Sprawstwo praktyk komunikacyjnych a kształtowanie się męskiego habitusu w klasie szkolnej. Krytyczna analiza dyskursu

• Authors: Grzechnik Sława

Title variants

EN

The action-inducing force of communication practices and construction of the masculine habitus in a classroom

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Proces kształtowania się męskiego habitusu rodzajowego rozpoczyna się w chwili narodzin osobnika płci męskiej i trwa przez całe jego życie. Bardzo duży wpływ na postać oraz wymiar tej kategorii ma zespół praktyk komunikacyjnych produkowanych, a przede wszystkim reprodukowanych w klasie szkolnej. Język, akty performatywne oraz sposób użycia języka niosą ładunek emocjonalności, skojarzeń spowitych stereotypami, a także wskazują pozycję chłopca (ucznia) wraz z jego intelektualnymi i pozaintelektualnym „parametrami” w polu szkoły. Funkcjonuje ona jako swoista fabryka męskiego habitusu, w której głównym narzędziem jest język, a sama męskość w założeniach jest produktem mającym stanowić system dyspozycji do działania praktycznego, który wzmacnia trwanie „oczywistości społecznych”. To, co implikują urzeczywistniające się w klasie szkolnej akty performatywne, to nie przypuszczenia czy filozoficzne spekulacje, lecz czytelny oraz przez „wielu” i „wiele” doświadczany fakt społeczny. Męskość, jako złożona oraz wzbogacona różnorodnością kategoria, osadzona jest na sposobie użycia języka oraz myślenia o męskości, kobiecości i praktykach komunikacyjnych. Badania własne i ich analiza dowodzą, iż granice języka uczniów, przyszłych mężczyzn, wyznaczają granice ich męskiego habitusu.

EN

This article has explored and examined the ways of using the classroom language in primary school by Ethnography of communication (EC) and Critical discourse analysis (CDA). The classroom is a setting in which schoolboys and their social position are located. Causal force of the discursive space seems to be extremely effective in delimitation and incarceration of the mind. The position of every particular schoolboy (and schoolgirl) in this field is a result of the interaction between the specific rules of the field, language, interpretation and illusion. Masculine habitus is created not only by the way of using language and a spectrum of performative acts but also through the knowledge construction process during the learning practice. School is a special place where masculine habitus is produced and reproduced, day by day, according to the logic of the classroom field.

• Publisher: InterAlia
• Journal: InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer
• Year: 2015
• Issue: 10
• Pages: 33 - 56

Contributors

author

Grzechnik Sława

• Uniwersytet Gdański

References

• Barker, Chris. 2005. Studia kulturowe. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Barnes, Douglas. 1988. Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia. Warszawa: WSiP.
• Bernstein, Basil. 1990. Odtwarzanie kultury. Warszawa: PIW.
• Bochno, Ewa. 2009. Stereotyp płci czy płeć języka? Szkolne interakcje komunikacyjne nauczycielek z uczennicami i uczniami. W: (red.) Kopciewicz, Lucyna, Zierkiewicz, Edyta, Koniec mitu niewinności. Płeć i seksualność w socjalizacji i edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA.
• Bourdieu, Pierre. 2004. Męska dominacja. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Struktury, habitus, praktyki. W: (red.) Sztompka, Piotr, Kucia, Marek. Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Bourdieu, Pierre. 2008. Zmysł Praktyczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bourdieu, Pierre, Passeron, Jean-Claude. 1990. Reprodukcja. Elementy teorii system nauczania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bourdieu, Pierre, Wacquant, Loic. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Butler, Judith. 2010. Walczące słowa, Mowa nienawiści i polityka performatywu. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Chilton, Paul. 2008. Brakujące ogniwo KAD: Moduły, amalgamaty i instynkt krytyczny. W: (red.) Duszak Anna, Fairclough, Formann. Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Wydawnictwo Universitas, s. 90-97.
• Foucault, Michel. 2009. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Foucault, Michel. 1995. Historia seksualności. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
• Galasiński, Dariusz. 2008a. Dyskurs a nieznośna lekkość psychopatologii. W: (red.) Duszak Anna, Fairclough, Forman. Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Galasiński, Dariusz. 2008b. Men and the Language of Emotions. UK: Palgrave Macmillan.
• Giroux, Henry. 2010, Reprodukcja. Opór i akomodacja. W: (red.) Giroux, Henry A., Witkowski, Lech. Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Howe, Christine. 1997. Gender and Classroom Interaction: A Research Review, Edinburgh: SCRE (The Scottish Council for Research in Education).
• Karwatowska, Małgorzata, Szpyra-Kozłowska, Jolanta. 2005. Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej.
• Kimmel, Michael. 2006. Manhood in America: A Cultural History. New York: Oxford University Press.
• Klus-Stańska, Dorota. 2002. Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
• Kopciewicz, Lucyna. 2003. Polityka kobiecości jako pedagogika różnic. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Kopciewicz, Lucyna. 2007. Rodzaj i edukacja. Studium fenomenograficzne z zastosowaniem teorii społecznej Pierre’a Bourdieu. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Lakoff, George. 2011. Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Matsuda, Mari, Lawrence III, Charles, Delgado, Richard, Crenshaw, Kimberle. 1993. Words that Wound. Critical Race Theory, Assaultive Speech, and the First Amendment. Boulder, Colo.: Westview Press.
• Melosik, Zbyszko. 2006. Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Pankowska, Dorota. 2004. Wychowanie a role płciowe. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.
• Putkiewicz, Elżbieta. 2002. Proces komunikowania się na lekcji. Warszawa: Wydawnictwo APS.
• Sowiński, Andrzej. 2011. Egzemplifikacje związków teorii wychowania z etyką. W: (red.) Papież, Jan. Tożsamość teorii wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Swann, Joan. 2004. Schooled Language: Language and Gender In Educational Settings. W: (red.) Holmes, Janet, Meyerhoff, Miriam. The Handbook of Language and Gender. Oxford: Blackwell Publishing.