Wymiary postaw wobec historii

• Authors: Rycielska Ludmiła , Rycielski Piotr

Title variants

EN

Revision of the attitudes towards history scale

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Skala postaw wobec historii przedstawiona w artykule Krzysztofa Malickiego i Krzysztofa Piróga, opublikowanym w EDUKACJI, 138(3), została stworzona na podstawie typologii „pamięci przeszłości” Andrzeja Szpocińskiego i opisuje trzy wymiary kontekstu doświadczania historii. W wyniku przeprowadzonej eksploracyjnej analizy czynnikowej wyłoniono cztery czynniki, które zostały zweryfikowane treściowo poprzez fasadowe porównanie do innych opisanych w literaturze naukowej narzędzi służących do pomiaru różnych aspektów pamięci zbiorowej. Zamiast dziewięcioczynnikowej skali postaw wobec historii zaproponowano cztery skale związane z „pamięcią społeczną”: skalę postaw wobec historii rodziny, skalę postaw wobec historii miejsca zamieszkania, skalę postaw wobec historii rozumianej jako dziedzina i przedmiot szkolny oraz skalę kolektywnych postaw wobec członków grupy własnej przekraczających normy spójności narodowej. Następnie przeprowadzono analizy korelacyjne (N = 3744) pomiędzy wynikami uczniów na opisanych podskalach a płcią uczniów, miejscem ich zamieszkania, ocenami z historii, typem szkoły, wykształceniem rodziców, zadeklarowanym stosunkiem do wiary i praktyk religijnych oraz wynikami testu wiedzy. Wyniki analiz statystycznych oraz refleksja nad literaturą dotyczącą pomiaru pamięci społecznej umożliwiły sformułowanie zaleceń dotyczących stosowania skali postaw wobec historii w przyszłych badaniach empirycznych.

EN

The attitudes towards history scale (Malicki et al., 2016) was developed according to Szpociński’s (2006) „memory of the past” typology and based on three dimensions of historical experience. The nine theoretically predicted types of attitude towards history could not be confirmed empirically. Exploratory factor analysis (EFA) yielded four dimensions, which were confirmed in their definition using other, well described tools for measuring different dimensions of collective memory. In place of a nine dimensional scale, a four dimensional „social memory” scale was proposed for attitudes on: family history; local history; and history as a school subject or history classes; together with collective shame (collective attitude to own group members transgressing national cohesion norms). In the next step, the relationships were investigated between students (N = 3744) and gender, NUTS population size, school grades in history, type of school, parental education and attitudes towards faith and religious practices. The results of the analysis and their discussion form the basis for recommendations in the application of the proposed scale in future empirical studies.

Keywords

PL

historia miejsca; historia rodziny; pamięć społeczna; postawy wobec historii; wstyd kolektywny

EN

history of place; family history; social memory; attitudes towards history; attitudes towards history as a subject; collective shame

