Pobyt i nauczanie prymasa Polski kard. Augusta Hlonda na terenie późniejszej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (część 2)

• Authors: Kapuściński Sebastian

Title variants

EN

Residence and teaching of the Primate of Poland, Cardinal August Hlond, on the territory of the later Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) diocese (part 2)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Powojenne działania kardynała Augusta Hlonda, na mocy specjalnych przywilejów od Stolicy Apostolskiej, doprowadziły do powstania struktur kościelnych. Z biegiem czasu jego tymczasowe rozwiązania znalazły odzwierciedlenie w trwałych strukturach. Diecezja koszalińsko-kołobrzeska, erygowana w 1972 r., powstała z części Ziem Odzyskanych, co jest pokłosiem decyzji podejmowanych przez kardynała Hlonda. Niniejszy artykuł zawiera opisy spotkań kardynała z wiernymi w miejscowościach leżących w granicach tejże diecezji, jakie miały miejsce w październiku 1947 r. W artykule zawarto opisy spotkań w: Sianowie, Miastku, Szczecinku, Okon¬ku, Jastrowiu, Pile, Złotowie i Zakrzewie.

EN

Cardinal August Hlond’s post-war activities, under special privileges from the Holy See, led to the establishment of church structures. Over time, his temporary arrangements were reflected in permanent structures. The Diocese of Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg), erected in 1972, was created from part of the recovered lands, an aftermath of the decisions made by Cardinal Hlond. This article contains descriptions of the cardinal’s meetings with the faithful in towns within the boundaries of this diocese, which took place in October 1947.The article includes descriptions of meetings in: Sianow (Sianów), Miastko, Szczecinek, Okonek, Jastrowie, Pila (Piła), Zlotow (Złotów) and Zakrzewo.

Keywords

PL

kardynał August Hlond; prymas Polski; Ziemie Odzyskane; diecezja koszalińsko-kołobrzeska; organizacja Kościoła; Pomorze Zachodnie; Sianów; Miastko; Szczecinek; Okonek; Jastrowie; Piła; Złotów; Zakrzewo

EN

Cardinal August Hlond; Primate of Poland; Recovered Territories; Koszalin-Kolobrzeg (Kołobrzeg) Diocese; Church organization; Western Pomerania; Sianow (Sianów); Miastko; Szczecinek; Okonek; Jastrowie; Pila (Piła); Zlotow (Złotów); Zakrzewo

• Publisher: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
• Journal: Rocznik Skrzatuski
• Year: 2024
• Volume: 12
• Pages: 181-208

Contributors

author

Kapuściński Sebastian

• wikariusz w parafii pw. Narodzenia NMP w Szczecinku
• nauczyciel religii w I Liceum Ogólnokształcącym im. Księżnej Elżbiety w Szczecinku

