Wspólnota mieszkaniowa jako przedmiot zainteresowania socjologii

• Authors: Magdalena Szczepańska

Title variants

EN

homeowner associations as a subject of sociological interest

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zwraca uwagę na stosunkowo nową formę organizacyjną wielorodzinnego środowiska mieszkaniowego, jaką są wspólnoty mieszkaniowe. Pretekstem do podjęcia tej tematyki jest ich rosnąca popularność, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wspólnoty stają się powszechnym elementem miejskiego krajobrazu, a ich rozwój uznaje się za główną zmianę instytucjonalną w mieście [Foldvary, 1994; Webster, 2002]. Rodzi się więc ciekawość: na czym polega ta zmiana? Czy rzeczywiście wspólnoty mieszkaniowe stają się głównym elementem systemu społecznego, ekonomicznego i politycznego współczesnych miast [Pacione, 2006]? Celem artykułu jest zaprezentowanie tych aspektów funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych, które mogą być interesujące dla socjologów, szczególnie socjologów miasta i organizacji. Będzie to zarówno problematyka wpływu wspólnot na mieszkańców, na ich zaangażowanie obywatelskie, jak i analiza procesu współrządzenia oraz kwestie wpływu na otoczenie i miasto. Przegląd literatury wskaże perspektywy i argumenty w dyskusji, jaka toczy się wokół wspólnot: demokracja udziałowców, ekonomia klubowa, prywatny mikrosamorząd miejski. Artykuł jest również próbą odpowiedzi na pytanie, czy obserwacje poczynione przez badaczy w innych częściach świata znajdują potwierdzenie w polskim kontekście. Podstawę tych rozważań stanowią wyniki eksploracyjnego badania przeprowadzonego przez Autorkę – przekrojowego studium przypadków siedmiu wspólnot mieszkaniowych.

EN

The article calls attention to homeowner association (HOA), that is a new organisational form of multi-family housing development. The main reason to take on this subject is a growing popularity of HOAs in Poland and world-wide. They are becoming a common element of urban landscape and their spread is described as the main institutional change in the city (Foldvary 1994, Webster 2002). That raises questions: Are they really becoming the major components of the social, economic, and political system of cities throughout the world (Pacione 2006)? The aim of the article is to present the aspects of HOA’s activity that can be a subject of sociological interest, especially urban sociology and sociology of organization. It focuses on the impact of HOAs on dwellers’, their civic angagement, govarnance process and the relations between HOA and it’s surroundings. Literature review indicates perspectives and arguments in the academic debate: shareholder democracy, club economy, private urban governance. The article also tries to determine if foreign schollars’ observations will be usefull in Polish context. The answear is based on the results of the cross-case study of seven HOAs, conducted by the Author.

Keywords

PL

wspólnota mieszkaniowa; demokracja udziałowców; ekonomia klubowa; prywatny mikro-samorząd miejski

EN

homeowner association; shareholder democracy; club economy; private urban governance

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 63 (LXIII)
• Issue: 1
• Pages: 197-216

