Kronika domu Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo we Lwowie (1939-1946) jako źródło do dziejów Polski i Kościoła katolickiego w Małopolsce Wschodniej. Edycja żródła

• Authors: Chajko Grzegorz

Title variants

EN

House chronicale since 1st september 1939

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł jest edycją źródłową fragmentu kroniki domu księży misjonarzy we Lwowie, obejmującego lata 1939-1946. Kronikarz, ks. Stanisław Kałężny, niemal z dzienną dokładnością przybliżył wydarzenia, jakie rozgrywały się na przestrzeni tych lat w Małopolsce Wschodniej, a zwłaszcza we Lwowie. Swoją uwagę skupił przede wszystkim na życiu miejscowej misjonarskiej społeczności zakonnej, problemach związanych z budową kościoła parafialnego p.w. św. Wincentego a Paulo oraz na szeroko rozumianej polityce okupantów: sowieckich i niemieckich. Nie pominął też problemu ratowania Żydów przez księży misjonarzy podczas rządów niemieckich we Lwowie (1941-1944). Dopełnieniem traumatycznych wydarzeń związanych z II wojną światową są obszerne opisy z 1945 i 1946 roku, ukazujące życie miejscowych Polaków, sióstr zakonnych oraz duchowieństwa rzymskokatolickiego, zmuszanych przez Sowietów do opuszczenia miasta i przeniesienia się w granice powstającej Polski Ludowej. Dzięki omawianemu dokumentowi poznajemy nie tylko samą faktografię w układzie chronologicznym, ale także mamy niepowtarzalną okazję towarzyszyć występującym postaciom, śledząc ich osobiste przeżycia oraz poznając ich losy, także powojenne.

EN

The present article is a source edition of the house chronicle of the Congregation of the Mission in Lvov from the years 1939-1946. The annalist, Fr. Stanisław Kałężny nearly with daily accuracy recorded events which took place at that time in Eastern Lesser Poland (Małopolska) and especially in Lvov. He paid attention mainly to the life of the local Vincentian monastic society, problems connected with building a parish church of St. Vincent de Paul as well as broadly understood policy of the Soviet and German occupants. He did not omit the problem of saving Jews by the Vincentian fathers during the German occupation of Lvov (1941-1944). The traumatic events connected with World War II are accompanied by extensive descriptions from the years 1945 and 1946, showing the life of local people, nuns and Roman Catholic clergy forced by the Soviets to leave the city and move to the newly forming Polish People’s Republic. Thanks to the document in question not only do we get to know the factual material in chronological order but we also have a unique opportunity to accompany the described persons, follow their personal life and history – both in the war and post-war period.

Keywords

PL

kronika; misjonarze; Zgromadzenie Księży Misjonarzy; Lwów; historia Kościoła w Polsce

EN

chronicle; missioner; Congregation of Mission; Lwów; church history in Poland

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2014
• Volume: 121
• Pages: 183-262