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 4(139)
• Pages: 115–130

Dates

published

2016-12-31

Contributors

author

Rycielska Ludmiła

• Instytut Badań Edukacyjnych

author

Rycielski Piotr

• Instytut Badań Edukacyjnych

References

• Abelson, R. P. (1986). Beliefs are like possessions. Journal for the Theory of Social Behaviour, 16(3), 223–250.
• Antonovsky A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia – jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Fundacja Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
• Bilewicz, M. i Jaworska, M. (2011). Zagrażająca przeszłość i jej wpływ na relacje międzygrupowe. W: M. Kofta i M. Bilewicz (red.), Wobec obcych: zagrożenie psychologiczne a stosunki międzygrupowe (s. 21–39). Warszawa: PWN.
• Bluck, S. i Alea, N. (2008). Remembering being me: the self-continuity function of autobiographical memory in younger and older adults. W: F. Sani (red.), Self-continuity: individual and collective perspectives (s. 55–70). New York: Psychology Press.
• Brown, R. i Cehajic, S. (2008). Dealing with the past and facing the future: mediators of the effects of collective guilt and shame in Bosnia and Herzegovina. European Journal of Social Psychology, 38(4), 669–684.
• Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Cacioppo, J. T. i Petty, R. E. (1982). The need for cognition. Journal of Personality And Social Psychology, 42(1), 116–131.
• Cacioppo, J. T., Petty, R. E., Feinstein, J. A. i Jarvis, W. B. G. (1996). Dispositional differences in cognitive motivation: the life and times of individuals varying in need for cognition. Psychological bulletin, 119(2), 197–253.
• Chaiken, S. i Stangor, C. (1987). Attitudes and attitude change. Annual Review of Psychology, 38(1), 575–630.
• Doosje, B., Branscombe, N. R., Spears, R., i Manstead, A. S. R. (1998). Guilty by association: when one’s group has a negative history. Journal of Personality and Social Psychology, 75(4), 872–886.
• Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C. i Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272–299.
• Fivush, R. (2001). Owning experience: developing subjective perspective in autobiographical narratives. W: Ch. Moore i K. Lemmon (red.), The self in time. Developmental perspectives (s. 35–52). Mahwah – London: Lawrence Erlbaum.
• Fivush, R., Bohanek, J. G. i Duke, M. (2008). The intergenerational self: subjective perspective and family history. W: F. Sani (red.), Self-continuity: individual and collective perspectives (s. 131–143). New York: Psychology Press.
• Haidt, J. (2003). Elevation and the positive psychology of morality. W: C. L. M. Keyes i J. Haidt (red.), Flourishing: positive psychology and the life well-lived (s. 275–289). Washington: American Psychological Association.
• Halbwachs, M. (1969). Społeczne ramy pamięci. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Knez, I. (2006). Autobiographical memories for places. Memory, 14(3), 359–377.
• Kossowska, M, (2005). Umysł niezmienny… Poznawcze mechanizmy sztywności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Lewenstein, B. i Palska, H. (2004). Organizacje pozarządowe na scenie publicznej Polski okresu transformacji: dynamika rozwojowa i relacje z władzą–analiza badań jakościowych. W: P. Gliński, B. Lewenstein i A. Siciński (red.), Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: III sektor i wspólnoty lokalne w jednoczącej się Europie (s. 80–134). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Lewicka, M. (2005). Ways to make people active: the role of place attachment, cultural capital, and neighborhood ties. Journal of Environmental Psychology, 25(4), 381–395.
• Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Scholar.
• Lickel, B., Schmader, T. i Barquissau, M. (2004). The evocation of moral emotions in intergroup context: the distinction between collective guilt and collective shame. W: N. R. Branscombe I B. Doosje, Collective guilt: international perspectives (35–55). Cambridge: Cambridge University Press.
• Lickel, B., Schmader, T., Curtis, M, Scarnier, M., i Ames, D. R. (2005). Vicarious shame and guilt. Group Processes and Intergroup Relations, 8(2), 145–147.
• Lickel, B., Schmader, T., Spanovic, M. (2007). Group-conscious emotions: the implications of others’ wrongdoings for identity and relationships. W: R. Robins, J. Tracy i J. P. Tangney (red.), The self-conscious emotions: theory and research (s. 351–370). New York: Guilford.
• Malicki, K. i Piróg, K. (2016). Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec przeszłości i historii Polski XX w. Edukacja, 138(3), 7–21.
• Marody, M. (1976). Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Maxwell, M. A. i Cole, D. A. (2012). Development and initial validation of the adolescent responses to body dissatisfaction measure. Psychological Assessment, 24(3), 721–737.
• Mądrzycki, T. (1970). Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• McCullough, M. E., Emmons, R. A., Tsang, J. (2002). The grateful disposition: a conceptual and empirical topography. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 112–127.
• Męziński, M., Żółtak, T. i Oniszczuk, A. (2016). Pozaszkolne uwarunkowania wiedzy uczniów szkół ponadgimnazjalnych o historii Polski XX w. Edukacja, 138(3), 22–56.
• Mika, S. (1966). Postawy i ich badanie, W: L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii (s. 357–426). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Nowak, S. (1973). Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych. W: S. Nowak (red.), Teorie postaw (s. 17– 88). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Palska, H. (2002). Bieda i dostatek: o nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Petty, R. E., Wegener, D. T. i Fabrigar, L. R. (1997). Attitudes and attitude change. Annual Review of Psychology, 48(1), 609–647.
• Pratkanis, A. R., Breckler, S. J. i Greenwald, A. G. (2014). Attitude structure and function. New York: Psychology Press.
• Prentice, D. A. i Carlsmith, K. M. (1999). Opinions and personality: on the psychological functions of attitudes and other valued possessions. W: J. Olson i G. R. Maio (red.), Why we evaluate: functions of attitudes (s. 223–248). Mahwah: Lawrence Erlbaum.
• Reise, S. P., Waller, N. G. i Comrey, A. L. (2000). Factor analysis and scale revision. Psychological Assessment, 12(3), 287–297.
• Scarnier, M., Schmader, T i Lickel, B. (2009). Parental shame and guilt: distinguishing emotional responses to a child’s wrongdoings. Personal Relationships, 16(2), 205–220.
• Słownik języka polskiego PWN: http://sjp.pwn.pl
• Steger, M. F., Frazier, P., Oishi, S. i Kaler, M. (2006). The meaning in life questionnaire: assessing the presence of and search for meaning in life. Journal of Counseling Psychology, 53(1), 80–93.
• Szpociński, A. (2006). Formy przeszłości a komunikacja społeczna. W: A. Szpociński i P. T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu (s. 7–66). Warszawa: Scholar.
• Tangney, J. P., Dearing, R. L. (2004). Shame and Guilt. New York: Guilford Press.
• Tangney, J. P., Stuewig, J. i Mashek, D. J. (2007). Moral emotions and moral behavior. Annual Review of Psychology, 58, 345–372.
• Tracy, J. L. i Robins, R. W. (2007). The nature of pride. W: J. L. Tracy, R. W. Robins i J. P. Tangney (red.), The self-conscious emotions: theory and research (s. 263– 282). New York: Guilford Press.
• Tracy, J. L., Robins, R. W. i Tangney, J. P. (red.). (2007). The self-conscious emotions: theory and research. New York: Guilford Press.
• Weiner, B. (2012). Emocje moralne, sprawiedliwość
• i motywacje społeczne. Psychologiczna teoria atrybucji. Sopot: Smak słowa.
• Wertsch, J. V. i Roediger, H. L. III (2008). Collective memory: conceptual foundations and theoretical approaches. Memory, 16(3), 318–326.
• Wójcik, A., Bilewicz, M. i Lewicka, M. (2011). Tolerancyjny Oświęcim. Diagnoza postaw mieszkańców Oświęcimia wobec obcych. Oświęcim: Centrum Żydowskie w Oświęcimiu.
• Wojciszke, B. (2015). Postawy. W: B. Wojciszke, Psychologia społeczna (s. 200–224). Warszawa: Scholar.
• Wojciszke, B. i Doliński, D. (2008). Psychologia społeczna. W: J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, s. 291–447). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Worthington, R. L. i Whittaker, T. A. (2006). Scale development research a content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806–838.
• Zerubavel, E. (2003). Terra cognita: the mental discovery of America. New Brunswick: Transaction publishers.
• Żylicz, P. O. i Poleszak, L. (2005). Naturalistic conception of collective guilt. Humboldt Journal of Social Relations, 29(2), 185–206.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/4-7-rycielska-rycielski-wymiary-postaw-wobec-historii.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858