Ideologisation of the Family in Women’s Magazines in the People’s Republic of Poland: Propaganda Models and Transmission Mechanisms

• Authors: Doniec Renata

Title variants

PL

Ideologizacja rodziny w czasopismach kobiecych w PRL. Modele propagandowe i mechanizmy przekazu

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article aims to show the phenomenon of ideologisation of the Polish fam-ily in the official dimension of the culture of real socialism, i .e . the media . The subject of the analysis was the most popular women’s press in the People’s Republic of Poland, with a socio-educational and advisory nature . By presenting the phenomenon of family ideologisation, attempts were made to show two of its aspects, i .e . mechanisms for the transmission of propagated content . In the first case, the family models appearing in the analysed press in the 1950s, 1960s, and 1970s were reconstructed, and in the second, the techniques, principles, and means used in the propaganda message were presented . The basic research problem is framed in the question: What models of family life were propagated by the examined women’s press in selected periods of real socialism and what communication mechanisms were used concerning the propagated content? The following theoretical assumptions were adopted in the analysed issues: 1) the image of the family propagated in magazines was subject to strong ideologisation and polit-icisation, 2) the family was treated as a political and educational tool in the service of the power apparatus, 3) interpretations of selected aspects of family life lowered the rank and importance of the family in social awareness, and 4) various mechanisms of propaganda were used to weaken the cognitive and psychological structures of women. The basic material base of the research was the magazine “Przyjaciółka” published in selected periods of the 1950s, 1960s, and 1970s . The supplementary base was the mag-azine “Kobieta i Życie” and studies by A . Kłoskowska from the 1950s and F . Adamski from the 1960s . In the reconstruction of the family models from the 1950s and 1960s, I used the content analysis method, and in the study of the family model from the 1970s, the frequency-thematic analysis of the messages of the researched content and H . Lasswell’s communication model . The theoretical reference for family analyses in the period of the People’s Republic of Poland was the concept of family as defined by K . Marx, F . Engels and V . I . Lenin . The research findings revealed that the transmitted content was subject to strong ideologisation and politicisation . The transmitted content weakened the importance of the family and deformed the sense of family values . The propagated image was one-sided and reduced . The family was treated as a tool in the service of the communist state . The techniques of transmission generated a sense of mental dilemma, ignorance, and intellectual confusion among the female readers.

PL

Celem artykułu jest ukazanie zjawiska ideologizacji rodziny polskiej w ofi-cjalnym wymiarze kultury realnego socjalizmu, czyli w mediach . Przedmiotem analizy uczyniono najbardziej popularną prasę kobiecą w PRL o charakterze społeczno-wy-chowawczym i poradniczym . Przedstawiając zjawisko ideologizacji rodziny, starano się ukazać dwa jej aspekty, tj . 1) sposób obrazowania i interpretacji wybranych treści dotyczących życia małżeńsko-rodzinnego w poszczególnych dekadach systemu oraz 2) mechanizmy przekazu propagowanych treści . W pierwszym przypadku dokonano rekonstrukcji modeli rodziny występujących na łamach badanej prasy w latach 50 ., 60 . i 70 ., a w drugim przedstawiono techniki, zasady i środki stosowane w przekazie propagandowym . Podstawowy problem badawczy zawarty jest w pytaniu: Jakie modele życia rodzinnego propagowała badana prasa kobieca w wybranych okresach realnego socjalizmu i jakie mechanizmy przekazu stosowała w odniesieniu do propagowanych treści? W analizowanych zagadnieniach przyjęto następujące założenia teoretyczne: 1) obraz rodziny propagowany w czasopismach podlegał silnej ideologizacji i upo-litycznieniu, 2) rodzina była traktowana jako narzędzie polityczno-wychowawcze w służbie aparatu władzy, 3) interpretacje wybranych aspektów życia rodzinnego obniżały rangę i znaczenie rodziny w świadomości społecznej, 4) stosowano różne mechanizmy propagandowego przekazu osłabiające struktury poznawcze i psychiczne kobiet . Zasadniczą bazę materiałową badań stanowiło czasopismo „Przyjaciółka” wyda-wane w wybranych okresach lat 50 ., 60 . i 70 . Bazę uzupełniającą stanowiło czasopismo „Kobieta i Życie” oraz opracowania autorstwa A . Kłoskowskiej z lat 50 . i F . Adamskiego z lat 60 . W rekonstrukcji modeli rodziny z lat 50 . i 60 . zastosowałam metodę analizy treści, a w badaniach modelu rodziny z lat 70 . frekwencyjno-tematyczną analizę przekazów badanych treści oraz model komunikacyjny H . Lasswella . Teoretycznym odniesieniem analiz rodziny w okresie PRL była koncepcja rodziny w ujęciu K . Marksa, F . Engelsa i W . I . Lenina . Wyniki badań wykazały, że przekazywane treści podlegały silnemu zideologizowaniu i upolitycznieniu, osłabiały znaczenie rodziny oraz deformo-wały sens wartości rodzinnych . Propagowany obraz był jednostronny i zredukowany . Rodzina była traktowana jako narzędzie w służbie komunistycznego państwa . Techniki przekazu generowały poczucie psychicznego rozdarcia, niewiedzy i intelektualnego zagubienia wśród czytelniczek.

