Nazwy własne w fantasy humorystycznej na przykładzie utworów Jacka Piekary i Pawła Majki

• Authors: Izabela Domaciuk-Czarny

Title variants

EN

Proper names in humorous fantasy of Jacek Piekara and Paweł Majka

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawione są wyznaczniki gatunkowe tzw. fantasy humorystycznej oraz analiza nazewnictwa występującego w tego typu utworach. Nazwy własne (antroponimy, toponimy) oraz deskrypcje jednostkowe pełniące funkcję nazw własnych posiadają różne źródła ekspresywności, np. naruszanie zamkniętości klasy imion, wyzyskiwanie humorystycznych apelatywów w podstawach onimów, podkreślanie obcości leksykalnej nazw własnych, paronomazja, ekspresja fonetyczna itp. Takie nomina propria pełnią najczęściej funkcje semantyczną, ekspresywną i intertekstualną poprzez odwołania do nazw własnych z innych tekstów literackich oraz ich modyfikacje. Znaczenie nazwy własnej najczęściej odczytać można w kontekście, w którym nazwa ta się pojawia. Utwory zaliczane do fantasy humorystycznej zawierają ciekawy typ nazewnictwa, łączący wyznaczniki kilku nurtów onomastyki stylistycznej: realistycznego, semantycznego, ekspresywnego i fantastyczno- baśniowego.

EN

The article discusses features of comic fantasy and analyses names occurring in the texts representative of the genre. Proper names (anthroponyms, toponyms) and individual descriptions that serve the function of proper names have different sources of expressiveness. They include violating of the confinement of classes of personal names, using humorous appellatives in the stems of onyms, emphasizing foreign origins of proper names, and phonetic expression. Nomina propia discussed in the article most often serve the semantic, expressive or intertextual function through references to proper names in other literary texts and their modifications. The meaning of a given proper name can be usually understood in the context. The names in comic fantasy texts are extremely interesting since they combine features of different stylistic onomasty: realistic, semantic, expressive and fantastic.

Keywords

PL

nazwy własne; fantasy; nazwy ekspresywne; semantyka; funkcje onimów

EN

proper names; fantasy; expressive names; semantics; functions of onyms

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 51-65

Dates

published

2014

Contributors

author

Izabela Domaciuk-Czarny

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Buttler Danuta, 2001, Polski dowcip językowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bystroń Jan S., 1993, Nazwiska polskie, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Cieślikowa Aleksandra, 1991, Rodzaje ekspresji w tworzeniu nazw osobowych, „Polonica”, 15, s. 111–119.
• Cieślikowa Aleksandra, 2001, Nazwa w tekście a tekst w nazwie, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski, red., Semantyka tekstu artystycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 99–108.
• Czaplicka-Jedlikowska Maria, 2007, Edukacyjne aspekty nazw własnych w literaturze dla dzieci, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Frelik Paweł, 2003, Proza popularna lata 60.–80. Fantasy, horror, proza detektywistyczna, [w:] A. Salska, red., Historia literatury amerykańskiej XX wieku, t. 2, Universitas, Kraków, s. 377–395.
• Graf Magdalena, 2007, Czy współczesna proza polska może być dla onomasty interesująca?, [w:] A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek, red., Nowe nazwy własne. Nowe tendencje badawcze, Wydawnictwo Pandit, Kraków, s. 587–597.
• Grodziński Eugeniusz, 1973, Zarys ogólnej teorii imion własnych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Haka-Makowiecka Karolina, Makowiecka Marta, Węgrzecka Małgorzata, 2009, Leksykon fantastyki. Postacie, miejsca, rekwizyty, zjawiska, Warszawskie nWydawnictwo Literackie „Muza”, Warszawa.
• Kaczmarek Leon, Skubalanka Teresa, Grabias Stanisław, 1994, Słownik gwary studenckiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Kaleta Zofia, 1998, Teoria nazw własnych, [w:] E. Rzetelska-Feleszko, red., Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Warszawa – Kraków, s. 15–36.
• Kopaliński Władysław, 1989, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Kopaliński Władysław, 1990, Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa. Kosyl Czesław, 1983, Forma i funkcja nazw własnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Kosyl Czesław, 1988, Aluzyjność nazw własnych w dziele literackim, „Annales” Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, sectio FF, 6, s. 39–49.
• Kosyl Czesław, 1993a, Główne nurty nazewnictwa literackiego (zarys syntezy), [w:] M. Biolik, red., Onomastyka literacka, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, Olsztyn, s. 67–100.
• Kosyl Czesław, 1993b, Obce nazwy osobowe w polskiej literaturze pięknej, „Acta Universitatis Lodziensis”, „Folia Linguistica”, 27, s. 149–156.
• Kosyl Czesław, 2003, Peryfrastyczne ekwiwalenty nazw geograficznych, [w:] M. Biolik, red., Metodologia badań onomastycznych, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn, s. 265–273.
• Lemann Natalia, 2009, Świat Dysku Terry’ego Pratchetta jako kontrdyskurs rzeczywistości, [w:] S. Dżereń-Głowacka, A. Kwiatkowska, red., Zrozumieć humor, t. 1, Seria: Humor. Teorie. Praktyka. Zastosowania, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski, s. 271–280.
• Malec Maria, 2006, Działanie analogii w onomastyce, [w:] K. Rymut, red., Munuscula linguistica: in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 315–323.
• Nadurska Krystyna, 1973, Onomastyka humorystyczna w powieści Pan Kleks Jana Brzechwy, „Rocznik Naukowo Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie”, „Prace Językoznawcze”, 2, 47, s. 91–97.
• Niewiadowski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, 1990, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Nowotna-Szybistowa Magdalena, 1969, Nazewnictwo Cyberiady Stanisława Lema, „Onomastica”, 14, s. 183–204.
• Oziewicz Marek, 2000, Rozważając fantasy. Diany Waggoner propozycje typologii odmian gatunku, „Literatura Ludowa”, 2, s. 37–48.
• Propp Władimir, 1976, Morfologia bajki, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Rutkowski Mariusz, 2006a, Apelatywna interpretacja nazw własnych w tekście, [w:] Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, red., Onimizacja i apelatywizacja, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 201–212.
• Rutkowski Mariusz, 2006b, Humor w nazwach własnych, [w:] K. Rymut, red., Munuscula linguistica: in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 397–409.
• Rymut Kazimierz, 2001, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. 2, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków.
• Skowronek Katarzyna, 2006, O roli deskrypcji jednostkowej w tekście. Od teorii logicznej do pragmatyki języka, [w:] K. Rymut, red., Munuscula linguistica: in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków, s. 437–456.
• Skubalanka Teresa, 1972, O ekspresywności języka, „Annales” UMCS, sectio F, 27, 8, s. 123–132.
• Szymczak Mieczysław, red., 1992, Słownik języka polskiego, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Tokarski Ryszard, 1995, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Trębicki Grzegorz, 2007, Fantasy. Ewolucja gatunku, Universitas, Kraków.
• Unbegaun Boris O., 1989, Russkije familii, Progress, Moskva.
• Wawroska Izabela, Pluta Sebastian, Biblioteki średniowieczne, [w:] Wirtualna historia Książki i Bibliotek. Kraków 1997–2007, http://www.wsp.krakow.pl/ whk/biblioteki/biblioteki_s.html (dostęp: 15.07.2014).

Identifiers

ISSN

0076-0390