Późnobrązowe cmentarzyska kurhanowe w Dolicach na Pomorzu Zachodnim ‒ podsumowanie wyników badań

• Authors: Kaczmarek Maciej

Title variants

EN

The late Bronze Age burial mound cemeteries in Dolice West Pomerania – the summation of the study results

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podsumowano wyniki opracowania materiałów archeologicznych pochodzących z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 1976-1989 na dwóch cmentarzyskach kurhanowych z późnej epoki brązu w Dolicach, pow. stargardzki, woj. zachodniopomorskie. Pierwsza z nekropoli, oznaczona jako stanowisko 30, usytuowana jest na pagórkowatej, górnej części garbu wzniesienia morenowego, w bezpośrednim sąsiedztwie doliny Małej Iny. Zarejestrowano tutaj około 20 kurhanów o kamienno-ziemnej konstrukcji nasypu, osiągających u kolistej podstawy średnicę od 4 do 16 m. Mogiły ciągną się pasem, w co najmniej trzech czytelnych skupiskach. Wykopaliskowo zbadano tylko dwie (ryc. 3). Znacznie rozleglejsze drugie cmentarzysko dolickie, zaszeregowane pod numerem 40, zostało posadowione na łagodnym stoku wzniesienia morenowego, zajmując powierzchnię około 1,5 ha. Na zorientowanym według osi NW – SE odcinku o długości 400 m leży około 80 mogił, charakteryzujących się zróżnicowaną średnicą nasypów, sięgającą od 3 do 25 m. Wykopaliskowo zbadano 7 z nich oraz 63 groby płaskie występujące w przestrzeniach między mogiłami (ryc. 4). Rozpoznane w niewielkim stopniu cmentarzyska kurhanowe w Dolicach mają bardzo duże znaczenie dla studiów nad obrządkiem pogrzebowym z późnej epoki brązu na Pomorzu Zachodnim, są bowiem najlepiej zbadanymi stanowiskami funeralnymi z tego odcinka pradziejów w regionie. Na nekropoli Dolice 40 ujawniono relikty bardzo interesującej architektury sepulkralnej, którą cechuje zróżnicowanie wewnętrznych konstrukcji kurhanów (skrzynie, jądra kamienne, korytarz prowadzący do komory grobowej), a także obecność w przestrzeniach między nimi płaskich grobów w obstawach kamiennych o formie zminiaturyzowanych wieńców. Towarzyszą im praktyki intencjonalnego niszczenia inwentarza grobowego (rozbijanie naczyń) oraz rozdrabniania skremowanych kości ludzkich, rozsypywanych w kurhanach w postaci bezpopielnicowych pochówków warstwowych. Zjawiska te, w ogóle niespotykane i obce w sąsiednim, lubusko-wielkopolskim środowisku łużyckich pól popielnicowych, a odnotowane również w innych częściach Pomorza, wymagają podjęcia szerszych studiów analityczno-porównawczych z wykorzystaniem źródeł pochodzących z obszarów zaodrzańskich (Pomorze Przednie, Meklemburgia, północna Brandenburgia), a w dalszej kolejności z wysp duńskich, Jutlandii, Skanii oraz wysp bałtyckich (Bornholm, Gotlandia, Olandia).

EN

The article summarises the results of study of archaeological materials from excavations carried out in the years 1976-1989 on two burial mound cemeteries from the late Bronze Age in Dolice, Stargard district, West Pomeranian Voivodeship. The first of the necropolises, marked as site 30, is situated on a hilly, upper part of a moraine height, in the immediate vicinity of the Mała Ina River valley. About 20 burial mounds in earthen and stone construction were registered here, reaching a diameter of 4 to 16 m at the circular base. The graves stretch in a strip, in at least three perceptible clusters. Only two of them were excavated (Fig. 3). A much wider second Dolice cemetery, marked as site 40, was located on a gentle slope of a moraine elevation, occupying an area of about 1.5 ha. About 80 graves, characterised by varying diameters, ranging from 3 to 25 m, are located along the NW – SE axis at 400 m long section. Seven of them and 63 flat graves occurring in the spaces between the burial mounds were excavated (Fig. 4). Recognised to a small extent burial mounds in Dolice are very important for the research on burial rites in the late Bronze Age in West Pomerania, because they are the best-studied funeral sites from this part of the prehistory in the region. On the necropolis Dolice 40 relics of very interesting sepulchral architecture were unearthen, which is characterised by diversity of internal structures of mounds (boxes, stone cores, corridor leading to the burial chamber), as well as the presence of flat stone cist graves in the spaces between them in the form of miniaturised circles. They are accompanied by practices of intentional destruction of burial furnishing (breaking of vessels) and shredding of cremated human bones, scattered in mounds in the form of layered burials with no urns. These phenomena, unheard of in general and alien in the neighbouring Lubusz-Greater Poland environment of the Lusatian urnfields, and also recorded in other parts of Pomerania, require a broader analytical and comparative study using sources from trans-Odra River areas (Vorpommern, Mecklenburg, North Brandenburg) and then from the Danish islands, Jutland, Skåne and the Baltic Islands (Bornholm, Gotland, Öland).

Keywords

PL

Pomorze Zachodnie; obrządek pogrzebowy; późna epoka brązu; cmentarzyska kurhanowe; Dolice

EN

West Pomerania; burial rites; late Bronze Age; burial mounds; Dolice

• Publisher: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
• Journal: Pomorania Antiqua
• Year: 2018
• Volume: Tom XXVII
• Pages: s. 139-162

Contributors

author

Kaczmarek Maciej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Archeologii, ul. Umultowska 89d, 61-614 Poznań