References

• Archiwum Archidiecezjalne Warszawskie. Album z wizyty kard. Augusta Hlonda na Ziemiach Odzyskanych w 1947 r., Sygn. SPP/I.30.4.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Antoni Wołek-Wacławski, Wspomnienia Duszpasterza w 25 lecie diecezji gorzowskiej. Przyczynek historii Kościoła w/w diecezji, cz. 1, Człuchów 1970.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Stanisława Kostki w Sianowie 1945–1955, sygn. 229, 17.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. NMP Wspomożenia Wiernych w Miastku 1945–1955, sygn. 160, 29.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. Narodzenia NMP w Szczecinku 1955–1956, sygn. 277, 148.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. Matki Bożej od Wykupu Niewolników w Okonku 1951–1956, sygn. 170, 3.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Jastrowiu 1953–1957, sygn. 88, 345.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Rodziny w Pile 1950–1956, sygn. 188, 372.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Antoniego w Pile 1955–1963, sygn. 185, 57.
• Archiwum Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej. Kuria gorzowska 1945–1972. Parafia Rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia NMP w Złotowie 1952–1957, sygn. 349, 383.
• Archiwum Klasztoru Franciszkanów w Lęborku. Kronika parafii pw. św. Jakuba w Lęborku 1945–1964.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Pełniący obowiązki Naczelnika Wydziału UWS Stefan Kosior do Ministerstwa Ziem Odzyskanych Departamentu Administracji Publicznej w Warszawie z dn. 8.11.1947 r., 41–42.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Starosta Powiatowy Bardoński Kazimierz do UWS Wydział Społeczno-Polityczny w Szczecinie, z dn. 3.11.1947 r., 28–29.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. UWS do Ministerstwa Ziem Odzyskanych Departament Administracji Publicznej w Warszawie z dn. 8.11.1947 r., 38.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Starosta Powiatowy Wałecki B. Kubicki do UWS Wydział Społeczno-Polityczny z dn. 30.10.1947 r., 26.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. UWS do Ministerstwa Ziem Odzyskanych Departament Administracji Publicznej w Warszawie z dn. 8.11.1947 r., 39.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Starosta Powiatowy Wałecki B. Kubicki do UWS Wydział Społeczno-Polityczny z dn. 22.11.1947 r., 48.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS 317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Starosta Powiatowy Złotowski M. Paruszewicz do UWS Wydział Społeczno-Polityczny z dn. 3.11.1947 r., 56.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie. UWS317. Sprawy wyznaniowe, sygn. 1295. Starosta Powiatowy Stanisław Dominiak-Górski do UWS Wydział Społeczno-Polityczny w Szczecinie, z dn. 10.11.1947 r., 44.
• Archiwum Parafii pw. Matki Bożej od Wykupu Niewolników w Okonku. Kronika parafii pw. Matki Bożej od Wykupu Niewolników w Okonku, bp.
• Archiwum Parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szczecinku. Kronika parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szczecinku, bp.
• Archiwum Parafii pw. św. Marii Magdaleny w Zakrzewie. Księga ogłoszeń parafialnych, Dom. 21. Post. Pent., bp.
• Archiwum Parafii pw. św. Marii Magdaleny w Zakrzewie. Księga ogłoszeń parafialnych, Dom. XXII. p. Pent. Uroczystość Chrystusa Króla, bp.
• Archiwum Parafii pw. św. Marii Magdaleny w Zakrzewie. Księga ogłoszeń parafialnych rzymskokatolickiej parafii pw. św. Marii Magdaleny w Zakrzewie. Ogłoszenia na 21 niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego, rękopis, bez paginacji stron.
• Archiwum Parafii pw. św. Michała Archanioła w Jastrowiu. Kronika Rzymskokatolickiej parafii pw. św. Michała Archanioła w Jastrowiu od dnia 22 sierpnia 1945 r., 10.
• Archiwum Parafii pw. św. Stanisława Kostki w Sianowie. Kronika parafii w Sianowie, rok 1947, bp.
• Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej. Acta Hlondiana. T. III. Cz. 4. Przemówienie wygłoszone w kościele w Szczecinku 29 X 1947 podczas objazdu Ziem Odzyskanych, 102.
• Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej. Acta Hlondiana. T. VI. Cz. 11. Z kroniki klasztornej ss. Niepokalanek w Szczecinku. Przyjazd kard. A. Hlonda, Prymasa Polski do Szczecinka. Wyjątek z Kroniki klasztornej, 278–279.
• „Baraniak Antoni”. W: Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, 23–24. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, 1992.
• Bończa-Bystrzycki, Lech. Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w granicach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej (X–XX/XXI wiek). Koszalin: Wydawnictwo Lech Bończa–Bystrzycki, 2012.
