„Z braku dowodów winy....” – rehabilitacja prokurator Romany Golańskiej

• Authors: Romanowska Elżbieta

Title variants

EN

„For the lack of the evidence of quilt…” – rehabilitation of attorney general Romana Golanska

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Autorka przedstawia zarys biogra&i Romany Golańskiej, akowca, prokuratora, w latach 1951–1954 więźnia politycznego. Od początku 1944 r. na terytorium państwa polskiego masowo stosowano represje na tle politycznym. Represjom poddane zostały osoby, które w okresie drugiej wojny światowej walczyły w  ugrupowaniach niepodległościowych z  hitlerowskim okupantem o polskie państwo niepodległe i demokratyczne. Czynności te uzyskały cechy czynu faszystowskiego, niedozwolonego i przestępnego. Osoby podejmujące takie działania uznano za zdrajców narodu polskiego i pociągnięto do odpowiedzialności karnej na równi ze zbrodniarzami hitlerowskimi. W artykule pokazany został dramat człowieka postawionego pod pręgierzem „ludowej” sprawiedliwości. Golańska, poddana represji karnej za działalność konspiracyjną w okresie drugiej wojny światowej na podstawie decyzji organów bezpieczeństwa publicznego, walczyła o uznanie jej za osobę niewinną i przywrócenie praw cywilnych.

EN

;e author presents an outline of Romana Golanska’s biography; National Army member, attorney general, a  political prisoner between 1951and 1954. From the beginning of 1944 political repressions were massively applied. ;ey oppressed people who were &ghting for an independent and democratic Polish state with nazi occupants during World War II. ;ose actions were treated as nazilike, illegal and criminal. People who undertook such actions were treated as traitors of the Polish nation and prosecuted equally to nazi criminals. ;e article presents the drama of a person put at the bar of the ‘people’s’ justice. Golanska, repressed for the conspiracy activity during WW II based on the decision of the organs of public security fought for presuming her to be innocent and restoration of her civil rights.

Keywords

PL

Romana Golańska; prokurator; sędzia; sąd; rehabilitacja

EN

Romana Golanska; attorney general; judge; court; rehabilitation

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2014
• Volume: 14/2
• Pages: 113-131

