Druki elbląskie w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Analiza tematyczna. Proweniencja (część II)

• Authors: Irena Urbaniak

Title variants

EN

Elbląg prints in the collections of the Copernicus Library in Toruń: thematic analysis. The origin (part 2)

DE

Elbinger Drucke in den Beständen der Kopernikus-Bücherei in Toruń (Thorn). Thematische Analyse. Provenienz (Teil 2)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę tematyczną XVI – XVIII-wiecznych druków elbląskich, które są obecnie w zbiorach Książnicy Kopernikańskiej. Została w nim także omówiona proweniencja tych druków oraz źródła ich pochodzenia. Tematyka omawianych starodruków jest dosyć bogata. Znajdują się wśród nich zarówno dzieła naukowe, jak i literatura piękna, religijna oraz prace prawno – polityczne. Wśród autorów tych prac znaleźć można wielu nauczycieli ówczesnego Gimnazjum Elbląskiego. W artykule przybliżono postacie większości autorów omawianych druków. Proweniencja starodruków elbląskich została ustalona na podstawie autopsji autora artykułu. Analizowane druki pochodzą zarówno z bibliotek instytucjonalnych, jak i ze zbiorów prywatnych. Prawie każdy z nich zawiera ekslibris właściciela, bądź innego rodzaju znak własnościowy czy nawet odręczny wpis. Omawiany zbiór to 77 druków, które wydano w oficynach elbląskich.

EN

The article includes a thematic analysis of the 16th-18th century prints of Elbląg which are now part of the collection of the Copernicus Library. It also discusses the origin of the prints and the sources of their origin. The subject matter of the old prints is quite complex and includes scientific works, belles-lettres, religious literature and legal-political texts. Among the authors of the texts there are many teachers from the Elbląg Gymnasium School. The article presents most of the authors of the discussed prints. The origin of the old prints of Elbląg was established on the basis of the experience of the author of the article. The prints analysed here come from both institutional libraries and private sources. Almost each of them includes a bookplate of the owner, or any other ownership mark such as a handwritten entry. The collection comprises 77 prints published in Elblag’s publishing houses.

DE

Der Artikel enthält eine thematische Analyse der aus dem 16. und 17. Jahrhundert stammenden Elbinger Drucke, die in den Beständen der Kopernikus-Bücherei vorhanden sind. Auch die Provenienz dieser Drucke sowie die Quelle ihrer Herkunft werden darin besprochen. Die Thematik der besprochenen alten Drucke ist ziemlich reichhaltig. Darunter befinden sich sowohl wissenschaftliche Werke wie auch schöngeistige und religiöse Literatur sowie juristisch-politische Arbeiten. Unter den Autoren dieser Arbeiten finden sich viele Lehrer des damaligen Elbinger Gymnasiums. Die meisten Autoren der besprochenen Drucke werden in dem Artikel näher vorgestellt. Die Provenienz der Elbinger alten Drucke wurde auf der Grundlage der Erfahrung des Autors des Artikels ermittelt. Die analysierten Drucke stammen sowohl aus Institutsbibliotheken als auch aus privaten Sammlungen. Fast jeder von ihnen enthält ein Exlibris des Eigentümers, ein anderes Bücherzeichen oder sogar einen handschriftlichen Eintrag. Die besprochene Sammlung umfasst 77 Drucke, die in Elbinger Verlagshäusern herausgegeben wurden.

Keywords

PL

Wojewódzka Biblioteka Publiczna-Książnica Kopernikańska w Toruniu; Elbląg; Toruń; starodruki; analiza tematyczna; proweniencja

EN

The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Toruń; Elbląg; Toruń; old prints; thematic analysis; the origin

DE

Öffentliche Woiwodschaftsbibliothek – Kopernikus Bücherei in Toruń; Toruń (Thorn); Elbląg (Elbing); Alte Drucker; Thematische Analyse; Provenienz

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2014
• Volume: 14
• Pages: 7-27

Dates

issued

2014

Contributors

author

Irena Urbaniak

• Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu, ul. Słowackiego 8, 87-100 Toruń, Polska