• Chwaliszewski, Roman. „Gościli w naszej świątyni, Prymas August Hlond”. Głos św. Antoniego. Pismo parafii pw. św. Antoniego Padewskiego w Pile 27, 3 (2007): 10.
• „Jan Karnicki”. W: Robert Romuald Kufel, Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945–1956. T. 2: (H–Ł), 93–94. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza PDN, 2016.
• Kardynał August Hlond (1881–1948). Salezjanin, Prymas Polski i Mąż Stanu, red. Jerzy Pietrzykowski, Jarosław Wąsowicz. Studia i materiały źródłowe. T. 5. Dębno–Piła: Archiwum Salezjańskie Inspektorii Pilskiej, 2015.
• Kapuściński, Sebastian. „Pobyt i nauczanie prymasa Polski kard. Augusta Hlonda na terenie późniejszej diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej”. Rocznik Skrzatuski 11 (2023): 235-257, DOI: 10.69553/rs.2023.11-12.
• Kokowski, Wojciech. Polskie szeregi na Ziemi Złotowskiej. Krajenka–Piła: Wydawnictwo Media Zet, 2013.
• Kosiński, Stanisław. „August Hlond 1926–1948”. W: Na stolicy prymasowskiej w Gnieźnie i w Poznaniu. Szkice o prymasach Polski w okresie niewoli narodowej i w II Rzeczypospolitej, red. Feliks Lenort, 319–370. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1982.
• Oleksiński, Jerzy. „Domański Bolesław”. W: Encyklopedia katolicka, t. 4, red. Romuald Łukaszyk, Ludomir Bieńkowski, Feliks Gryglewicz, kol. 51–53. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL, 1995.
• Pietrzak, Jerzy. „Działalność kard. Augusta Hlonda jako wysłannika papieskiego na ziemiach odzyskanych w 1945 r.”. Nasza Przeszłość 42 (1974): 195–249.
• Pietrzak, Jerzy. Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948. T. 1. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
• Pietrzak, Jerzy. Pełnia prymasostwa. Ostatnie lata prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda 1945–1948. T. 2. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
• Romanow, Zenon. Krajniacy złotowscy w Polsce Ludowej w latach 1945–1975. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Pomorskiej Akademii w Słupsku, 2010.
• Wąsowicz, Jarosław. „Działania organów bezpieczeństwa i partii wobec parafii pw. Świętej Rodziny w Pile w latach 1945–1956”. W: Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. Konrad Białecki, 52–53. Poznań: IPN Poznań, 2008.
• Wejman, Grzegorz. „Organizacja Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956”. W: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim. T. 1: 1945–1956, red. Michał Siedziako, Zbigniew Stanuch, Grzegorz Wejman, 39–57. Szczecin: IPN Szczecin, 2016.
• Wejman, Grzegorz. „Organizowanie struktur kościelnych na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1972”. W: Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1989, red. Tadeusz Ceynowa, Paweł Knap, 23–50. Szczecin: IPN Szczecin 2011.
• Wejman, Grzegorz. Organizacja Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w latach 1945–1972. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2007.
• Wejman, Grzegorz. „Prymas August Hlond budowniczy polskiej administracji kościelnej na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej”. W: Doniosłe dziedzictwo. Sługa Boży, prymas August Hlond – duszpasterz i mąż stanu. Z dziejów parafii św. Ottona w Pyrzycach, red. Zbigniew Rakieja TChr, 29–54. Pyrzyce–Szczecin: Wydawnictwo Archiwum Państwowe w Szczecinie „Dokument”, 2015.
• Wiązowski, Eugeniusz Grzegorz. „Kardynał August Hlond jako twórca podstaw administracji kościelnej na Pomorzu Środkowym po II wojnie światowej”. Studia Koszalińsko--Kołobrzeskie 18, 1 (2012): 159–163.
• „Wiktor Domachowski”. W: Robert Romuald Kufel, Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945–1956. T. 1: (A–G), 132–133. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza PDN, 2016.
• Włodkowski, Robert. „Zachodnia granica państwa a stosunki państwo–Kościół w latach 1945–1956. Doświadczenie szczecińskie”. W: Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia: Ludzie–koncepcje–realizacja do 1989 roku, 629–647, Szczecin: IPN Szczecin, 2013.
• Zbiory Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie. Ł. Warpińska. List do Dyrekcji Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie, z dn. 1.12.1983 r., bp.
• Zieliński, Piotr. 100 lat katolicyzmu w Miastku. Zarys dziejów 1917–2017. Miastko: Gmina Miastko, 2017.
• Zieliński, Zygmunt. Kościół w Polsce 1944–2002. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne Polwen, 2002.
• Żaryn, Jan. Kościół a władza w Polsce 1945–1950. Warszawa: DiG, 1997.

Identifiers

DOI

10.69553/rs.2024.12-09