WHITEHEADOWSKIE INSPIRACJE FILOZOFII JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO

• Authors: Jakub Dziadkowiec

Title variants

EN

WHITEHEADIAN INSPIRATIONS OF THE JÓZEF ŻYCIŃSKI’S PHILOSOPHY

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Three issues of Życiński’s philosophy are inspired by the process philosophy of A.N. Whitehead’s and his followers: (i) a comprehension of event-dynamic structure of nature as a creative process towards novelty, (ii) a link between the rationality field hypothesis and Whitehead’s concepts of eternal objects and potentiality, (iii) a panentheistic idea of God that emerges from the theory of God’s two natures (aspects). Starting from an analysis of the ontic structure of nature and heading for a grasp of the world’s immanent aspect of God, Życiński follows the neoclassical path of natural theology that is close to processualism. A discovering of transcendent God, that reveals himself in natural processes as the rationality field, brings important consequences for an explanation of God’s attributes and His relation to relatively autonomous creatures. Multithreaded processual inspirations enable us to see those aspects of Życiński’s philosophy and theology in a broad metaphysical context.

Trzy zagadnienia filozofii Życińskiego są inspirowane filozofią procesu A.N. Whiteheada i jego kontynuatorów: (i) rozumienie zdarzeniowo-dynamicznej struktury przyrody jako kreatywnego procesu w stronę nowości, (ii) powiązanie hipotezy pola racjonalności z Whiteheada koncepcją bytów wiecznych i pojęciem potencjalności, (iii) panenteistyczna koncepcja bytu Bożego wypływająca z teorii dwóch natur (aspektów) Boga. Wychodząc od analizy ontycznej struktury przyrody i zmierzając w stronę uchwycenia immanentnego światu aspektu Boga, podąża Życiński neoklasyczną drogą teologii naturalnej, która jest bliska procesualizmowi. Odkrywanie transcendentnego Boga, który przejawia się w procesach naturalnych jako pole racjonalności, niesie ważne konsekwencje dla wyjaśniania atrybutów bytu Bożego, jak i Jego relacji do względnie autonomicznego stworzenia. Wielowątkowe inspiracje procesualne pozwalają postrzegać te aspekty filozofii i teologii Życińskiego w szerokim kontekście metafizycznym.

Keywords

PL

Bóg; filozofia procesu; filozofia przyrody; panenteizm; pole racjonalności; Whitehead; Życiński

EN

God; panentheism; philosophy of nature; process philosophy; rationality field; Whitehead; Życiński

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2012
• Volume: 60
• Issue: 4
• Pages: 55-76

Contributors

author

Jakub Dziadkowiec

• Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Dziadkowiec, Jakub (2011), Racjonalność Boga w teologii procesu. Przyczynek do relacji nauka-wiara, „Racjonalia” 1, 6-37.
• Gutowski, Piotr (1995), Filozofia procesu i jej metafilozofia: studium metafizyki Ch. Hartshorne’a, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Heller, Michał (1992), Co to znaczy, że przyroda jest matematyczna?, [w:] M. Heller, J. Życiński, A. Michalik (red.), Matematyczność przyrody, Kraków: OBI, 9-22.
• Heller, Michał, Życiński, Józef (2010), Pasja wiedzy. Między nauką a filozofią, Kraków: Petrus.
• Heller, Michał, Życiński, Józef, Michalik, Alicja (red.) (1992), Matematyczność przyrody, Kraków: OBI.
• Jaworski, Jacek (2010), Józefa Życińskiego hipoteza pola racjonalności, „Studia Whiteheadiana” 4, 65-75.
• Mączka, Janusz (1998), Od matematyki do filozofii. Twórcza droga Alfreda N. Whiteheada, Tarnów: OBI.
• McLaughlin, Brian (2008), The Rise and Fall of British Emergentism, [w:] M. Bedau, P. Humphreys (red.), Emergence: Contemporary Readings in Philosophy and Science, Massachusetts: The MIT Press, 19-59.
• Piwowarczyk, Marek (2008), Bóg i stawanie się. Problem relacji świat-Bóg w filozofii Alfreda Northa Whiteheada, Lublin: TN KUL.
• Rosiak, Marek (2003), Spór o substancjalizm: studia z ontologii Ingardena i metafizyki Whiteheada, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Whitehead, Alfred North (1978), Process and Reality. An Essay in Cosmology, New York: The Free Press.
• Whitehead, Alfred North (1988), Nauka i świat współczesny, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
• Whitehead, Alfred North (1997), Religia w tworzeniu, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Życiński, Józef (1985), Teizm i filozofia analityczna, tom I, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Życiński, Józef (1986), Filozoficzne aspekty dematerializacji materii w fizyce współczesnej, [w:] M. Lubański, S. Ślaga (red.), Z zagadnień filozofii przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, t. 8, Warszawa: WTK, 49-74.
• Życiński, Józef (1987), Filozoficzne aspekty matematyczności przyrody, [w:] M. Heller, A. Michalik, J. Życiński (red.), Filozofować w kontekście nauki, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 170-185; ponownie opublikowane w: M. Heller, J. Życiński (2010), Pasja wiedzy. Między nauka a filozofią, Kraków: Petrus, 147-165.
• Życiński, Józef (1988), Teizm i filozofia analityczna, tom II, Kraków, Wydawnictwo Znak.
• Życiński, Józef (1989/90), Problem substancji w whiteheadowskiej filozofii procesu, „Analecta Cracoviensia” XXI-XXII, 137-151.
• Życiński, Józef (1990), Ból i piękno świata w filozofii procesu, „Znak” XLII (7-8), 103-116.
• Życiński, Józef (1992), Bóg Abrahama i Whiteheada, Tarnów, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Życiński, Józef (2002), Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL.
• Życiński, Józef (2008), Alternatywne wersje ewolucji a problem wszechmocy Boga, „Roczniki Filozoficzne” LVI (1), 363-377.
• Życiński, Józef (2009), Medytacje filozoficzne, Kraków, Wydawnictwo Petrus.
• Życiński, Józef (2009), Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody, Lublin, Wydawnictwo KUL.
• Życiński, Józef (2011), Bóg i stworzenie. Zarys teorii ewolucji, Lublin, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej Gaudium.
• Życiński, Józef (2011), Niewidzialne światło. Z abp. Józefem Życińskim rozmawiają Dorota Zańko i Jarosław Gowin, Kraków, Wydawnictwo Znak.
• Życiński, Józef (2011), Świat matematyki i jej materialnych cieni. Elementy platonizmu w podstawach matematyki, Kraków, Copernicus Center Press.

Notes

PL

Tom dedykowany śp. Arcybiskupowi Profesorowi Józefowi Życińskiemu

EN

Volume Dedicated to the Late Archbishop Professor Józef Życiński