Contributors

author

Chajko Grzegorz

References

• A. Hlebowicz, Katolicyzm w państwie sowieckim 1944-1992, Gdańsk 1993.
• Barcik S. J., Ojciec Albert Wojtczak (1907-1962), „W nurcie franciszkańskim” 2003, t.12, s. 181-229.
• Biernaski W., Kim byli co zrobili ci misjonarze…, Kraków 2009.
• Biernat M., Kościół parafialny p.w. św. Wincentego a Paulo (Misjonarzy), w: Kościoły i klasztory Lwowa z wieków XIX i XX, oprac. zbior., Kraków 2004, s. 303-338.
• Bizuń S., Historia krzyżem znaczona. Wspomnienia z życia Kościoła katolickiego na Ziemi Lwowskiej 1939-1945, oprac. J. Wołczański, wyd. 2, Lublin 1994.
• Brudzisz M., Czarnecki Mikołaj, EK, t. 3, Lublin 1979, kol. 757.
• Brzozowski S. M., Rosiński Bolesław, PSB, t. 32, Wrocław-Warszawa-Kraków 1989-1991, s. 89-92.
• Catalogue des maisons et du personnel de la congrégation de la mission, b.m.w., 1900-2007, passim.
• Chajko G., Arcybiskup Bolesław Twardowski (1864-1944) metropolita lwowski obrządku łacińskiego, Rzeszów 2010.
• Chorzępa M., Br. Franciszek Karasiewicz, „Roczniki Wincentyńskie” 1987, nr 1, s. 68-69.
• Chorzępa M., Nekrologi. Śp. brat Ludwik Dziemiańczyk, „Roczniki Wincentyńskie” 1984, nr 3-4, s. 52.
• Chorzępa M., Nekrologi. Śp. ks. Jan Majchrzycki, „Roczniki Wincentyńskie” 1984, nr 3-4, s. 47-48.
• Chorzępa M., Nekrologi. Śp. ks. Marian Stark, „Roczniki Wincentyńskie” 1984, nr 3-4, s. 57-60.
• Chorzępa M., Śp. jubilat ks. profesor Józef Weissmann, „Roczniki Wincentyńskie” 1991, nr 1-4, s. 94-96.
• Chorzępa M., Śp. ks. Aleksander Zonn, „Roczniki Wincentyńskie” 1987, nr 1, s. 63-64.
• Chorzępa M., Śp. ks. Franciszek Ziebura, „Roczniki Wincentyńskie” 1987, nr 3-4, s. 80-82.
• Chorzępa M., Śp. Ks. Jubilat Wiktor Martinajtis, „Roczniki Wincentyńskie” 1990, nr 1-4, s. 109-110.
• Chorzępa M., Śp. ks. kapelan Jan Jonaczyk, „Roczniki Wincentyńskie” 1991, nr 1-4, s. 91-92.
• Chorzępa M., Śp. ks. senior Henryk Zapiór, „Roczniki Wincentyńskie” 1991, nr 1-4, s. 88-90.
• Chorzępa M., Śp. ks. Stanisław Kałężny, „Roczniki Wincentyńskie”, 1987, nr 1, s. 60-61.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia Zgromadzenia Misji. Śp. ks. Wendelin Świerczek, „Roczniki Wincentyńskie” 1987, nr 1, s. 58-59.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia Zgromadzenia w l[a]t[ach] 1970-1972. Śp. ks. Franciszek Malinowski, „Studia Wincentyńskie” 1985, nr 3-4, s. 63.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia Zgromadzenia w l[a]t[ach] 1970-1972. Śp. ks. Józef Szczerbiński, „Roczniki Wincentyńskie” 1985, nr 3-4, s. 69-70
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Brat Teofil Szczepański, „Roczniki Wincentyńskie” 1981, nr 1-4, s. 124-125.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Ks. Alfons Derebecki, „Roczniki Wincentyńskie” 1981, nr 1-4, s. 113-115.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Ks. Alfred Szkróbka, „Roczniki Wincentyńskie” 1982, nr 1-4, s. 128-129.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Ks. Edmund Nowak, „Roczniki Wincentyńskie” 1982, nr 1-4, s. 122-123.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Ks. Paweł Teodorowski, „Roczniki Wincentyńskie” 1981, nr 1-4, s. 120-121.
• Chorzępa M., Zmarli kapłani i bracia. Ks. Paweł Teodorowski, „Roczniki Wincentyńskie” 1981, nr 1-4, s. 120.
• Derdziuk A., Poplatek Władysław, EK, t. 15, Lublin 2011, kol. 1421-1422.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 2004.
• J. Anczarski, Kronikarskie zapisy z lat cierpień i grozy w Małopolsce Wschodniej 1939-1946, oprac. J. Wołczański, wyd. 2, Lwów-Kraków 1998.
• J. Wołczański, Eksterminacja narodu polskiego i Kościoła rzymskokatolickiego przez ukraińskich nacjonalistów w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1945. Materiały źródłowe, cz. 2, Kraków 2006.
• Jadacki J., Stefan Świeżawski (1907-2004), „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 2004, nr 67, s. 5-11.
