Kariera naukowa w Polsce. Czy obecny model sprzyja wyłanianiu i awansowaniu ‘najlepszych’ naukowców?

• Authors: Izabela Wagner

Title variants

EN

Scientific Careers in Poland. Is the Current Model Conducive to the Selection and Advancement of the ‘Best’ Scientists?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poddaje analizie przemiany modeli karier wykształcane w efekcie dynamicznych zmian, jakim jest poddane polskie środowisko naukowe. Ramą tych mechanizmów są tendencje obserwowane w krajach rozwiniętych (USA i Francja), w których nauka funkcjonuje według specyficznego dla każdego z tych państw systemu. Analiza przypadku polskiego wskazuje na konkretne zapożyczenia z obu tych systemów i stworzenie modelu hybrydowego. Kontekst funkcjonowania tego modelu powoduje, iż selekcje, którym są poddani młodzi naukowcy, wspierają osoby o odmiennym profilu, niż jest to pożądane w klasycznym modelu pracy naukowej. Główna analiza skupia się na przypadku większości naukowców działających w naukach przyrodniczych i parających się badaniami podstawowymi, jednak rezultaty tejże analizy mogą być aplikowane w przypadkach karier realizowanych w innych dziedzinach nauki. W artykule wykorzystane zostały narzędzia socjologii pracy, a perspektywa z zakresu socjologii wiedzy postrzegająca Naukę jako działalność ludzką o cechach specyficznych zapożyczona jest od Ludwika Flecka. Konkluzja wykazuje sprzeczności pomiędzy promowanym przez władze modelem zbudowanym na konkurencji i indywidualnym postrzeganiu dorobku, w którym uwaga konkurujących skupiona jest na zebraniu jak największej ilości punktów i przetrwaniu w systemie typowym dla świata freelancerów, a więc polegającym na samofinansowaniu własnej posady i indywidualnym (lub w ramach grupy partnerskiej) zdobywaniu środków na wykonywanie swej profesji. Analiza socjologiczna wykazuje, iż tego typu warunki pracy są nieadekwatne do wymagań pracy naukowej, która powstaje jako wynik działalności zespołowej, w grupie osób darzących się bezgranicznym zaufaniem, szacunkiem i nie będących w relacji konkurencji. Ponadto stabilność dobrych zespołów gwarantuje wysokie efekty pracy, ale w obecnym systemie stałe kontrakty pracy są postrzegane jako przeżytek nieefektywnej przeszłości. Jest to wyraz braku wiedzy i niezrozumienia specyfiki pracy naukowej przez decydentów.

EN

Article examines transformations of career models that emerged as result of dynamic changes This article examines transformations of career models that have emerged as result of the dynamic changes taking place inside the Polish scientific community. The mechanisms in question have evolved in relation to particular trends observed in developed countries, where scientific activities are framed by locally-specific systems. Two such cases are analyzed: the United States and France, and compared with the Polish case. The Polish case study demonstrates concrete borrowings from both the US and French systems. As a result, Poland constitutes a hybrid model. As a consequence, in the context in which this model operates it promotes the selection of young scientists having a different personality profile than the one sought after in the classical model of scientific activity. The main analysis focuses on the majority of contemporary scientists who are working in the natural sciences and engaged in basic research projects - but results of the analysis can be applied to career development in any scientific discipline. The article employs the tools of sociology of work and the approach to science as a human activity borrowed from Ludwik Fleck’s works. The conclusion shows the contradictions in the model promoted by the authorities, based on competition even among members of the same team and an individual perception of achievement, where the focus is on collecting points and survival strategy is the main goal of each researcher. This strategy is typical for the world of freelancers, where people self-finance their own employment and search individually for the financial support necessary to perform their profession. Sociological analysis shows that such working conditions are inadequate for scientific work, which typically develops as a result of a teamwork among groups of people who deeply trust each other, have profound mutual professional respect and are not competition-focused relationships. In addition, the stability of good research teams ensures the high quality effects of their work. However, in the current system long-term contracts are perceived as an inefficient relic of the past (mainly reserved for almost-retired professionals). This is a sign of a lack of knowledge and a deep misunderstanding on the part of decision makers of the specificity of scientific work.