Contributors

author

Romanowska Elżbieta

• Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie

References

• Barcikowski W., W kręgu prawa i polityki. Wspomnienia, Katowice 1988.
• Cyprian T., Sawicki J., Siedem wyroków Najwyższego Trybunału Narodowego, Poznań 1962.
• Fieldorf M., Zachuta L., Generał „Nil” August Emil Fieldorf. Fakty, dokumenty, relacje, Warszawa 1993.
• Fieldorf M., Zachuta L., Więzienie i proces generała „Nila”, „Tygodnik Powszechny”, nr 10 z 5 marca 1989 r.
• Fiedorczyk P., Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Studium historycznoprawne, Białystok 2002.
• Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940–1945, Warszawa 2003.
• Gumkowski J., Kułakowski T., Zbrodniarze hitlerowscy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, Warszawa 1961.
• Grześkowiak A., Sądy tajne w PRL, „Tygodnik Powszechny”, nr 28 z 9 lipca 1989 r.
• Grześkowiak A., Sądy tajne w latach 1944–1956, [w:] Prawo okresu stalinowskiego. Zagadnienia wybrane, „Studia Iuridica”, t. 22, Warszawa 1992.
• Hudała L.M., Analiza ustaw rehabilitacyjnych w niektórych państwach postkomunistycznych, „Studia Iuridica”, t. 25, Warszawa 1998.
• Jakubowski G., Sądownictwo powszechne w Polsce w latach 1944–1950, Warszawa 2002.
• Kawalec R., Komórka pocztowa „P”, [w:] M. Bielak, Ł. Kamiński (red.), Letnia Szkoła Historii Najnowszej, t. 2, Warszawa 2009.
• Kładoczny P., Prawo jako narzędzie represji w Polsce Ludowej (1944–1956), Warszawa 2004.
• Kunert A.K., Oskarżony Kazimierz Moczarski, Warszawa 2006.
• Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Wyd. 5, Warszawa 2013.
• Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991 czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, Wyd. 2, Warszawa 2012.
• Lityński A., Inaczej o pierwszej dekadzie Polski Ludowej. Obraz sądów karnych, [w:] Z dziejów prawa Rzeczypospolitej Polskiej, Katowice 1991.
• Lityński A., O (nie) prawo-rządności socjalistycznej w Polsce Ludowej, „Cuius Regio, Eius Religio II”, Lublin 2008.
• Łysko M., Prokuratorski nadzór ogólny w Polsce w latach 1950–1967. Studium historycznoprawne, Białystok 2006.
• Machcewicz A., Kazimierz Moczarski. Biografia, Kraków 2009.
• Madej K., Żaryn J., Żurek J., Księga świadectw. Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy, Warszawa 2005.
• Maksimiuk D., Problem rehabilitacji w  latach 1956–1957, „Miscellanea Historico-Iuridica”, t. 8, Białystok 2009.
• Marat S., Snopkiewicz J., Zbrodnia. Sprawa generała Fieldorfa-Nila, Warszawa 1989.
• Marszalec J., Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim, Warszawa 1999.
• Musiał F., Polityka czy sprawiedliwość? Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie (1946–1955), Kraków 2005.
• Niezawisłość sędziowska – Materiały Konferencji Naukowej zorganizowanej przez Sąd Najwyższy i Instytut Państwa i Prawa PAN w dniu 20. 04. 1990 r. w Popowie, Warszawa 1990.
• Paczkowski P., Posłowie [w:] H. i K. Field, Opóźniony odlot. W okowach zimnej wojny, tłum. M. Auring, Warszawa 1997.
• Pałka J., Generał Stefan Mossor (1896 –1957). Biogra&a wojskowa, Warszawa 2008.
• Piekarska K., Naruszenie zasady jawności w „sądach tajnych”, [w:] Prawo karne w okresie stalinizmu, „Studia Iuridica”, t. 27, Warszawa 1995.
• Pietrzak A., Główny Zarząd Informacji wobec o&agowców, Warszawa 2011.
• Poksiński J., „TUN”. Tatar – Utnik – Nowicki. Represje wobec o&cerów Wojska Polskiego w latach 1949–1956, Warszawa 1992.
• Poksiński J., Victis honos. „Spisek w wojsku”, Warszawa 1994.
• Poksiński J., Siły zbrojne wobec ugrupowań niepodległościowych w Polsce w latach 1944–1956, [w:] Wojna domowa czy nowa okupacja? Polska po roku 1944, Warszawa 1997.
• Poksiński J., Rola o&cerów radzieckich w  organach represji ludowego Wojska Polskiego w  latach 1944–1956, [w:] Elity władzy w Polsce a struktura społeczna w latach 1944–1956, Warszawa 1992.
• Ptaszyński R., Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946–1955, Szczecin 2010.
• Rejman G., Niezawisłość sędziowska, [w:]A. Dębiński, M. Gałązka, R.G. Hałas, K. Wiak (red.), Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak, Lublin 2006.
• Romanowska E., Karzące ramię sprawiedliwości ludowej. Prokuratury wojskowe w Polsce w latach 1944–1955, Warszawa 2012.
• Rzepliński A., Sądownictwo w PRL, Warszawa 1990.
• Stawarska-Rippel A., Prawo sądowe Polski Ludowej 1944–1950 a prawo Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2006.
• Spałek R., Potęga szpiegomanii. Departament X w poszukiwaniu „wroga wewnętrznego” w kierownictwie komunistycznym w Polsce (1948–1956), [w:] Departament X MBP. Wzorce – struktury –działanie, Warszawa 2007.
• Steinsbergowa A., Widziane z ławy obrończej, Paryż 1977.
• Szwagrzyk K., Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944–1956, Kraków – Wrocław 2005.
• Walczak R., Polityka, sądy, prokuratura, Warszawa 1990.
• Wasilewski J., Sprawa generała Augusta Emila Fieldorfa, „Palestra” 1989, nr 11-12.
• Wyszynski A., Teoria dowodów sądowych w prawie radzieckim (tłumaczenie polskie), Warszawa 1949.
• Ziemba Z.A., Prawo przeciwko społeczeństwu. Polskie prawo karne w latach 1944–1956, Warszawa 1997.
• Żelazko J., „Ludowa sprawiedliwość”. Skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi (1946–1955), Łódź 2007.