Miejsca upamiętniające powstanie styczniowe na ziemi krzeszowickiej

• Authors: Strojnowska Dorota

Title variants

EN

Places Commemorating the January Uprising in the Krzeszowice region

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article is devoted to the places commemorating the Krzeszowice participants of Polish insurrection activities during the January Uprising (1863-1864). To observe the 150th anniversary of the January Uprising outbreak, the present article attempts to collect the information concerning traces of the Uprising in the Krzeszowice region. Although there was no military activity in the region, weapons were collected, volunteers set out from here, and this is where wounded participants of the fights were treated. Krzeszowice and the adjoining areas were the places where the participants of the Uprising and the exiles to Siberia spent the final years of their lives. The article indicates places of remembrance and the insurgents’ tombs. Many of the tombs no longer exist; some of the inscriptions are indecipherable. War tombs in the region are inventoried, yet until now there have been no records of tombs holding the remains of Insurrections participants deceased after the military activities. In Krzeszowice, the insurgents’ tombs are the most visible testimony to independence-seeking activities.On account of the Potocki family’s activities, St. Rafal Jozef Kalinowski and priest Wincenty Smoczynski, the Krzeszowice region became one of the places supporting the participants of the Uprising – first the wounded, later Siberia returnees, for example priest Jozef Owsiany, or those returning from emigration, for example priest Seweryn Paszkowski Insurrection participants from the Krzeszowice region left documents and keepsakes – tokens of gratitude offered to the Potocki family by the insurgents, a collection of items commemorating St. Rafal Jozef Kalinowski’s insurrection activity (a patron of the exiled to Siberia, who entered the Barefoot Carmelites), the tokens of memory placed in the Monastery of Barefoot Carmelites in Czerna by the family of Joanna Podluska – a veteran of the Uprising, and items left by Florian Buzdygan, a local Uprising leader, currently in the collection of The Krzeszowice Region Society [Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krzeszowickiej].

Keywords

EN

the history of the 19th-century Poland; the January Uprising (1863-1864); Krzeszowice; Ziemia Krzeszowicka; tombs; monuments; places commemorating insurgents

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Sowiniec
• Year: 2013
• Issue: 43
• Pages: 53-80

Contributors

author

Strojnowska Dorota

References

• Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMKr.) sygn. 108, Elenchus venerabilis cleri tam secularis quam regularis patris Diocesoes Cracoviensis imperio Caesareo – austriaco in civilibus subjectae, Amosalutis Cracoviae, Kraków 1895-1902.
• Archiwum Narodowe w Krakowie (ANKr.) Oddział III nr inw. 83, sygnatura PW 20, Przytulisko weteranów 1863/1864 r. w Krakowie 1849-1921, Oświadczenie przystąpienia do „Towarzystwa wzajemnej pomocy uczestników powstania w roku 1863/4” Oddział na Wawelu
• Archiwum Potockich z Krzeszowic, AKPot 339, Działalność społeczna i charytatywna…
• Archiwum i zbiory Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krzeszowickiej (Arch. SMZK) Księgozbiór 92/1, F. Buzdygan, „Modlitewnik”, rkps, s. nlb. 92/2, Nominacja Floriana Buzdygana gminnym naczelnikiem powstania parafii Krzeszowice, druk sygn. 1, Kurek J., Rutana W., „Przewodnik (plan-informator) po cmentarzu Krzeszowic z inwentaryzacją 6 zabytkowych nagrobków cmentarnych”, [Krzeszowice 1987], mps. Relacje sygn. 1, Relacja Władysława Bazarnika dotycząca Marcina Zawory, Czatkowice 1987, rkps. Zbiory autorki Relacja Marii Rybackiej, Krzeszowice, 18 VIII 2010.
• ender R., Kalinowski Józef (1835-1907), [w:] Polski słownik biograficzny, t. 11, Kraków 1964.
• Berezowski S., Dzieje lekarskie Krzeszowic, „Archiwum Historii Medycyny” 1971, t. 34, z. 2.
• Białokur F., Materiały do opracowania służby zdrowia w powstaniu styczniowym 1863-64 r. Szpital – „Ambulatorium” hrabiny Arturowej Potockiej w Krzeszowicach pod Krakowem, w Galicji, „Lekarz Wojskowy” R. 9, 1928, t. 11-12.
• Grabiec J., W pięćdziesiątą rocznicę. Rok 1863, Poznań 1913.
• Dymek S., Walczyli o niepodległość Polski. Dyzma Chromy, „Ziemia Krzeszowicka” 1998, nr 6(18).
• Dymek S., Ziemia Krzeszowicka a powstanie styczniowe, „Ziemia Krzeszowicka”, 1998, nr 1(13).
• Harbut J.S., Mały Rzym, t. 3: Przekleństwo złego czynu, Warszawa 1936.
• Józef Kalinowski – minister wojny w rządzie powstańczym na Litwie, wybór S. Klich, „Ziemia Krzeszowicka” R. 10, 2005, nr 1(55)-2(56).
• Kalinowski J., List do Karoliny Rychlewiczowej, [w]: idem, Listy 1856-1877, t. 1, cz. 1: 1856-1872,
• wyd. C. Gil, Lublin 1978, Materiały Źródłowe do Dziejów Kościoła w Polsce, t. 8.
• Kolumna Z. [d.i. Aleksander Konstanty Nowolecki], Pamiątka dla rodzin polskich: Krótkie wiadomości o straconych na rusztowaniach, rozstrzelanych, poległych i zmarłych na wygnaniu syberyjskim i tułactwie ofiar z 1861-1866 roku; ze źródeł urzędowych, dzienników, jak niemniej z ustnych podań osób wiarogodnych i towarzyszy broni; zebrał i ułożył Zygmunt Kolumna. Z wstępem skreślonym przez Bolesławitę. Nakładem redakcji „Kaliny”, t. 2, Kraków 1888.
• Korusiewicz A.W., Dwie fundacje. Fundacja Dyzmy Chromego, Fundacja Tekli Wężyk, „Ziemia Krzeszowicka” R. 4, 1999, nr 4(22).
• Kościół pw. św. Rafała Józefa Kalinowskiego w Rudnie, „Ziemia Krzeszowicka” 2004, nr 5(53).
• Kucharski W., Zarys dziejów wsi Zalas, Krzeszowice 2003.
• Kuczara R., Powstanie Styczniowe 1863 – historia Marcina Zawory, „Ziemia Krzeszowicka” 2006, nr 6(66).

Identifiers

DOI

10.12797/Sowiniec.24.2013.43.04