Rola i miejsce edukacji seksualnej dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w szkole podstawowej specjalnej

• Authors: Soczka Zuzanna

Title variants

EN

The Role and Place of Sexual Education of a Child with Intellectual Disability in a Special Primary School

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Edukacja seksualna dziecka z niepełnosprawnością intelektualną po dzień dzisiejszy stanowi obszar często pomijany w dyskursie społecznym. Prawidłowy przebieg procesu wychowawczego dodatkowo utrudnia stereotypowe postrzeganie seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną. Z uwagi na fakt, iż zagadnienie to nadal nie zostało w pełni rozpoznane i pozostawia realizatorom dużą dowolność interpretacyjną (zwłaszcza w przypadku uczniów z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności intelektualnej), stało się tematem niniejszych rozważań. Analizie poddane zostały dostępne źródła literaturowe, które następnie wzbogacono o zebrany w wyniku badania sondażowego materiał empiryczny. Celem nadrzędnym było poznanie opinii nauczycieli na temat skutków wychowania seksualnego dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Omówienie zebranego materiału poprzedzono jednak analizą formalno-prawnej podstawy realizowanych zagadnień edukacji seksualnej. Uzyskane wyniki badań pozwoliły zaprezentować dość szczegółowe dane na temat pozycji wychowania seksualnego w szkolnictwie specjalnym, a także jego znaczenia dla funkcjonowania i dalszego rozwoju dziecka. Ponadto podjęto próbę zdefiniowania grup podlegających i odpowiedzialnych za organizację ww. procesu, a także określenia etapu edukacyjnego, na którym jego rozpoczęcie jest wskazane.

EN

Sexual education of a child with intellectual disability is still an area often overlooked in social discourse. The proper course of the educational process additionally hinders the stereotypical perception of the sexuality of people with intellectual disabilities. Since this issue has still not been fully recognized and leaves agreat deal of room for interpretation (especially for students with moderate and severe intellectual disability), it became the subject of these analyses. The available literature sources were analyzed and subsequently enriched with empirical material obtained through a survey. The main goal was to get to know the opinion of teachers on the effects of sexual education of a child with intellectual disability. The discussion on the collected material was preceded, however, by the formal and legal analysis of the basics of sexual education. The obtained research results allowed to present fairlydetailed data on the position of sexual education in special education as well as its significance for the functioning and further development of the child. Moreover, an attempt has been made to define groups subject to and responsible for the organization of the process, as well as to define the educational stage at which it is advisable to start the process.

Keywords

PL

edukacja seksualna; dziecko z niepełnosprawnością intelektualną; szkoła podstawowa specjalna; pedagog specjalny; następstwa prowadzenia edukacji seksualnej

EN

sexual education; child with intellectual disability; special primary school; special educator; the results of sexual education

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2019
• Issue: 2(31)
• Pages: 95-121

Dates

published

2019-07-12

Contributors

author

Soczka Zuzanna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Studiów Edukacyjnych

References

• American Psychiatric Association, Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk reference, Wrocław, wyd. Edra Urban & Partner, 2015
• Bernacka A., Rola pedagoga specjalnego w edukacji seksualnej osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Dylematy współczesnych ludzi. Radzenie sobie z wielością ról zadań, red. Liberska H., Malina A., Suwalska-Barancewicz D., Warszawa, wyd. Difin, 2015
• Buchnat M., Waszyńska K., Edukacja seksualna uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną w opinii nauczycieli z nimi pracujących, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2014, Nr 16, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
• Chrzanowska I., Pedagogika Specjalna. Od tradycji do współczesności, Kraków, wyd. Impuls, 2015
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 roku w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, Warszawa, 2014, poz. 395
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Warszawa, 2012, poz. 977, zał. Nr 3
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Warszawa, 2017, poz. 356
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 marca 2017 roku w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, Warszawa, 2017, poz. 703
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, Warszawa, 2017, poz. 1117
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Warszawa, 2014, poz. 803, zał. Nr 2
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997, Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, „Monitor Polski”, Warszawa, 1997, Nr 50, poz. 475
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży, Warszawa, 1993, Nr 17, poz. 78
• Fornalik I., Pedagog specjalny w roli edukatora seksualnego. Między niepewnością a poczuciem powinności, „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej” 2014, Nr 16, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
• Garbat M., Definiowanie niepełnosprawności, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2014, Nr 1, Warszawa, Instytut Rozwoju Służb Społecznych
• Giryński A., Edukacja seksualna osób niepełnosprawnych intelektualnie w świetle opinii rodziców i nauczycieli, [w:] Seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualną – uwalnianie od schematów i uprzedzeń, red. Głodkowska J., Giryński A., Warszawa, wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2005
• Głodkowska J., Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością umysłową, [w:] Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych, red. Kuczyńska-Kwapisz J., Warszawa, wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2004
• Huszcz M., Wychowanie seksualne dzieci specjalnej troski w młodszym wieku szkolnym, Warszawa, wyd. WSPS, 1999
• Izdebski Z., Edukacja seksualna, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, red. Pilch T., Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2003, t. I A-F Izdebski Z., Rodzice dziecka niepełnosprawnego wobec jego seksualności, [w:] O seksualności osób niepełnosprawnych, red. Ostrowska A., Warszawa, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, 2007
• Kanonowicz M., Płciowość i seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualną. Tabuizacja versus edukacja seksualna, [w:] Płeć. Między ciałem, umysłem i społeczeństwem, red. Palus K., Poznań, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 2011
• Kazanowski Z., Społeczny wymiar współczesnej koncepcji niepełnoprawności intelektualnej, Lublin, Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie, 2015
• Kijak R., Edukacja seksualna osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, [w:] Dydaktyka specjalna. Wybrane zagadnienia, red. Wyczesany J., Gdańsk, wyd. Harmonia Universalis, 2014
• Kozakiewicz M., Seks i wychowanie, [w:] Encyklopedia pedagogiczna, red. Pomykało W., Warszawa, wyd. Fundacja Innowacja, 1993
• Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls, 2000
• Obuchowska I., Jaczewski A., Rozwój erotyczny, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2002
• Ostrowska A., Seksualność osób niepełnosprawnych, [w:] O seksualności osób niepełnosprawnych, red. Ostrowska A., Warszawa, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, 2007
• Pilch T., Bauman T., Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2001
• Piotrowicz R. J., Wapiennik E., Charakterystyka osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych, red. Kuczyńska-Kwapisz J., Warszawa, wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2004
• Soczka Z., Edukacja seksualna dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w szkole podstawowej specjalnej, w opinii pedagogów specjalnych, (opracowano na podstawie niepublikowanej pracy dyplomowej, napisanej pod patronatem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
• Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, 2009
• Żyta A., Niepełnosprawność intelektualna – najnowsze zmiany terminologiczne i diagnostyczne w świetle DSM-5, ICD-11 oraz AAIDD, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2014, Nr 1, Warszawa, Instytut Rozwoju Służb Społecznych