Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny

• Authors: Antoszewski Andrzej

Title variants

EN

Illiberal democracy as a political project

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problematyka nieliberalnej demokracji wydaje się jednym z najważniejszych problemów, jakimi zajmują się badacze studiujący proces postkomunistycznej demokratyzacji. Może być – i często jest – uważana za realną alternatywę dla modeli demokracji rozwiniętych w zachodniej hemisferze politycznej. Artykuł koncentruje się na źródłach kryzysu demokracji liberalnej i możliwych konsekwencjach jej zastąpienia przez nieliberalną wizję systemu politycznego. Autor przyjmuje hipotezę, że urzeczywistnienie koncepcji demokracji nieliberalnej oznacza konieczność reinterpretacji głównych zasad demokracji, takich jak suwerenność narodu, reprezentacja, czy podział władzy oraz odrzucenia liberalno-demokratycznego konsensusu, obowiązującego po II wojnie światowej w Europie Zachodniej, a w rezultacie znaczącą zmianę dotychczasowych wzorców zachowania politycznego. Stawia też pytanie o przyszłość demokracji nieliberalnej, kreśląc trzy możliwe scenariusze dalszego rozwoju politycznego państw, które na tę drogę wkroczyły.

EN

Illiberal democracy seems to be one of the most important topics for political scientists studying the process of post-communist democratisation. It may be, and often has been, considered as real alternative for models of democracy developing in Western political hemisphere. This article focuses on the sources of crisis of liberal democracy and possible political consequences of its replacing by illiberal vision of political system. Author hypothesises that making illiberal democracy real requires the reinterpretation of main democratic principles, such as representation or separation of powers, as well as abandoning of political consensus, present in consolidated West European democracies after the Second World War, and, in effect, fundamental change of patterns of political behaviour. The question of the future of illiberal democracy is also posed and three possible scenarios are considered.

Keywords

PL

system polityczny; demokracja; liberalizm; populizm; konsensus polityczny

EN

political system; democracy; liberalism; populism; political consensus

• Publisher: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Uniwersytet Warszawski
• Journal: Przegląd Europejski
• Year: 2018
• Issue: 2(48)
• Pages: 11-31

