Wewnątrzjęzykowe uwarunkowania zniekształceń wymowy polskich sybilantów palatalnych

• Authors: Ciecierska-Zajdel Beata

Title variants

EN

Language-Related Deformations of Polish Palatal Sibilants

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie frekwencji występowania zniekształceń wymowy głosek [ɕ], [ʑ], [ʨ], [ʥ] oraz wskazanie, jakie cechy artykulacyjne głosek, jakie sąsiedztwo fonetyczne, jaka pozycja w wyrazie oraz jakie cechy prozodyczne wpływają na częstotliwość zaburzeń realizacji. Badaniu poddano spontaniczne wypowiedzi 30 młodych kobiet ze zdiagnozowanymi zaburzeniami palatalności głosek [ɕ], [ʑ], [ʨ], [ʥ]. Wyniki wskazują na niestały charakter zaburzenia (ponad 56% występujących w wypowiedziach sybilantów palatalnych miało normatywne brzmienie) oraz wpływ skomplikowania realizacyjnego głoski i potrzebnej do produkcji danego fragmentu wypowiedzi energii artykulacyjnej na częstotliwość występowania nieprawidłowości.

EN

The aim of the article is to present the frequency of deformations in the pronunciation of sounds [ɕ], [ʑ], [ʨ], [ʥ] and to show which atriculatory features, closeness of which sounds, which positions in a word and which prosodic features have an impact on the frequency of incorrect realisations. Spontaneous statements of 30 young women with diagnosed disorders of palatalization in pronunciation [ɕ], [ʑ], [ʨ], [ʥ] sounds were the subject of the research. The results show unstable character of disorder (over 56% of the palatal sibilants in the examined statements was perceived as normative) and an impact of a complicated articulatory structure and of an articulatory energy needed for production of a part of statement on frequency of disorders.

Keywords

PL

polskie spółgłoski palatalne; polskie sybilanty palatalne; zniekształcenia sybilantów palatalnych; błędy wymowy; zaburzenia wymowy; wady wymowy

EN

Polish palatal consonants; Polish palatal sibilants; deformations of Polish palatal sibilants; pronunciation errors; speech defects; speech impediments

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2019
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 121-135

Dates

published

2020-08-30

Contributors

author

Ciecierska-Zajdel Beata

• Uniwersytet Warszawski Zakład Logopedii i Emisji Głosu

References

• Ciecierska-Zajdel B., 2017, Głoski [ś, ź, ć, ʒ́] w wymowie studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Ujęcie socjolingwistyczne, „Poradnik Jezykowy”, 6, s. 74–83.
• Czaplicki B., Żygis M., Pape D., & Jesus L.M.T., 2016, Analiza akustyczna i socjolingwistyczna nowych sybilantów w wymowie młodych kobiet, „Poradnik Językowy”, 7, s. 38–53, https://doi.org/10.7366/1509499516305.
• Dróżdż-Łuszczyk K., & Siudzińska N., 2017, Współczesna, nienormatywna wymowa głosek [ś], [ź], [ć], [dź]. Charakterystyka fonetyczna i interpretacja fonologiczna zjawiska, „Prace Filologiczne”, LXXI, s. 115–126.
• Kania J.T., 2001, Szkice logopedyczne, Lublin.
• Łobacz P., Dobrzańska K., 1999, Opis akustyczny głosek sybilantnych w wymowie dzieci przedszkolnych, „Audiofonologia”, 14, s. 5–26.
• Myszka A., 2015, Pięć szeregów głosek dentalizowanych? O półpalatalnych głoskach szeregów szumiącego i ciszącego, „Logopedia Silesiana”, 4, s. 170–182.
• Osowicka-Kondratowicz M., 2013, Specyficzne problemy związane z realizacją spółgłosek w rozwoju mowy dziecka, „Prace Językoznawcze”, XV/2, s. 55–68.
• Osowicka-Kondratowicz M., & Serowik A., 2009, Defektywne realizacje spółgłosek palatalnych dentalizowanych przy prawidłowych i nieprawidłowych warunkach zgryzowych. Wskazówki do terapii logopedycznej, „Prace Językoznawcze”, XI, s. 155–177.
• Rutkiewicz-Hanczewska M., 2009, Błąd wymowy czy wada wymowy? O nowej artykulacji głosek szeregu ciszącego, „Język Polski”, 4–5, s. 353–364.
• Sambor B., 2016, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Logopedyczne badanie młodych adeptów sztuki aktorskiej, [w:] Logopedia artystyczna, red. B. Kamińska, S. Milewski, (I, s. 460–485), Gdańsk.
• Siudzińska N., 2011, Co to jest fonetyka patoartykulacyjna (patofonetyka)?, „Poradnik Językowy”, 9, s. 52–59.
• Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin.
• Toczyska B., 2010, Do-tkliwa artykulacja: korekcja głosek ś, ź, ć, dź, Gdańsk.
• Waszakowa K., 2011, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku: dynamika procesów sprzyjających internacjonalizacji, „Issledowania Po Słowjanskim Jazykam”, 16–1, s. 125–142.