Dates

published

2014

Contributors

author

Magdalena Szczepańska

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

References

• Barton S., Silverman C. (1989), The Political Life of Mandatory Homeowners Associations, [in:] United States Ad-visory Committee on Intergovernmental Relations (red.), Residential Community Associations: Private Gov-ernments in the Intergovernmental System?, Washington, D.C.: Advisory Committee on Intergovernmental Re-lations, pp. 31–37.
• Blandy S., Dixon J., Dupuis A., Parsons D. (2006), The rise of private residential neighbourhoods in England and New Zealand, [in:] G. Glasze, C. Webster, and K. Frantz (eds.), Private Cities: Global and Local Perspectives, London: Routledge, pp. 178–189.
• Blakely E.J., Snyder M.G. (1997), Fortress America: Gated Communities in the USA, Washington DC and Cam-bridge: Brookings Institution Press.
• Błaszczyk M. (2007), O więzi sąsiedzkiej w środowisku wielkomiejskim, [w:] I. Borowik, K. Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych dyscypliny, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Brzeziński K. (2010), Łódzkie gated communities w perspektywie socjologicznej, [w:] P. Kryczka, J. Bielecka-Prus (red.), Przemiany miasta polskich po 1989, Lublin.
• Bollens J., Schmandt H. (1982), The Metropolis: Its People, Politics and Economic Life, New York: Harper & Row.
• Bujwicka A. (2011), Typy wielkomiejskiego sąsiedztwa. Wyobrażone a praktykowane stosunki sąsiedzkie mieszkańców Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Socjologica”, 36, ss. 101–119.
• CAI (2012), Statistical Review, http://www.cairf.org/foundationstatsbrochure.pdf, dostęp 12.01.2014.
• CBOS (2012a), Gotowość Polaków do współpracy w latach 2002–2012, oprac. Katarzyna Kowalczuk, BS/19/2012, Warszawa.
• CBOS (2012b), Kontakty z sąsiadami i inne więzi społeczne, oprac. Katarzyna Kowalczuk, BS/93/2012, Warszawa.
• Coy M., Pöhler M. (2002), Gated communities in Latin-American megacities. Case studies in Brazil and Argentina, “Environment and Planning B”, vol. 29, pp. 355–370.
• Davis M. (1990), City of Quartz: Excavating the Future in Los Angeles, London: Verso.
• Frantz K. (2006), Private Gated Neighbourhoods: A Progressive Trend in US Urban Development, [in:] G. Glasze C. Webster, and K. Frantz (eds.), Private Cities: Global and Local Perspectives, pp. 64–75, Londyn: Routledge.
• Foldvary F. (1994), Public Goods and Private Communities: The Market Provision of Social Services, Londyn: Ed-ward Elgar.
• Gądecki J. (2009), Za murami. Osiedla grodzone w Polsce – analiza dyskursu, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gąsior-Niemiec A., Glasze G., Putz R., Sinz D. (2007), Grodzenie miasta: casus Warszawy, „Studia Regionalne i Lokalne”, 4, s. 30.
• Gąsior-Niemiec A., Glasze G., Putz R. (2009), A Glimpse over the Rising Walls. The Reflection of Post-Communist Transformation in the Polish Discourse of Gated Communities, “East European Politics & Societies”, Maj 2009, 23 nr. 2, pp. 244–265.
• Glasze G. (2003), Private Neighbourhoods as Club Economies and Shareholder Democracies, [in:] BELGEO 2003 (1), pp. 87–98.
• Glasze G. (2005), Some Reflections On The Economic And Political Organisation Of Private Neighbourhoods, “Housing Studies” 20, No 2, pp. 221–233, https://www.geographie.unierlangen.de/docs/article/68/ggl_publik_somereflectionson_091204.pdf
• Greer S. (1972), The urban view, life and politics in metropolitan America, New York: Oxford University Press.
• Guest A., Cover J., Matsueda R., Kurbin Ch. (2006), Neighborhood context and neighboring ties, “City & Commu-nity”, 5, 4.
• Jałowiecki B. (2007), Fragmentacja i prywatyzacja przestrzeni, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Wydawnictwo SWPS Academica, ss. 11–28.
• Jürgens U., Gnad M. (2002), Gated communities in South Africa—experiences from Johannesburg, „Environment and Planning B”, vol. 29, pp. 337–354.
• Kryczka P. (1981), Społeczność osiedla mieszkaniowego w wielkim mieście. Ideologie i rzeczywistość, Warszawa: PWN.
• Landman K. (2004), Gated Communities in South Africa: The Challenge for Spatial Planning and Land Use Man-agement, “Town Planning Review”, vol. 75 (2), pp. 151–172.
• Leisch H. (2002), Gated communities in Indonesia, “Cities”, vol. 19, pp. 341–350.
• Lewicka M., Zaborska K. (2007), Osiedla zamknięte – czy istnieje alternatywa?, „Colloquia Psychologica” t. 16., ss. 135–152.
• Low S. (2003), Behind the Gates: Life, Security, and the Pursuit of Happiness in Fortress America, Londyn: Routledge.
• Low S., Donovan G., Gieseking J. (2011), Shoestring Democracy: Gated Condominiums and Market-rate Coopera-tives in New York, “Journal of Urban Affairs”, vol. 34 (3), pp. 279–296. http://www.staff.uni-mainz.de/glasze/Abstracts_Papers_Paris_2007/Donovan_Low.pdf