Dates

published

2018

Contributors

author

Antoszewski Andrzej

• Uniwersytet Wrocławski

References

• ABTS Koen, RUMMENS Stefan (2007), Populism versus Democracy, „Political Studies”, vol. 55, nr 2.
• ALBERTAZZI Daniele, MÜLLER Sean (2013), Populism and Liberal Democracy: Populism in Government in Austria, Italy, Poland and Switzerland, „Government and Opposition”, vol. 48, nr 3.
• ANTOSZEWSKI Andrzej (2017a), Demokracja liberalna przed nieliberalnym wyzwaniem, w: Andrzej Czajowski, Dorota Drałus, Leszek Sobkowiak, Monika Wichłacz (red.), Zjawiska polityczne w perspektywie teoretycznej, Wrocław.
• ANTOSZEWSKI Andrzej (2017b), Suwerenność ludu – podejście liberalne, w: Paweł Stawarz, Tadeusz Wallas, Konstanty A. Wojtaszczyk (red.), Suwerenność państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Warszawa.
• ÁGH Atilla (2016), The Decline of Democracy in East-Central Europe. Hungary as a the Worst-Case Scenario, “Problems of Post-Communism” 2016, vol. 63, nr 5-6.
• BÁNKUTI Miklós, HALMAI Gábor, SCHEPPELE Kim Lane (2012), Disabling the Constitution, „Journal of Democracy”, vol. 23, nr 3.
• BARROS Robert (2010), Dyktatura i rządy prawa: normy prawne i władza wojskowa w Chile Pinocheta, w: Josè Maria Maravall, Adam Przeworski (red.) Demokracja i rządy prawa, Warszawa.
• BEETHAM David (1992), Liberal Democracy and the Limits of Democratization, „Political Studies”, vol. 40, Supplement 1.
• BOBBIO Norberto (1998), Liberalizm i demokracja, Warszawa.
• BOKAJŁO Wiesław (2017) , Słabość liberalnej demokracji siłą dyktatury. Casus Niemiec, w: Jan R. Sielezin, Robert Wiszniowski, Małgorzata Alberska (red.), Od historii myśli do praktyki politycznej, Toruń.
• BOVENS Mark (2010), Two Concepts of Accountability: Accountability as a Virtue and as a Mechanism, „West European Society”, vol. 33, nr 5.
• BUGARIC Bojan (2008), Populism, liberal democracy, and the rule of law in Central and Eastern Europe, „Communist and Post-Communist Studies” , vol. 41, nr 2.
• BUGARIC Bojan, KUHELJ Alenka (2015), Slovenia in crisis: A tale of unfinished democratization in East-Central Europe, „Communist and Post-Communist Studies”, vol. 68, nr 4.
• BUZOGÁNY Aron (2017), Illiberal democracy in Hungary: authoritarian diffusion or domestic causation?, „Democratization”, vol. 24, nr 7.
• CANOVAN Margaret (2010), Zaufajcie ludowi! Populizm i dwa oblicza demokracji, w: Olga Wysocka (red.), Populizm, Warszawa.
• CASTELLS Manuel (2015), Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu, Warszawa.
• CROZIER Michel J., HUNTINGTON Samuel P., WATANUKI Joji (1975), The Crisis of Democracy. Report on the Governality of Democracies to Trilateral Commission, New York.
• CZACHOR Rafał (2016), Transformacja systemu politycznego Białorusi w latach 1988–2001, Polkowice.
• DAWSON James, HANLEY Seán (2016), The Fading Mirage of the “Liberal Consensus”, „Journal of Democracy”, vol. 27, nr 1.
• DIAMOND Larry (1999), Developing Democracy. Toward Consolidation, Baltimore.
• FILIPOWICZ Stanisław (2018), O dwóch typach krytyki, „Teoria Polityki”, nr 2.
• GALSTON William (2018), The Populist Challenge to Liberal Democracy, „Journal of Democracy” 2018, vol. 29, nr 2.
• GANEV Venelin (2018), "Soft Decisionism" in Bulgaria, "Journal of Democracy" vol. 29, nr 3, ss. 91-103
• GARGARELLA Roberto (2010), Większościowe odczytanie rządów prawa, w, José María Maravall, Adam Przeworski (red.), Demokracja i rządy prawa, Warszawa.
• GDULA Maciej (2018), Nowy autorytaryzm, Warszawa.
• GEL’MAN Vladimir (2006), From Feckless Pluralism to „Dominant Power Politics’? The Transformation of Russia’s Party System. „Democratization”, vol. 13, nr 4.
• GEL’MAN Vladimir (2014), The Rise and Decline of Electoral Authoritarianism in Russia, „Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization” 2014, vol. 22, nr 4.
• HALÁSZ Ivan, GRABOWSKI Radosław (2016), Hungarian understanding of the division of powers, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, nr 6(34).
• HOLZER Jan, BALÍK Stanislav (2009), Postkomunistyczne reżimy niedemokratyczne. Badania nad przemianami teorii politycznej w okresie po transformacji ustrojowej, Kraków.
• ILONSZKI Gabriella (2007), From Minimal to Subordinate: A Final Verdict? The Hungarian Parliament, 1990-2002, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 13, nr 1.
• JACKSON Robert (2011), Suwerenność, Warszawa.
• KARA-MURZA Vladimir (2017) Putin is Not Russia, „Journal of Democracy”, vol. 28, nr 4.
