Opieka duszpasterska nad Polakami w Harbinie

• Authors: Józef Szymański

Title variants

EN

Pastoral Care for Poles in Harbin

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polacy zaczęli osiedlać się w Harbinie od 1897 r. Przybyli tam w składzie wysłanej przez rząd carski pierwszej ekspedycji technicznej dla wytyczenia linii Kolei Wschodniochińskiej (około 7 tys. Polaków). Od samego początku podejmowali oni starania o przybycie do ich społeczności polskiego kapłana. W 1901 r. oficerowie i żołnierze będący Polakami zwrócili się do władz z prośbą o zgodę na budowę kościoła. Na urządzenie kaplicy katolickiej dla Polaków przydzielono wówczas dom należący do Straży Pogranicznej. 30 maja 1904 r. władze przydzieliły plac pod budowę kościoła. W posługę zaangażowali się księża: P.P. Bulwicz, A. Szpiganowicz, S. Ławrynowicz, A. Maczuk. 1 sierpnia 1909 r. abp Jan Cieplak dokonał poświęcenia nowego kościoła i ustanowił proboszczem parafii polskiej w Harbinie ks. Władysława Ostrowskiego. Kolejno do pracy duszpasterskiej zaangażowali się księża: A. Eysymontt, W. Mi[e]rzwiński, R. Wierzejski, W. Zborowski, A. Leszczewicz i P. Chodniewicz. Dołączyli do nich ojcowie franciszkanie: Maurus Kluge i Paulin Wilczyński, od 1925 r. Gerard Piotrowski i od 1941 r. o. Gracjan Kołodziejczyk (do 1957 r.). Kapłani obsługiwali również kościoły filialne, wybudowane, zorganizowane przez Polaków, przeważnie wzdłuż linii kolejowej (2 lub 3 razy do roku, w przeciągu całych dziesiątków lat). Głównym centrum życia religijnego i kulturalnego polskiej społeczności w Harbinie była parafia pw. św. Stanisława Biskupa. Rozwój życia religijnego i kulturalnego ośrodka parafialnego związany był z pracą duszpasterską ks. Ostrowskiego, który zainicjował przy kościele powstanie Towarzystwa św. Wincentego à Paulo, Szkoły Początkowej im. św. Wincentego à Paulo, ochronki dla najbiedniejszych dzieci, polskiego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Henryka Sienkiewicza, biblioteki parafialnej. Od 1922 r. wydawał „Tygodnik Polski”. Zainicjował budowę drugiego polskiego kościoła na tzw. Przystani pw. św. Jozafata, gdzie proboszczem został ks. A. Leszczewicz, również przy tej parafii utworzono szkółkę początkową. Zorganizował pierwszy na azjatyckiej ziemi kongres katolicki polskiej parafii. Od 1946 r. kościoły i pozostały majątek ośrodków parafialnych przejęły władze chińskie. W 1959 r. świątynię przejęło Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich, w 1966 r. kościół uległ dewastacji. Z czasem dokonano w nim przeróbek i umieszczono szkołę. W 2004 r. odrestaurowano, jako świątynię pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

EN

Poles began to settle in Harbin in 1897. They arrived there as part of the first technical expedition (about 7,000 Poles) sent by the Tsarist government to mark out the East China Railway line. From the very beginning they made efforts to bring a Polish priest to their community. In 1901 Polish officers and soldiers turned to the authorities asking for permission to build a church. The Catholic chapel for Poles was organised in the building belonging to the Border Guards. On 30 May 1904 the authorities assigned a square for the construction of the church. The priests involved in the ministry were: P.P. Bulwicz, A. Szpiganowicz, S. Ławrynowicz, A. Maczuk. On 1 August 1909 Archbishop Jan Cieplak consecrated the new church and appointed Rev Władysław Ostrowski the parish priest of the Polish parish in Harbin. The following priests engaged in pastoral work: A. Eysymontt, W. Mi[e]rzwiński, R. Wierzejski, W. Zborowski, A. Leszczewicz and P. Chodniewicz. They were joined by the Franciscan friars: Maurus Kluge and Paulin Wilczyński, from 1925 Gerard Piotrowski, and from 1941 Gracjan Kołodziejczyk (until 1957). The priests also served branch churches erected and organised by Poles, mostly along the railway line (2 or 3 times a year, over entire decades). The main centre of the religious and cultural life of the Polish community in Harbin was St. Stanislaus Bishop Parish. The development of the religious and cultural life of the parish was associated with the pastoral work of Rev Ostrowski, who initiated the creation of St Vincent de Paul Society, St Vincent de Paul Basic School, an orphanage for the poorest children, Henryk Sienkiewicz Junior High School for Poles and a parish library. From 1922 he had been publishing the weekly “Tygodnik Polski”. He initiated the construction of the second Polish church at so-called St Josaphat Harbour. Its parish priest was Rev A. Leszczewicz. He organised the first Catholic congress of the Polish parish on the Asian soil. A basic school was also created at this parish. In 1946, the churches and other assets of the parishes were taken over by the Chinese authorities. In 1959 the temple was taken over by the Patriotic Association of Chinese Catholics, but in 1966 the church fell into ruin. Over time, it was adapted to house a school. In 2004 it was renovated as a temple dedicated to the Sacred Heart of Jesus.

