Śmierć króla Augusta III Sasa i początek ostatniego bezkrólewia w Polsce w świetle doniesień „Gazety Leydejskiej” w 1763-1764 roku

• Authors: Kęder Wojciech

Title variants

EN

The Death of King Augustus III and the beginning of the last interregnum in Poland according to reports from the "Gazety Leydejskiej" in 1763-1764

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W okresie ostatniego bezkrólewia, od zgonu króla Augusta III Sasa do wysunięcia przez dwory rosyjski i pruski kandydatury Stanisława Poniatowskiego na króla, „Gazeta Leydeyska” bardzo obszernie przekazywała informacje o rozwoju sytuacji w Rzeczypospolitej. Były one wiarygodne, a redaktorzy gazety bezbłędnie rozłożyli akcenty, punktując kwestie najbardziej istotne. Niezwykle też umiejętnie wypunktowali, nie opatrując z oczywistych względów szerszym komentarzem, związki Stanisława Poniatowskiego i „Familii” Czartoryskich z Rosją i bezpośrednio z carycą Katarzyną II. Ukazali też rolę, jaką w okresie bezkrólewia w Rzeczypospolitej odegrała armia rosyjska. Redaktorom gazety, na pewno korzystającym z różnych źródeł informacji, udało się niezwykle sprawnie przesegregować napływające do nich informacje i uniknąć poważniejszych wpadek, jakie mogło spowodować zamieszczenie błędnych danych. Gazeta przeznaczona była dla wyrobionego intelektualnie czytelnika, który orientował się w informacjach z reguły unikających kontrowersyjnych komentarzy.

EN

During the last interregnum, from the death of King August III to the nomination of the Russian and Prussian candidate for king Stanisław Poniatowski, the "Gazeta Leydeyska" gave very extensive information about the development of the situation in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The reports were credible and the editors of the newspaper emphasized the most important issues. They also skillfully point out, without obviously providing a wider commentary, the relationships between Stanisław Poniatowski and the Czartoryski "Family" with Russia and directly with Tsarina Catherine II. They also showed the role of the Russian army in the Polish-Lithuanian Commonwealth during the interregnum. The editors of the newspaper, certainly benefiting from various sources of information, managed to efficiently sort out the incoming information to them and to avoid serious mishaps that could result in the inclusion of incorrect data. The newspaper was intended for an intellectually-minded reader who was aware of information but who usually avoided controversial commentary.

Keywords

PL

Gazeta Leydeyska; Historia Polski; ostatnie bezkrólewie; Stanisław August Poniatowski

EN

Gazeta Leydeyska; Polish history; last interregnum; Stanisław August Poniatowski.

• Publisher: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
• Journal: Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 5-15

Contributors

author

Kęder Wojciech

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• J. Łojek, Polska inspiracja prasowa w Holandii i Niemczech w czasach Stanisława Augusta, Warszawa 1969.
• R. Jakubenas, Początki i sytuacja prasy w Europie i w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w: SenojiLietuvos Literatura, 20 Knyga 2006.
• C. Joyness, The Gazette de Leyde, the opposition press and French politics, 1750-1757, w: Press and Politics in Pre-Revolutionary France, red. J. Censer, E. Popkin, Berkeley 1987.
• J. Popkin, News and Politics in the Age of Revolution, Jean Luzac’s Gazette de Leyde, Cornell U.P. 1989.
• T. Goruppi-Manetti, Etienne Luzac. Dictionnaire des journalistes.gazettes18e. fr/L?page=4
• J. Popkin, Dictionnaire des journalistes.gazettes18e.fr/journaliste/536-jean-luzac
• Dictionnaire des journaux. http://dictionnaire-journaux.gazettes18e.fr/journal/0514-gazette-de-leyde (dostęp: 14 IV 2016).
• http://www.gazettes18e.fr/projet
• „Les Nouvellesextraoridinaires de Divers Endroits” – „Gazeta Leydeyska”, Nr 84, du Vendredi, 21. Octobre, 1763. Suplement, s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 84, du Vendredi 21. Octobre, 1763. Supl (Suplement), s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 96, du Vendredi 2. Decembre 1763. Supl. s. [2].
• J. Staszewski, August III Sas, Wrocław [ i in.] 1989, s. 276-277.
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 87, duMardi 1. Novembre 1763. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 85, duMardi 17. Octobre 1763. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 86, du Vendredi 21. Octobre 1763. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 98, du Vendredi 9. Decembre 1763. s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 84, du Vendredi 21. Octobre 1763. Supl. s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 90, du Vendredi 4. Novembre 1763. s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 104.u Vendredi 30. Décembre 1763, Supl. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 1 duMardi 3.Janvier 1764, s. [2].
• W. Kęder, Stolica Apostolska wobec Rzeczypospolitej w okresie komfederacji barskiej 1767-1773, Opole 2006.
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 101, duMardi 20. Décembre 1763, Supl. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 103, duMardi 27. Décembre 1763 , Supl. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 1 duMardi 3. Janvier 1764, Supl. s. [2].
• Historia dyplomacji polskiej, t. 2, 1572-1795, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982.
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 4. duVendredi 13. Janvier 1764, s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 11, duMardi 20. Décembre 1763, s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 104, du Vendredi30. Décembre 1763, s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr I, duMardi 3. Janvier 1764, s. [2-3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 91, du Mardi15. Novembre 1763, s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 96, du Vendredi 2. Décembre 1763, s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 101, duMardi 20. Décembre 1763, s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr I, duMardi 3. Janvier 1764, s. [2-3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 31, duMardi 17. Avril 1764, Supl. s. [1].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 91, du Vendredi 27. Avril 1764, s. [2-3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 43, duMardi 29. Mai 1764, s. [3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 43, duMardi 29. Mai 1764, Supl. s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 42, duMardi 25. Mai 1764 , Supl. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 35, duMardi 1. Mai 1764, s. [1-2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 45, duMardi 5. Juin 176 , s. [1].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 44, du Vendredi1. Juin 1764, s. [1-3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 45, du Mardi5. Juin 1764, s. [31-3].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 43, duMardi 29. Mai 1764, s. [3].
• Z. Zielińska, Polska w okowach „Systemu Północnego” 1763-1766, Kraków 2012, s. 100-125.
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 47, duMardi 12. Juin 1764, Supl. s. [2].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 68, du Vendredi 24. Août 1764, Supl. s. [4].
• „Gazeta Leydeyska”, Nr 69, du Mardi 28. Août 1764, s. [2].