• KELEMEN Daniel (2017), Europe’s Other Democratic Deficit: National Authoritarianism in Europe’s Democatic Union, „Government and Opposition”, vol. 52, nr 3.
• KORNAI János (2015), Hungary’s U-Turn: Retreating from Democracy, „Journal of Democracy”, vol. 26, nr 3.
• KRASTEV Ivan (2007), The Strange Death of Liberal Consensus, „Journal of Democracy”, vol. 18, nr 4.
• KRASTEW Iwan (2015), Demokracja; przepraszamy za usterki, Warszawa.
• KRASTEV Ivan (2016), The Unraveling of the Post-1989 Order, „Journal of Democracy” 2016, vol 27, nr 4.
• KRASTEV Ivan (2018), Eastern Europe’s Illiberal Revolution. The Long Road to Democratic Decline, „Foreign Affairs, vol. 97, nr 3.
• KRASTEV Ivan, SMILOV Daniel (2008), The Rise of Populism in Eastern Europe: Policy Paper, w, Grigorij Mesežnikov, Olga Gyárfášová. Daniel Smilov (eds.), Populist Politics and Liberal Democracy in Central and Eastern Europe, Bratislava.
• LEVITSKY Steven, WAY Lucan (2010), Competitive Authoritarianism. Hybrid Regimes After the Cold War, Cambridge.
• LEVITSKY Steven, ZIBLATT Daniel (2018) How Democracies Die. What History Reveals About Our Future, New York.
• MARKOWSKI Radosław (2004), Populizm a demokracja: ujęcia, dylematy, kontrowersje, w: Radosław Markowski (red.), Populizm a demokracja, Warszawa, 2004.
• MERKEL Wolfgang (2004), Embedded and defective democracies, “Democratization”, vol. 11, nr 5.
• MICKEY Robert, LEVITSKY Steven, WAY Lucan (2017), Is America Still Safe for Democracy?, „Foreign Affairs”, vol. 96, nr 3.
• MOUFFE Chantal (2011), Carl Schmitt i paradoks demokracji liberalnej, w: Chantal Mouffe, Carl Schmitt: wyzwanie polityczności, Warszawa.
• MUDDE Cas, KALTWASSER Cristóbal Rovira (2013), Exclusionary vs. Inclusionary Populism: Comparing Contemporary Europe and Latin America, „Government and Opposition, vol. 48, nr 2.
• MÜLLER Jan‐Werner (2014), The People Must Be Extracted form Within the People: Reflections on Populism, „Constellations” 2014, vol. 21, nr 4.
• MÜLLER Jan‐Werner (2017), Co to jest populizm?, Warszawa.
• NATIONS IN TRANSIT (2017), www.freedomhouse.org/report/nations-transit-2017v (18.01.2018).
• ORBAN (2014), Full text of Victor Orban’s Speech at Bájle Tuşnad of 26 July 2014, dostępny online, www.budapest-beacon.com (18.01.2018).
• PALONEN Emilia (2012), Transition to Crisis in Hungary: Whistle-Blowing on the Naked Emperor, „Politics @ Policy” 2012, vol. 40, nr 5.
• PAPPAS Takis (2014), Populist Democracies: Post-Authoritarian Greece and Post-Communist Hungary, „Government and Opposition”, vol. 49, nr 1.
• PAPPAS Takis (2016), Distinguishing Liberal Democracy’s Challengers, „Journal of Democracy”, vol. 27, nr 4.
• PIOTROWSKI Ryszard (2017), Konstytucja i granice władzy suwerena w państwie demokratycznym, w: Jerzy Jaskiernia, Kamil Spryszak (red.), Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne, Toruń.
• ROODUIJN Matthijs (2014), The Nucleus of Populism: In Search of the Lowest Common Denominator, „Government and Opposition”, vol. 49, nr 4.
• RUPNIK Jacques (2018), The Crisis of Liberalism, “Journal of Democracy” vol. 29, nr 3
• RUSTOW Dankwart (1970), Transitions to Democracy. Toward a Dynamic Model, „Comparative Politics” 1970, vol. 2, nr 3.
• SADURSKI Wojciech (2007), Porządek konstytucyjny, w: Lena Kolarska-Bobińska, Jacek Kucharczyk, Jacek Zbieranek (red.)., Demokracja w Polsce 2005-2007,Warszawa.
• SARTORI Giovanni (1994) Teoria demokracji, Warszawa.
• SCHEDLER Andreas (2006), The Logic of Electoral Authoritarianism, w: Andreas Schedler (eds.), Electoral Authoritarianism: The Dynamics of Unfree Competition, Boulder.
• SCHEDLER Andreas (2010), Authoritarianism’s Last Line of Defence, „Journal of Democracy”, vol. 21, nr 1.
• SCHMITT Carl (2000), Teologia polityczna i inne pisma, Kraków.
• SCHMITTER Philippe C. (2015), Crisis and Transition, But Not Decline, „Journal of Democracy”, vol. 26, nr 1.
• SCHUMPETER Joseph A. (1995), Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa
• SZYMANEK Jarosław (2013), Reprezentacja i mandat parlamentarny, Warszawa.
• TUE, Traktat o Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012.
• VANDERHILL Rachel (2017) Active resistance to democratic diffusion, „Communist and Post-Communist Studies”, vol. 50, nr 1.
• ZAKARIA Fareed (1997) The Rise of Illiberal Democracy, “Foreign Affairs”, vol. 76, nr 6.
• ZIELONKA Jan (2018), Kontrrewolucja. Liberalna Europa w odwrocie, Warszawa.