Podlaskie pieśni włóczebne

Title variants

EN

Włóczebne songs of the Podlasie region

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka przytacza teksty szesnastu powinszowań i pieśni włóczebnych z Podlasia, dokonuje szczegółowej analizy tych obrzędowych pieśni wiosennych. Kolejno przedstawia ich zasięg terytorialny, znaczenie i symbolikę samej nazwy oraz przebieg samego obrzędu kolędowania wielkanocnego (włóczebnego). Kolędnicy (kilku nieżonatych chłopców) po zachodzie słońca podchodzili do domu gospodarza i śpiewali dla niego oraz dla jego dorastającego syna, jedną z wielkanocnych pieśni religijnych, także dla dziewczyny (panny) specjalne pieśni włóczebne (konopielki). Po otrzymaniu włóczebnego (najczęściej w postaci jajek, dzielonych następnego dnia) wygłaszali formuły, np. Daj Boże za rok doczekali!

EN

The author presents and analyses in detail the lyrics of 16 felicitations and spring carols from the Podlasie region. She presents, respectively: their territorial scope, meaning, the symbolism of the name itself, and also the course of Easter carolling (włóczebne carolling) [TN: as suggested by Dadak-Kozicka, the word włóczebne refers to using an agricultural implement for cultivating soil, i.e. włóka or the harrow]. After sunset, carol singers [kolędnicy], i.e. a few unmarried boys, approached the house of the head of the household and sang for him and his adolescent son religious Easter songs. They also sang special włóczebne songs (konopielki) for the girl (the maiden). On receiving a gift called włóczebne (most often the gift consisted of eggs, shared the next day) they recited phrases such as Daj Boże za rok doczekali [Please God grant us to see another year].

Keywords

PL

Podlasie; pieśni włóczebne („konopielki”); obrzęd wielkanocny kolędowania; powinszowania wielkanocne

EN

the Podlasie region; spring carols [pieśni włóczebne] (konopielki); the Easter tradition of carolling; Easter well-wishing

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1992
• Volume: 5
• Pages: 97–134

Contributors

elaborated by

Szymańska Janina

References

• Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, 1980, t. I., pod red. S. Glinki, Ossolineum.
• Bartmiński J., 1986, Kolęda i jej odmiany gatunkowe, [w:] Kolędowanie na Lubelszczyźnie, „Literatura ludowa” r. 25 za 1980, pod red. Naukową J. Bartmińskiego i Cz. Hernasa, Wrocław.
• Biełaruskaja narodnaja tworczasc, 1977, Ballady, oprac. K. P. Kabasznikau, W. J. Jałataj, Mińsk; 1980, Wałaczobnyja piesni, oprac. G. A. Bartaszewicz, L. M. Saławiej.
• Brückner A., 1902-1904, Literatura religijna w Polsce średniowiecznej, t. 1-3, Warszawa.
• Caraman P., 1933, Obrzęd kolędowania u Słowian i Rumunów. Studium porównawcze, Kraków.
• Chodakowski Z. D., 1973, Śpiewy sławiańskie pod strzechą wiejską zebrane (1813-1818), Warszawa.
• Cinciała A., 1885, Pieśni ludu śląskiego z okolic Cieszyna. ZWAK t. 9.
• Czeczot J., 1837., Piosenki wieśniacze znad Niemna, Wilno.
• Czeczot J., 1840, Piosenki wieśniacze znad Dźwiny, Wilno.
• Czernik S., 1858, Polska epika ludowa, Warszawa.
• Czerny A., 1895, Pieśni białoruskie z … guberni wileńskiej, ZWAK t. 18.
• Dalewski Z., 1990, Zakładziny: obrzęd i mit. O słowiańskich zwyczajach i wierzeniach związanych z budową domu i zakładaniem miasta, „Polska Sztuka Ludowa” nr 4.
• Dej O., 1965, Koliadky ta szczedriwky, Kyjiw.
• Dekowski J. P., Hauke Z., 1981, Folklor Ziemi Łęczyckiej, Warszawa.
• Dworakowski S., 1964, Kultura społeczna ludu wiejskiego na Mazowszu nad Narwią, cz. I, Białystok.
• Federowski M., 1958, Lud białoruski. Pieśni. Materiały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877-1905, t. 5-6, Warszawa.
• Gloger Z., 1868, Zwyczaje w okolicach Bielska i Tykocina, „Biblioteka Warszawska”.
• Gloger Z., 1877, Starodawne dumy i pieśni, Warszawa.
• Gloger Z., 1892, Pieśni ludu, Kraków.
• Gloger Z., 1894, Skarbiec strzechy naszej, Warszawa.
• Hurynowicz A., 1893, Zbiór rzeczy białoruskich… z guberni wileńskiej, ZWAK t. 17.
• Karłowicz J., 1890, Systematyka pieśni ludu polskiego, „Wisła” t. 4.
• Kawecki J., 1960, Ludowy obchód wielkanocy „Konapielka” na Podlasiu, „Literatura Ludowa” nr 2-3.
• Kolberg O., Dzieła wszystkie (DW), t. 2-22 (seria II-XXII), Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusły, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, t. 24-39 z podtytułem: Obraz etnograficzny.
• Konapka J., 1840, Pieśni ludu krakowskiego, Kraków.
• Kotula F., 1970, Hej leluja! O wygasających zwyczajach kolędniczych, Warszawa.
• Kozłowski K., 1869, Lud Mazowsza Czerskiego, Warszawa.
• Lis A. S., 1989, Wałaczobnyja piesni, Mińsk.
• Możejko Z., 1985, Kaliendarno-piesiennaja kultura Biełarusii, Mińsk.
• Oleszczuk A., 1965, Pieśni ludowe z Podlasia, Wrocław.
• Pauli Ż., 1838, Pieśni ludu polskiego w Galicji, Lwów.
• Pauli Ż., 1839, Pieśni ludu ruskiego w Galicji, t. I, Lwów.