Keywords

EN

ideologisation of the family; real socialism; propaganda models; women’s magazines; mechanisms of propaganda

PL

ideologizacja rodziny; realny socjalizm; modele propagandowe; czasopisma kobiece; mechanizmy propagandy

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2023
• Volume: 1/51
• Pages: 123-156

Contributors

author

Doniec Renata

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000-0003-0755-1537

References

• Adamski, F . (1968) . Modele małżeństwa i rodziny w kulturze masowej [Models of marriage and family in mass culture] . Studia Socjologiczne, 29(2), 93–109 .
• Adamski, F . (1969) . Rola „Przyjaciółki” w kształtowaniu modelu współczesnej rodziny [The role of “Przyjaciółka” in shaping the model of the contemporary family] .Zeszyty Prasoznawcze, 3, 53–69 .
• Adamski, F . (1970) .Modele małżeństwa i rodziny a kultura masowa [Models of marriage and family and mass culture] . Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe .
• Adamski, F . (1978) . Konflikty małżeńskie i ich źródła na łamach „Kobiety i Życia” [Marriage conflicts and their sources in the pages of “Kobieta i Życie”] . Zeszyty Prasoznawcze, 1, 23–32 .
• Adamski, F . (1984) .Socjologia małżeństwa i rodziny . Warszawa: PWN .
• Arendt, H . (1976) .The Origins of Totalitarianism. San Diego, New York, London: A Harvest Book Harcourt Brace & Company .
• Boni, M . (1992) . Funkcje życia domowo-rodzinnego w doktrynie komunistów polskich (1945–1950) [Functions of home and family life in the doctrine of Polish communists (1945–1950)] . In P . Łukasiewicz & A . Siciński (Eds .), Dom we współ-czesnej Polsce. Szkice [A house in contemporary Poland . Sketches] (pp . 99–113) .Wrocław: Wiedza o Kulturze .
• Bren, P . & Neuburger, M . (Eds .) (2012) .Communism Unwrappted. Consumption in Cold War Eastern Europe . Oxford: Oxford University Press .
• Doniec, R . (2019) . Między edukacją a indoktrynacją . Dobra rodziny na łamach czasopism kobiecych w Polsce lat 70 . Na przykładzie czasopism „Przyjaciółka” i „Kobieta i Życie” [Between education and indoctrination . The good of the family in women’s magazines in Poland in the 70s . On the example of the magazines “Przyjaciółka” and “Kobieta i Życie”] .Pedagogika Społeczna, 74(4), 199–222 .
• Doniec, R . (2022) . Przemiany modelu kobiety w PRL na łamach czasopism kobie-cych „Przyjaciółka” i „Kobieta i Życie” [The transformation of the woman model in the People’s Republic of Poland in the women’s magazines “Przyjaciółka” and “Kobieta i Życie”] .Ateneum Kapłańskie, 178(677), 74–95 .
• Głowiński, M . (2009) .Nowomowa i ciągi dalsze. Szkice dawne i nowe [Newspeak and sequels . Old and new sketches] .Kraków: Universitas .
• Hejnicka-Bezwińska, T . (1996) .Zarys historii wychowania (1944–1989). Oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami [Outline of the history of education (1944–1989) . Education and pedagogy between two crises] . Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP .
• Jasińska, A . & Siemieńska, R . (1980) . Rola rodziny w propagowanym wzorze osobowości socjalistycznej a jej miejsce w hierarchii wartości społeczeństwa polskiego [The role of the family in the propagated model of socialist personality and its place in the hierarchy of values of Polish society] .Przegląd Humanistyczny, 11/12, 77–78 .
• Klich-Kluczewska, B . (2017) . Biopolitics and (Non)-Modernity . Population Micro-Policy, Expert Knowledge and Family in Late-Communist Poland . Acta Poloniae Historica, 115, 151–174 .
• Kłoskowska, A . (1959) . Modele społeczne i kultura masowa [Social models and mass culture] .Przegląd Socjologiczny, 13(2), 46–71 .
• Kurzynowski, A . (2000) . Przemiany wzorów karier zawodowych kobiet w latach 1950–1989 [Changes in patterns of professional careers of women in the years 1950–1989] . In A . Żarnowska & A . Szwarc (Eds .), Kobiety i praca. Wiek XX i XIX [Women and work . 20th and 19th century] (pp . 189–215) . Warszawa: DiG .
• Parsons, T . (1972) .Szkice z teorii socjologicznej . Warszawa: PWN .
• Szlagowska, A . (2014) . Modele kobiecości i kontrola urodzeń w Polsce w latach 1945–1989 [Models of femininity and birth control in Poland in 1945–1989] . In E . Chabros & A . Klarnau (Eds .), Kobiety „na zakręcie” 1933–1989 [Women ‘on the bend’ 1933–1989] (pp . 247–260) . Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej .
• Sztompka, P . (2002) . Socjologia. Analiza społeczeństwa [Sociology . Society analysis] . Kraków: Wydawnictwo Znak .
• Świda-Ziemba, H . (1998) .Człowiek wewnętrznie zniewolony [An internally enslaved man] . Warszawa: Uniwersytet Warszawski .
• Świda-Ziemba, H . (2010) .Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii [Youth of the People’s Republic of Poland . Portraits of generations in the context of history]. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Wójcik, G . (2014) . Emancypacja kobiet w okresie lat 60 . i 70 . Na łamach cza-sopisma „Kobieta i Życie” [Emancipation of women in the 1960s and 1970s . In the pages of the magazine “Kobieta i Życie”] .Kultura Popularna, 40(2), 118–129 .Press
• “Przyjaciółka,” 20 and 25, 1950 .
• “Przyjaciółka,” 5(151), 4 II 1951, p . 7, p . 13 .
• “Przyjaciółka,” 6(152), 11 II 1951, p . 13 .
• "Przyjaciółka,” 9(155), II 1951 .
• “Przyjaciółka,” 10(156), 11 III 1951, p . 3 .
• “Przyjaciółka,” 13(159), 1 IV 1951, p . 13 .
• "Przyjaciółka,” 10(156), 11 III 1951, p . 3 .
• “Przyjaciółka,” 18(164), 1951 .

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2023.006