosa do wyroku ETPC z dnia 20 maja 2010 r., „Państwo i Prawo” 2010, nr 12.
• Rulka M., Prawo do głosowania więźniów, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2010, nr 69.
• Rulka M., Treść konstytucyjnej zasady powszechności głosowania na początku XXI wieku, [w:] S. Biernat (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, gospodarczych, technologicznych i społecznych, Warszawa 2013.
• Skotnicki K., Czy ubezwłasnowolnienie może pozostać w Polsce cenzusem wyborczym?, [w:] J. Jaskiernia (red.), Uniwersalny i regionalny wymiar ochrony praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe rozwiązania, t. 2, Warszawa 2014.
• Skotnicki K., Zasada powszechności w prawie wyborczym. Zagadnienia teorii i praktyki, Łódź 2000.
• Sokala A., Michalak B., Uziębło P., Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Warszawa 2013.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz. U. 2014, poz. 101 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz. U. 2014, poz. 121 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, Dz. U. nr 21, poz. 112 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz. U. nr 90, poz. 557.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. 1997, nr 88, poz. 553 z późn. zm.
• Uziębło P., Cenzusy wyborcze w XXI w. – potrzeba nowego podejścia?, Toruń 2014.
• Wyrok ETPC z dnia 10 lutego 2015 r. McHugh i inni przeciwko Wielkiej Brytanii (skarga nr 51987/08 rozpatrzona łącznie z 1014 innymi).
• Wyrok ETPC z dnia 15 listopada 2001 r. Iwańczuk vs Polska (skarga nr 25196/94).
• Wyrok ETPC z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie Alajos Kiss vs Węgry (skarga numer 38832/06).
• Wyrok ETPC z dnia 22 maja 2012 r. Scoppola vs Włochy (skarga nr 126/05).
• Wyrok ETPC z dnia 23 listopada 2010 r. Greens i M.T. vs Wielka Brytania (skargi nr 60041/08 i 60054/08).
• Wyrok ETPC z dnia 6 października 2005 r. Hirst vs Wielka Brytania (skarga nr 74025/01).
• Wyrok TK z dnia 11 maja 2005 r., sygn. K 18/04.
• Wyrok TK z dnia 31 maja 2004 r., sygn. K 15/04.
• Zbieranek J. (red.), Gwarancje korzystania z czynnego prawa wyborczego przez osoby starsze i osoby z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia, „Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskichˮ 2012, nr 8, Źródła. Zasada Równego Traktowania. Prawo i Praktyka nr 4.
• Zbieranek J., Alternatywne procedury głosowania w polskim prawie wyborczym – gwa-rancja zasady powszechności wyborów czy mechanizm zwiększania frekwencji wyborczej?, Warszawa 2013.
• ŹRÓDŁA INTERNETOWE
• http://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=001-98800&filename=001-98800.pdf&TID=nlznbgtpxd
• http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//1/208000/208041/208042/dokument152071.pdf
• http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/1/projekt/208000
• http://natemat.pl/106085,powyborczy-skandal-w-wiezieniu-ktos-przekupil-wiezniow-kawa-i-papierosami-by-glosowali-na-kandydata-pis
• http://niepelnosprawni.gov.pl/container/dokumenty-miedzynarodowe/dokumenty-rady-europej-skiej/Zalecenie%20CM%20Rec(2011)14.pdf
• http://parlament2015.pkw.gov.pl/aktualnosci/7_Statystyka
• http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/treatybodyexternal/Download.aspx?symbolno=CRPD/C/10/D/4/2011&Lang=en
• http://tbinternet.ohchr.org/_layouts/TreatyBodyExternal/TBSearch.aspx
• http://trybunal.gov.pl/uploads/media/Zagadnienia_nr_1_2012.pdf
• http://www.cossw.pl/file/redir.php?id=5853
• http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/9353281,87-tys-ubezwlasnowolnionych-lawinowo-przybywa-wnioskow-o-pozbawienie-praw-babc-i-dziadkow,id,t.html
• http://www.iom.pl/sites/default/files/Documents/prawa_wyborcze_web.pdf.
• http://www.pfon.org/dokumenty-i-publikacje/dokumenty-miedzynarodowe/141-plan-dzialan-rady-europy-w-celu-promocji-praw-osob-niepelnosprawnych
• http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/glosowanie-za-kratami-wiezniowie-za-komorow-skim,545473.html
• http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2002)023rev-e
• https://www.rpo.gov.pl/pl/content/do-dgsw-ws-praw-wyborczych-osadzonych
• https://www.rpo.gov.pl/pl/content/do-prezydenta-rp-ws-praw-wyborczych-osob-ubezwlasno-wolnionych
• https://www.rpo.gov.pl/pl/content/prawo-do-g%C5%82osowania-os%C3%B3b-ubezw%C5% 82asnowolnionych-u-premiera-art-29-%E2%80%93-udzia%C5%82-w-%C5%BCyciu-politycznym
• https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Do_Prezydenta_RP_ws_praw_osob_ubezwlasnowol-nionych.pdf
• https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wolnosci_i_prawa_srodki_5.pdf
• http://www.pg.gov.pl/numer-2-1066/numer-2-990.html
• http://beta.hfhr.pl/wp-content/uploads/2015/02/hfpc_analizy_i_rekomendacje_12015.pdf

Identifiers

ISSN

1898-0082