• McCabe B.C. (2011), Homeowners Associations as Private Governments: What We Know, What We Don’t Know, and Why It Matters, “Public Administration Review”, vol. 71, pp. 535–542.
• McKenzie R.D. (1925), The ecological approach to the study of the human community, [w:] R.E. Park, E.W. Burgess, R.D. McKenzie (eds.), The City, Chicago: University of Chicago Press, pp. 63–79.
• McKenzie E. (1994), Privatopia: Homeowner Associations and the Rise of Private Government, New Haven, Conn: Yale University Press.
• McKenzie E. (2005), Constructing the Pomerium in Las Vegas: A Case Study of Emerging Trends in American Gated Communities, “Housing Studies”, vol. 20 (2), pp. 187–203.
• Michałowski L. (2007), Granice bezpieczeństwa, czyli krótka historia pewnego bloku, [w:] B. Jałowiecki, W. Łu-kowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Wydawnictwo SWPS Academica; ss. 99–108.
• Michałowski L. (2012), „Oburzeni” w wersji lokalnej. O trudnych relacjach między władzami miejskimi a radnymi dzielnic i osiedli w Gdańsku, [w:] B. Jałowiecki, S. Kapralski (red.), Społeczny wymiar kryzysu, Warszawa.
• Miao P. (2003), Deserted Streets in a Jammed Town: The Gated Community in Chinese Cities and Its Solution, “Journal of Urban Design”, vol. 8 (1), pp. 45–66.
• Nelson R.H. (2005), Private Neighborhoods and the Transformation of Local Government, Washington, DC: Urban Institute Press.
• Owczarek D.A. (2007), Życie społeczne zamkniętych osiedli warszawskich – czyli co się dzieje za bramą, [w:] B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z o.o., Wydawnictwo SWPS Academica, ss. 109–120.
• Pacione M. (2006), Properietary Residential Communities in the United States, „Geographical Review”, vol. 96, No 4.
• Park R.E. (1929), The city as a social laboratory, [in:] T.V. Smith, L.D. White (red.), An experiment in social science research, Chicago: University of Chicago Press, pp. 1–19.
• Peisert A. (2009), Spółdzielnie mieszkaniowe: pomiędzy wspólnotą obywatelską a alienacją, Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Read B.L. (2008), Assessing Variation in Civil Society Organizations: China’s Homeowner Associations in Compa-rative Perspective, “Comparative Political Studies”, vol. 41 (9), pp. 1240–1265.
• Rohrbach K. (2012), Closing the gates on democracy? Private urban governance and it’s socio-political consequences in suburban Buenos Aires, dysertacja doktorska, www.etheses.lse.ac.uk/525/
• Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, druk nr 1353, z dnia 22.03.2013 r., http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=1353
• Sorkin M. (1992), Variations on a Theme Park: The New American City and the End of Public Space, New York: Noonday Press.
• Starosta P. (2003), Fragmentaryzacja więzi społecznej i rekonstruowanie wspólnoty w dobie globalizacji, „Przegląd Socjologiczny”, t. 52/2, ss. 115–144.
• Szczepańska M. (2011), Osiedla grodzone: świadomościowe aspekty podziałów społeczno-przestrzennych i więź sąsiedzka, „Przestrzeń Społeczna” nr 1 (3), www.socialspacejournal.eu, Rzeszów: Stowarzyszenie Naukowe Przestrzeń i Środowisko.
• Świątkiewicz W. (2004), Więzi sąsiedzkie i życie publiczne, [w:] M.S. Szczepański (red.), Obywatel w lokalnej spo-łeczności. Studia i szkice socjologiczne, Tychy, Opole: WSZiNS, UO, ss. 39–53.
• Tobiasz-Lis P. (2010), Osiedla grodzone w Łodzi formą dezintegracji terytorialnego systemu społecznego miasta, [w:] A. Suliborski, Z. Przygodzki (red.), Łódzka metropolia. Problemy integracji społecznej i przestrzennej, Łódź: Wydawnictwo Biblioteka, ss. 23–40.
• Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2011 nr 152 poz. 897.
• Wang F., Yin H., Zhou Z. (2012), The Adoption of Bottom-up Governance in China’s Homeowner Associations, “Management and Organization Review”, vol. 8 (3), pp. 559–583.
• Wesołowska E. (2013), Potencjały i bariery urzeczywistniania deliberacji w polskich warunkach kulturowych, „Kultura i społeczeństwo” nr 2, ss. 91–109.
• Wehrhahn R., Raposo R. (2006), The rise of gated residential neighbourhoods in Portugal and Spain: Lisbon and Madrid, [in:] G. Glasze, C. Webster, K. Frantz (red.), Private Cities: Global and Local Perspectives, pp. 167–177. London: Routledge.
• Vihavainen R. (2009), Homeowners’ Associations in Russia. After the 2005 Housing Reform, Kikimora Publications.
• Webster C. (2001), Gated Communities of Tomorrow, “Town Planning Review”, vol. 72 (2), pp. 149–169.
• Webster C. (2002), Property rights and the public realm: gates, green belts and Gemeinschaft, “Environment and Planning B”, vol. 29, pp. 397–412.
• Woroniecka G. (2001), Działanie polityczne. Próba socjologii interpretatywnej, Warszawa: Oficyna naukowa.