• Janota-Strama A., Stadniccy herbu Szreniawa z Nawojowej, Warszawa 2013.
• Kałężny S., Kronika mego życia kapłańskiego (część I: 1924-1946), oprac. S. Rospond, „Studia Wincentyńskie” 2007, nr 1-2, s. 105-180.
• Krętosz J., Katedra obrządku łacińskiego we Lwowie i jej proboszcz o. Rafał Kiernicki OFM Conv. w latach 1948-1991, Katowice 2003.
• Ksiądz Michał Woroniecki CM – pasterz niezłomny, „Echa Polesia” 2013, nr 1, s. 57-63.
• Księga adresowa Małopolski, Lwów, Stanisławów, Tarnopol, z informatorem M[iasta] Stoł[ecznego] Warszawy, województwa krakowskiego, łódzkiego, pomorskiego, poznańskiego i śląskiego. Rocznik 1935/1936, [Kraków-Lwów 1935].
• Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, red. M. Rusecki, Lublin 1994.
• Księga Zmarłych braci i ojców Polskiej Prowincji Dominikanów p.w. św. Jacka Odrowąża od 2 lipca 1927 roku, czyli od restaurowania Polskiej Prowincji przez Generała Zakonu, wyd. 3, Warszawa 2000.
• Lwowski Synod Archidiecezjalny R[oku] P[ańskiego] 1930, [Lwów 1930].
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938.
• Melbechowska-Luty A., Batowski Kaczor Stanisław, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 1, Wrocław 1971, s. 104-105.
• Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A. Zięba, Kraków 1994.
• Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651-2001), t. 1: Dzieje, red. S. Rospond, Kraków 2001.
• Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651-2001), t. 2: Biografie, red. J. Dukała, Kraków 2001.
• Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, wyd. 2, Warszawa 2000.
• Obruśnik A., Kędzierski Fidelis, EK, t. 8, Lublin 2000, kol. 1374-1375.
• Orłowicz M., Ilustrowany przewodnik po Lwowie, Lwów-Warszawa 1925.
• Osadczy W., Slipyj Josef, EK, t. 18, Lublin 2013, kol. 343-344.
• Petrani A., Bukraba Kazimierz, EK, t. 2, Lublin 1976, kol. 1189-1190.
• Poloczek E., Świerczek Wendelin, [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 432-433.
• Rocznik lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1936 rok, oprac. S. Konopka, Warszawa 1936.
• Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok. Urzędowy spis lekarzy. Stan rozmieszczenia lekarzy z dnia 15 maja 1938 r., Warszawa 1938.
• Słownik biograficzny kapłanów diecezji tarnowskiej 1786-1985, t. 4, oprac. A. Nowak, Tarnów 2004.
• Szawarski Z., Wartenberg Mścisław Wiktor, [w:] Filozofia w Polsce. Słownik pisarzy, pr. zbior., Wrocław 1971, s. 415-416.
• Szul D., Tajny teatr młodzieżowy Lwów-Sodaliskowo 1942-1945, „Nasza Przeszłość”, 1971, t. 36, s. 53-79.
• Umiński W., Polska Prowincja Zgromadzenia Księży Misjonarzy w latach 1918-1939, Kraków 2009.
• W. Szetelnicki, Arcybiskup-wygnaniec Eugeniusz Baziak metropolita lwowski, Kraków 1989.
• Wereszycki H., Grabski Stanisław, PSB, t. 8, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 519-524.
• Wilk S., Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
• Wołczański J., Katalog grobów duchowieństwa i sióstr zakonnych obrządku łacińskiego i greckokatolickiego na Cmentarzu Janowskim we Lwowie, „Nasza Przeszłość” 1997, t. 88, s. 255-294.
• Wołczański J., Katalog grobów duchowieństwa rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i ormiańskokatolickiego na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, „Nasza Przeszłość” 1997, t. 87, s. 323-374.
• Wołczański J., Konieczny Franciszek, EK, t. 9, Lublin 2002, szp. 624.
• Wołczański J., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, Kraków 2002.
• Wrocławski kalendarz akademicki na rok 1947, Wrocław 1947.
• Wspomnienie o Zmarłych Siostrach. S. Witkowska Marianna, „Roczniki Wincentyńskie” 1983, nr 3-4, s. 96.
• Zapiski ks. Stanisława Kałężnego (część II), „Studia Wincentyńskie”, 2008/2009, nr 1-2, s. 171-225.
• Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo w Polsce (1652-2002), t.