PL
Autorzy artykułu poddają analizie teoretyczne i społeczne ukonstytuowanie własnej logiki wychowania przez rozważenie napięcia powstającego wskutek zestawienia idei pansofii Jana Amosa Komeńskiego i przedstawionego przez niego ugruntowania nowożytnego wychowania oraz teorii woli powszechnej Jana Jakuba Rousseau i opracowanej przez niego teorii wychowania negatywnego. W oparciu o to napięcie wyjaśniają następnie, dlaczego współczesne studia poświęcone rekonstrukcji własnej struktury działania pedagogicznego muszą co prawda odwoływać się do refleksji obu myślicieli, jednak nie mogą przyjmować za swoją podstawę tych samych przekonań co oni.