MICKIEWICZ JAKO „PRZYRZĄD DO GRANIA”. PRZYPADEK JERZEGO GROTOWSKIEGO

• Authors: Hoffmann-Piotrowska Ewa

Title variants

EN

MICKIEWICZ AS A «GAMING DEVICE». THE CASE OF JERZY GROTOWSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem refleksji w artykule jest szczególny sposób lektury teatralnej twórczości Mickiewicza przez Jerzego Grotowskiego. Twórca Teatru Laboratorium, postrzegany tu przede wszystkim jako filozof kultury, buduje swoje koncepcje antropologiczne m.in. poprzez mediację z kulturą romantyczną. To, jak „używa” tekstów wielkich poprzedników, autoutożsamiajacy typ lektury utworów Mickiewicza czy Słowackiego, przekonuje, że Grotowskiemu nie chodziło o to, by zainscenizować romantyczny tekst, lecz by„wyrywać” z niego (też w sensie metaforycznym) to, co wydawało mu się przydatne i inspirujące – myśli, sceny, sytuacje i zbudować z nich sztukę potrzebną mu do istnienia oraz wspierającą rozumienie własnego istnienia. Paradoksalnie, taki bardzo podmiotowy sposób czytania zbliżał Grotowskiego do lektury, którą uprawiali sami romantycy

EN

The subject of reflection in the article is a special way of reading the theatrical work of Mickiewicz by Jerzy Grotowski. The creator of the Laboratory Theater, seen here primarily as a cultural philosopher, builds his anthropological concepts, among others through mediation with romantic culture. The way he «uses» the texts of his great predecessors, the self-identifying type of reading works by Mickiewicz or Slowacki, argues that Grotowski did not want to stage a romantic text, but to «pull» from it (also in a metaphorical sense) what it seemed to him useful and inspirational – thoughts, scenes, situations and build from them the art he needs to exist and support the understanding of his own existence. Paradoxically, this subjective way of reading brought Grotowski closer to the reading that the romantics themselves did.

Keywords

PL

Adam Mickiewicz; Jerzy Grotowski; Teatr Laboratorium; romantyzm; recepcja teatralna

EN

Adam Mickiewicz; Jerzy Grotowski; Laboratory Theater; romanticism; theater reception

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2020
• Volume: 18
• Pages: 271-288
• Physical description: Oryginalna praca badawcza

Contributors

author

Hoffmann-Piotrowska Ewa

• University of Warsaw

References

• Błoński J., Romans z tekstem, Kraków 1981.
• Burzyński T., Mój Grotowski, Wrocław 2006.
• Degler J., Laudacja (z okazji przyznania J. Grotowskiemu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego), „Notatnik Teatralny” 1992, z. 4.
• Dziewulska M., Romantyzm trzeźwego wieku, „Didaskalia” 2005, nr 69.
• Eco U., Lector in fabula, przeł. P. Salwa, Warszawa 1994.
• Eco U. (R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose), Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, tłum. T. Bieroń, Kraków 2008.
• Flaszen L., Filolog w teatrze i inni, cyt. za: Misterium zgrozy i urzeczenia. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium, J. Degler, G. Ziółkowski (red.), Wrocław 2006.
• Flaszen L., Eklektycy czy doktrynerzy?, „Dialog” 11/1971.
• Hoffmann-Piotrowska E., Święty Augustyn i Zygmunt Krasiński – o romantycznej autoutożsamiającej lekturze filozofa z Hippony. Rekonesans, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, nr 7(10) 2017.
• Janion M., Gorączka romantyczna, Kraków 1980.
• Janion M., Grotowski dziś: montaż w samym sobie, „Dialog” 1993, nr 7.
• Janion M., Trzeci wymiar życia. Uzasadnienie wniosku o przyznanie Jerzemu Grotowskiemu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego, „Notatnik Teatralny” 1992, z. 4.
• Kelera J., Grotowski wielokrotnie, Wrocław 1999.
• Kelera J., Takie były zabawy, spory w one lata. Szkice i felietony teatralne 1968–1972, Wrocław 1974.
• Kłossowicz J., Podróż do źródeł teatr. W: Misterium zgrozy i urzeczenia, J. Degler, G. Ziółkowski (red.), Wrocław 2006.
• Kolankiewicz L., Grotowski – w poszukiwaniu esencji. W: Wielki mały wóz, idem, Gdańsk 2001.
• Kosiński D., Grotowski. Przewodnik, Wrocław 2009.
• Kubacki W., „Kordian” na wariackich papierach. W: W wyobraźni, idem, Warszawa 1964.
• Łempicki Z., Świat książek i świat rzeczywisty. W: Renesans, oświecenie, romantyzm i inne studia z historii kultury, idem, Warszawa 1966.
• Mickiewicz jako „przyrząd do grania”. Przypadek Jerzego Grotowskiego 287
• Majchrowski Z., Kim był Jerzy Grotowski. W: Mickiewicz i wiek dwudziesty, idem, Gdańsk i inne studia z historii kultury, idem, Warszawa 1966.
• Masłowski M., Gest, symbol i rytuały polskiego dramatu romantycznego, Warszawa 1998.
• Mickiewicz A., Literatura słowiańska, tegoż, Dzieła (Wydanie Rocznicowe), komitet red.
• Z.J. Nowak, Z. Stefanowska, Cz. Zgorzelski i in., t. XX–I, oprac. J. Maślanka, Warszawa 1998.
• Misterium zgrozy i urzeczenia. Przedstawienie Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium, J. Degler, G. Ziółkowski (red.), Wrocław 2006.
• Osiński Z., Jerzy Grotowski. Źródła, inspiracje, konteksty, Gdańsk 2009.
• Piwińska M., „Kordian” w Teatrze 13 Rzędów, „Teatr”, 1962, nr 8.
• Puzyna K., Grotowski i dramat romantyczny. W: Półmrok, idem, Warszawa 1982.
• Rutkowski K., Guślarz na katedrze, „Gazeta Wyborcza”, 28 III 1997, nr 74.
• Rutkowski K., Teoria poezji mesjanistycznej w prelekcjach paryskich (zarys problematyki), „Przegląd Humanistyczny” 1980, nr 6.
• Rutkowski K., W stronę poezji czynnej. Adam Mickiewicz w Collège de France, „Zeszyty Historyczne” 1998, z. 123.
• Szturc W., Jak czytali romantycy?, „Pamiętnik Literacki” 2005, z. 1.
• Wildstein B., Mistrz, Warszawa 2004.
• Wysłouch S., Grotowski – destruktor znaków. W: Literatura a sztuki wizualne, tejże, Warszawa 1994.
• Ziółkowski G., Guślarz i eremita Jerzy Grotowski: od wykładów rzymskich (1982) do paryskich (1997–1998), Wrocław 2007.