References

• Bieńkowska B., Staropolski świat książek, Wrocław 1976.
• Chmielewski L., Tajemnice herbów polskich, Poznań 2005.
• Dunajówna M., Z dziejów toruńskiego czasopisma „Thornische Wöchentliche Nachrichten und Anzeigen” (1760–1772), Toruń 1960.
• Gierszewski S., Elbląg. Przeszłość i teraźniejszość, Gdańsk 1970.
• Greczycho K., Oficyny elbląskie i ich druki w czasach Rzeczypospolitej, [w:] Starodruki elbląskie: wybór druków elbląskich z lat 1558–1772, scenariusz wystawy, oprac. katalogu K. Greczycho, W. Długokęcki, Elbląg 1987.
• Imańska I., Biblioteki mieszczan elbląskich w XVIII wieku, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Historia, 1993, z. 259.
• Komorowski R. T., Ilustrowany przewodnik heraldyczny, Warszawa 2007.
• Kubik K., Joachim Pastorius: gdański pedagog XVII wieku, Gdańsk 1970.
• Lassota J. (recenzja artykułu), Alojzy Szorc – Stanisław Hozjusz a reformacja w Elblągu, Rocznik Elbląski, R. 6: 1973.
• Lewandowska A., Biblioteka Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, [w:] Księga pamiątkowa uroczystego obchodu 60-lecia Książnicy Miejskiej im. M. Kopernika w jubileuszowym roku 750-lecia Torunia, Toruń 1988.
• Lewandowska A., Księgozbiór religioznawczy i teologiczny Biblioteki Gimnazjalnej w Toruniu, Studia o bibliotekach i zbiorach polskich, t. 5: 1993.
• Milewska J., Książki z kolekcji Jakuba Zablera (1670–1753) w zbiorach Biblioteki UMK w Toruniu, Rocznik Toruński, R. 26: 1999.
• Mocarski Z., Exlibris łowicki O.O. Bernardynów, jego właściciel. Exlibrisy Toruńskie (urywek), Toruń 1947.
• Mocarski Z., Książka w Toruniu do roku 1793. Zarys dziejów, Toruń 1934.
• Mokrzecki L., Pastorius Joachim, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 25, Wrocław–Warszawa 1980.
• Nadolski B., Nicolai Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 22, Wrocław–Warszawa 1977.
• Pawlak M., Dzieje gimnazjum elbląskiego w latach 1535 - 1772, Olsztyn 1972.
• Pawlak M., Lange Jan, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 3, Gdańsk 1997.
• Pawlak M., Nauczyciele gimnazjum elbląskiego w latach 1535–1772, Rocznik Elbląski, R. 5: 1972.
• Pawlak M., Nauczyciele gimnazjum elbląskiego, Rocznik Elbląski, R. 6: 1973.
• Ritz H., Henryk Stroband (1548–1609) burmistrz i promotor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Warszawa 1982.
• Salmonowicz S., Efraim Oloff (1685–1735), pastor, profesor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, erudyta i miłośnik języka polskiego, [w:] Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Warszawa 1982.
• Salmonowicz S., König Ernest, [w:] Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994.
• Salmonowicz S., Kultura umysłowa Torunia w dobie renesansu, reformacji i wczesnego baroku, [w:] Historia Torunia, t. 2, red. M. Biskup, Toruń 1994.
• Salmonowicz S., Sartorius Johann, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków 1994.
• Salmonowicz S., Seyler Jerzy Daniel, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 36, Warszawa–Kraków 1995.
• Semkowicz W., Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999.
• Sokolski J., Leksykon literatury polskiej dla uczniów i nauczycieli. Literatura staropolska, Wrocław 1999.
• Szwejkowska H., Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław 1983.
• Szymański J., Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa 2001.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2001.
• Szymański M., Świat starych książek. (Antykwariat księgarski), Warszawa 1989.
• Tujakowski A., Z dziejów drukarstwa i piśmiennictwa na Pomorzu. 400 lat drukarstwa w Toruniu 1569–1969, Toruń 1970.
• Waluszewska J., O drukarni, bibliotece i Gimnazjum toruńskim, [w:] Szkice toruńskie (XIII–XVIII w.), red. S. Hoszowski, Warszawa 1957.
• Wyszomirska K., Wyszomirski S., Toruński ekslibris XVIII wieku w zbiorach Książnicy Miejskiej w Toruniu, Toruń 1996.
• Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga. Szkice biograficzne, red. M. Biskup, Wrocław 1987.

Identifiers

DOI

10.12775/FT/2014.001