Keywords

PL

kariery naukowe; wartości w nauce; dynamika zmian sektora szkolnictwa wyższego i nauki

EN

scientific careers; values in science; dynamics of changes in the Higher Education and Science

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 63 (LXIII)
• Issue: 3
• Pages: 39-65

Dates

published

2014

Contributors

author

Izabela Wagner

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii i Socjologii, Instytut Socjologii

References

• Becker H.S., Strauss, Anselm L., 1956, Careers, Personality, and Adult Socialisation, “American Journal of Sociol-ogy”, Vol. LXII, No. 3.
• Becker H.S., 1970, Sociological Work, Method and Substance, Chicago: Aldine. Press of Glencoe.
• Białecki I., 1975, Funkcjonowanie Olimpiad Matematycznych, Warszawa, Wrocław: Ossolineum PAN.
• Chapoulie J.M., 2001, La tradition sociologique de Chicago, Paris: Seuil.
• Freidson E., 1970, Profession of Medicine. A Study of the Sociology of Applied Knowledge, Chicago: The University of Chicago Press, IL.
• Goćkowski J., Siemianowski A. (red.), 1981, Szkoły w nauce, Wrocław: Wyd. Ossolineum.
• Hermanowicz J.C., 1998, The Stars are not Enough-Scientists – Their Passions and Professions, Chicago: The Uni-versity of Chicago Press.
• Hughes E.Ch., 1945, Dilemmas and Contradictions of Status, “American Journal of Sociology” 50, pp. 353–359.
• Hughes E.Ch., 1971, The Sociological Eye. Selected Papers, New Brunswick Transaction Books.
• Knorr Cetina K., 1997, Epistemic Cultures, Cambridge: MA, Harvard University Press.
• Lamont M., 2009, How Professors Think. Inside the Curious World of Academic Judgment, Cambridge: Harvard University Press.
• Mayo E., 1949, Hawthorne and the Western Electric Company, The Social Problems of an Industrial Civilisation, Routledge.
• Merton R., 1973, The Sociology of Science. Theoretical and Empirical Investigation, Chicago: The University of Chicago Press.
• Merton R., 1988, The Matthew Effect in Science, II Cumulative Advantage and the Symbolism of Intellectual Property, „ISIS”, Vol. 79, pp. 606–623.
• Nowak A., 2014, Czy możliwa jest metrologiczna suwerenność? Metrologia i ekonomia polityczna miary, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5.
• Urbanek M., 2014, Genialni. Lwowska szkoła matematyczna, Warszawa: wyd. Iskry.
• Uzzi B., 1997, Social Structure and Competition in Interfirm Networks: The Paradox of Embeddedness, “Administra-tive Science Quarterly”, Vol. 42, No. 1 (Mar., 1997), pp. 35–67.
• Wagner I., 2006, Career Coupling. Career Making in the Elite Worlds of Musicians and Scientists, “Sociological Qualitative Review”, Vol. II, Issue 3, retrieved March, 2009: http://www.qualitativesociologyreview.org /ENG/archive_eng.php
• Wagner I., 2011, Becoming Transnational Professional. Mobilność i kariery polskich elit naukowych, Warszawa: Scholar Wydawnictwo Naukowe.
• Wagner I., 2014, Works and Career Aspects of Ghetto Laboratories, (in:) Careers in Science, eds. Katarina Pripic, Inge van deer Weijden, Nadia Ashuelova, special issue of “Social Studies of Science by Russian Academy of Science” and ESA RN STS, pp. 145–170.
• Weinberg B.A., Galenson D.A., 2010, Creative Careers: The Life Cycles of Nobel Laureates in Economics, “Working Paper” 11799 2005, http://www.nber. org/papers/w11799, last accessed June 1, 2014.
• Weber M., 1919, Le Savant et le politique, Catherine Colliot-Thélène (tłum. na fr.), La Découverte/poche (2003).
• Znaniecki F., 1984, Społeczne role uczonych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.