Keywords

PL

Polacy w Chinach; Parafia pw. św. Stanisława Bpa w Harbinie; duszpasterstwo polonijne

EN

Poles in China; St Stanislaus Bishop Parish in Harbin; pastoral care of the Polish community abroad

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2017
• Volume: 38
• Pages: 37-59

Contributors

author

Józef Szymański

• Instytut Historii i Politologii na Wydziale Filologiczno-Historycznym Akademii Pomorskiej w Słupsku

References

• Banaszak M. ks., Historia Kościoła Katolickiego, cz. 3: Czasy nowożytne 1758-1914, Warszawa 1991.
• Bar J. R. OFMConv., Kołodziejczyk Gracjan Ludwik (1905), w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły), red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981.
• Borysiewicz M., Zarys dziejów Polonii w Harbinie, w: Polska i sąsiedzi na przestrzeni wieków. Prace słupskich doktorantów historii, red. W. Skóra, A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2017.
• Boże Ciało w Harbinie, „Tygodnik Polski” nr 219, 13 czerwca 1926, s. 1-2.
• Bukowicz J., Błogosławiony Antoni Leszczewicz (1890-1943), ksiądz, w: J. Bukowicz, Świadkowie wiary. Marianie prześladowani przez hitleryzm i komunizm, Warszawa 2001.
• Dembska Z., Świętej Pamięci Ojciec Gracjan, „Przegląd Katolicki”. Organ Duszpasterstwa Polskiego w Australii, 1-2(221)(1989), s. 15.
• Dzwonkowski R., Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR 1917-1939. Martyrologium, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1998.
• Efimova M.I., Harsh Vineyard. A History of Catholic Life in the Russian Far East, Victoria, BC: Trafford 2008.
• Eysymontt A. ks., 14 IX 1936-14 IX 1937. W rocznicę zgonu śp. ks. prałata Władysława Ostrowskiego, „Tygodnik Polski” nr 37/799, 12 września 1937, s. 1-2.
• Gogola Z. OFMConv., Dzieje franciszkańskiej Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię 1918-1939, Kraków 2011.
• Grochowski K., Charbin czy Harbin? „Pamiętnik Harbiński” 1924, R. II, s. 6.
• Grochowski K., Karta z dziejów kolonji polskiej na Dalekim Wschodzie Azji, „Pamiętnik Harbiński” 1924, R. II, s. 7-14.
• Grochowski K., Polacy na Dalekim Wschodzie z 53 ilustracjami, Harbin w Chinach 1928.
• G[rochowski] K., Przyszłość żywiołu polskiego w Chinach, „Pamiętnik Harbiński” 1923, R. I, s. 2.
• Grudziński K. OFM, Piotrowski Gerard Bazyli (1885-1969), w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1981.
• Grudziński K. OFM, Wilczyński Paulin Franciszek (ur. 1881), bernardyn, w: Słownik Polskich Pisarzy Franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie Śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz zgromadzenia III reguły, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981.
• Historia parafii polsko-katolickiej w Harbinie, „Pamiętnik Harbiński” R. I, 1923, s. 22.
• Jabłońska A., Krąkowski K., Z dziejów Polonii Harbińskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1961, nr 2.
• Judycki Z.A., Polscy duchowni w świecie, w: Słownik biograficzny, t. 1, Kielce 2008.
• Kałuski M., Polacy w Chinach, Warszawa 2001.
• Kałuski M., Polacy w rosyjskiej Mandżurii, „Studia Polonijne” 22(2001).
• Kolej Wschodnio Chińska, „Tygodnik Polski” nr 63, 1923, s. 3.
• Kołodziej B. TChr, Dzieje Towarzystwa Chrystusowego dla Wychodźców w latach 1939-1948, Poznań 1983.
• Kostuch M., Funkcjonowanie, problemy dydaktyczne oraz finansowe Gimnazjum Polskiego im. Henryka Sienkiewicza w Harbinie, „Słupskie Studia Historyczne” 18(2012).
• Kotwicz W., Czy Harbin?, „Tygodnik Polski” nr 124, 17 sierpnia 1924, s. 4.
• Kościół polski w Hajlarze, „Tygodnik Polski” nr 248, 2 stycznia 1927, s. 4.
• Kronika miejscowa, „Tygodnik Polski” nr 746, 6 września 1936, s. 4.
• Kurowska A., Misjonarz na Syberii i w Harbinie Maurus Kluge OFM, w: Niezwykli franciszkanie XX/XXI stulecia, cz. 2, zebrał i opracował S. B. Tomczak OFM, Poznań 2012.
• List do Redakcji. Sprostowanie, „Tygodnik Polski” nr 128, 14 września 1924, s. 3.
