DZIAŁANIE CZŁOWIEKA JAKO KATEGORIA RÓŻNICUJĄCA I JEJ IMPLIKACJE DLA PEDAGOGII

• Authors: Szymala Katarzyna

Title variants

EN

THE ACTING PERSON AS A DIFFERENTIATING CATEGORY AND ITS IMPLICATIONS FOR PEDAGOGY

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wskazanie na podstawie tekstu Osoba i czyn Karola Wojtyły na zasadność powrotu do personalistycznej koncepcji działania osoby jako tradycji myślenia niezbędnej do przywrócenia znaczenia wychowaniu we współczesnym kontekście kulturowym. Punktem wyjścia rozważań jest stwierdzenie, że wpisanie edukacji w dominujący w przestrzeni publicznej neoliberalny, technologiczny oraz eugeniczny kontekst redukuje pojęcie działania edukacyjnego. Przywołane konteksty łączy rozumienie kształcenia jako działania nastawionego bardziej na wynik niż na sam proces, dążącego do ulepszenia procesu edukacyjnego czy wręcz do przejęcia nad nim kontroli. Tylko wtedy, gdy przyjmie się – wbrew postulatom transhumanizmu – że działanie człowieka jest kategorią różnicującą, to znaczy, że rzeczywiście różni się ono od aktywności zwierząt czy maszyn, możliwa jest obrona jego racjonalności w obszarze wychowania.

EN

The aim of this paper is to demonstrate, on the basis of Karol Wojtyła’s work The Acting Person, the validity of returning to the personalistic understanding of the acting person as the necessary philosophical tradition to restore the value of upbringing in the contemporary cultural context. The starting point is the assumption that education has been assigned in a neoliberal, technological, and eugenic context of public debate, what has reduced the meaning of educational acting. These three positions are linked by common understanding of education focused rather on the result than on the process itself and aimed to regulate this process and even take control over it. Only if human acting – contrary to the assumptions of transhumanism – is recognized as a differentiating category, which means that it really differs from both animal activity and machine activity, it is possible to defend the rationality of human activity in the area of upbringing.

Keywords

PL

filozofia działania; personalizm; wychowanie; samowychowanie; neoliberalizm; eugenika; cyborgizacja edukacji

EN

philosophy of acting personalism; upbringing; self-education; neoliberalism; eugenics; cyborgization of education

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Forum Pedagogiczne
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 63-75

Dates

published

2015

Contributors

author

Szymala Katarzyna

References

• Bakke M. (2010). Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Buttiglione R. (1994). Kilka uwag o sposobie czytania „Osoby i czynu”, tłum. Styczeń T. W: Styczeń T., Chudy W. i in. (red.). „Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 11-42.
• Chutorański M., Szwabowski O., Moroz J. (2014). O projekcie „Subsumacje edukacji”. „Parezja”, nr 2, s. 139-146.
• Czerepaniak-Walczak M. (red.). (2013). Fabryki dyplomów czy universitas? O „nadwiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej. Kraków: Impuls.
• Gutek G.L. (2007). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, tłum. Kacmajor A., Sulak A. Gdańsk: GWP.
• Klichowski M., Przybyła M. (2013). Cyborgizacja edukacji – próba konceptualizacji. „Studia Edukacyjne”, nr 24, s. 143-154.
• Klichowski M. (2014). Narodziny cyborgizacji. Nowa eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kupisiewicz C., Kupisiewicz M. (red.). (2009). Słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kowal S. (2014). Personalizacja kształcenia. Wystąpienie na I Ogólnopolskim Kongresie Tutoringu, Warszawa 16-17 maja 2014. Organizator: Collegium Wratislaviense.
• Kunowski S. (2004). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
• Kwaśnica R. (2007). Dwie racjonalności. Od filozofii sensu ku pedagogice ogólnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Kwieciński Z. (2012). Pedagogie postu. Preteksty – konteksty – podteksty. Kraków: Impuls.
• Lorda J.L. (2011). Humanizm. Dobra niewidzialne, tłum. Roszak P. Toruń: Kunke Poligrafia.
• Michałowska D.A. (2013). Neoliberalizm i jego (nie)etyczne implikacje edukacyjne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Nalaskowski A. (2013). Szkoły jednopłciowe – powrót do intymności kształcenia. „Paedagogia Christiana”, nr 1/31, s. 1-8.
• Nowak M. (1999). Wiedza o wychowaniu w perspektywie pedagogiki personalistycznej. W: Gnitecki J., Rutkowiak J. (red.). Pedagogika i edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności. Materiały z III Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego. Warszawa: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.
• Pilch T. (red.). (2003). Encyklopedia pedagogiczna XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Podsiad A. (2000). Słownik terminów i pojęć filozoficznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Sośnicki K. (1967). Istota i cele wychowania. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Spaemann R. (2001). Osoby. O różnicy między kimś a czymś, tłum. Merecki J. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Styczeń T. i in. (red.). (1994). „Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Szwabowski O. Edukacja jako oszustwo, dostępny na: http://www.praktykateoretyczna.pl/oskar-szwabowski-edukacja-jako-oszustwo/ (otwarty 16.05.2015).
• Wojtyła K. (1985). Osoba i czyn. Kraków: Polskie Wydawnictwo Teologiczne.
• Wołk Z. (2005). Świat jako market. Edukacja, praca, doradzanie w neoliberalnej rzeczywistości. W: Kargulowa A., Kwiatkowski S.M., Szkudlarek T. (red. nauk.). Rynek i kultura neoliberalna a edukacja. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 73-86.
• Zamojski P. Dialektyka funkcjonalizacji szkoły. Tezy do wykładu dostępne na: http://subsumcjeedukacji.blogspot.com/2014/04/wykad-dra-piotra-zamojskiego-pt.html (otwarty16.05.2015).
• Zamojski P. (2010). Miejsce normatywności w dyskursie pedagogiki: ku pojmowaniu działania edukacyjnego jako kwestii etycznej. W: Michalak J. (red. nauk.). Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Notes

PL