• Madała T., Polscy księża katoliccy w więzieniach i łagrach sowieckich od 1918 r., Lublin 1996.
• Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie (1901-1925), „Studia Polonijne” 1(1976).
• Misiurek J., Z dziejów duszpasterstwa polonijnego w Harbinie II (1926-1949), „Studia Polonijne” 2(1978).
• Neja J., Harbin jako przestrzeń życia i działalności Polonii mandżurskiej, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
• Nowak E. ks., Duszpasterstwo wojskowe katolickie i prawosławne w Rosji 1832-1914, Wilno 1934.
• Obchód 25-lecia założenia Gimnazjum polskiego w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 8/823, 20 lutego 1938, s. 1.
• Objazd parafji w styczniu 1924, „Tygodnik Polski” nr 91, 30 grudnia 1923, s. 4.
• Ognisko emigracji w Chinach, „Dziennik Poznański” nr 239, 16 października 1926 r., s. 5.
• Olenkowicz P., Tożsamość narodowa Polonii harbińskiej, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
• Polskim duszpasterzom, „Przegląd Katolicki”. Organ Duszpasterstwa Polskiego w Australii i Nowej Zelandii, 11(1977), nr 95, s. 8-9.
• Przyłuski D. ks., Z wojny. List z Mandżuryi ks. Dominika Przyłuskiego z Lublina, kapelana 3-ej armii mandżurskiej, pisany do parafian: Sandapudza, d. 7 czerwca 1905 r., „Nowiny Raciborskie”. Dodatek do „Nowin Raciborskich” nr 103, 2-go września 1905 r., s. 2-3.
• Satowski-Rżewski G., Pamięci ks. prałata Ostrowskiego, „Tygodnik Polski” nr 749, 27 września 1936, s. 1.
• Selig Dr., Charbin czy Harbin?, „Tygodnik Polski” nr 125, 24 sierpnia 1924, s. 4.
• Sitnik A.K. OFM, Działalność Bernardynów wśród Polaków na świecie XVIII-XXI w. (z wyłączeniem Argentyny), „Przegląd Kalwaryjski” 13(2009).
• Skóra W., Organizacja i pierwszy okres działalności polskich konsulatów w Harbinie i Władywostoku w latach 1920-1924, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
• Symonolewicz K., Z kolonji polskiej w Charbinie, „Kurjer Poznański” nr 189, 24 kwietnia 1935 r., s. 2.
• Szczepanowski M., Duszpasterstwo katolickie, w: Polacy w Południowej Australii 1948-1968, t. 1, Adelajda 1971.
• Śp. Ks. Aleksander Eysymontt, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 18 (1967), z. 1 (70), s. 73-74.
• Śp. ks. prałat Władysław Ostrowski, „Tygodnik Polski” nr 748, 20 września 1936, s. 1.
• Śp. O. Gracjan Kołodziejczyk OFMConv., „Duszpasterz Polski Zagranicą” 40 (1989), z. 2(171), s. 248-249.
• Winiarz A., Bibliografia prasy polskiej na Dalekim Wschodzie w latach 1917-1949, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 25 (1986), z. 1.
• Winiarz A., Główne kierunki i formy aktywności Polaków w Mandżurii w latach 1897-1949, w: Polskie ślady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Szczecinie w dniach 23-24 października 2008 r., red. A. Furier, Szczecin 2008.
• Winiarz A., Zarys dziejów Gimnazjum Polskiego w Harbinie (1915-1949), „Przegląd Polonijny” 1986, z. 4.
• Wojas B.Z., Dzieje Polonii Charbińskiej, „Zeszyty Historyczne” 30(1974).
• Wspomnienie Fidelisa Kłosy OFM. Misjonarz apostolski na Dalekim Wschodzie Maurus Wilhelm Kluge OFM, w: Niezwykli franciszkanie XX/XXI stulecia, cz. 2, zebrał i opracował S.B. Tomczak OFM, Poznań 2012.
• Wychodźctwo polskie, „Tygodnik Polski” nr 67, 1923, s. 1.
• Yong-Deog K., Życie kulturalne Polaków w Mandżurii w latach 1897-1947, „Postscriptum Polonistyczne” 2(6)2010.
• Załęczny J., Polacy w Harbinie w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 17(2013).
• Zwiercan A. OFMConv, Działalność Franciszkanów wśród Polonii, „Studia Polonijne” 3(1979).
• 20-lecie Parafji Św. Stanisława w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 399, 5 stycznia 1930, s. 1.
• 25 lat pracy kapłańskiej księdza Aleksandra Eysymonta w parafii świętego Stanisława w Charbinie, „Tygodnik Polski” nr 42/805, 17 października 1937 r.

Identifiers

DOI

10.18290/sp.2017.3