Unieważnienie małżeństwa cywilnego a stwierdzenie nieważności małżeństwa w procesie kanonicznym – analiza porównawcza

• Authors: Daria Cicha

Title variants

EN

Annulment of a Civil Marriage and Declaration of Nullity in the Canonical Process – a Comparative Analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Unieważnienie małżeństwa oraz stwierdzenie nieważności małżeństwa są instytucjami prawa w dwóch odrębnych porządkach prawnych, które u swych podstaw mają podobne założenia. Celem obu procesów jest wykazanie, czy dane małżeństwo jest ważnie zawarte. W zakresie podobieństw analogię można wykazać odnośnie do przesłanek do wniesienia powództwa o unieważnienie małżeństwa lub skargi powodowej o stwierdzenie nieważności małżeństwa, legitymacji procesowej, terminu na wniesienie powództwa lub skargi powodowej oraz w zakresie skutków wyroku unieważniającego małżeństwo lub stwierdzającego nieważność małżeństwa. W zakresie dwóch pierwszych przesłanek do wszczęcia procesu należy wyszczególnić: przeszkody małżeńskie oraz wady oświadczenia woli. W zakresie przeszkód małżeńskich ustawodawca kościelny wykazuje szerszy katalog przeszkód, podobnie w zakresie wad oświadczeń woli. Trzecia kategoria przesłanek jest w dwóch procesach odrębna. W prawie cywilnym jest to wadliwe pełnomocnictwo, w prawie kanonicznym – brak formy kanonicznej. Należy jednak wskazać, iż pomimo tych rozbieżności treść przesłanek jest w wielu miejscach analogiczna, jedynie inaczej usystematyzowana przez ustawodawcę. Precyzyjne określenie różnic jest istotne, ponieważ pomaga usystematyzować nabytą wiedzę oraz precyzyjnie wskazywać cechy charakterystyczne dwóch odrębnych procesów, które błędnie uważane są za tożsame.

EN

Annulment and declaration of nullity of marriage are legal institutions in two separate legal orders but based on similar premises. The purpose of both processes is to show whether a given marriage was validly concluded. As regards similarities, analogy can be shown in the grounds for an application for marriage annulment or an application for a declaration of marriage nullity, locus standi, time limit for bringing an action (or libellus), and regarding the consequences of a judgment annulling a marriage or declaring nullity of a marriage. As regards the first two categories of criteria for the initiation of a process, the following should be specified: marital impediments and defects in the declaration of will. With respect to the former, the church legislator provides for a broader catalogue of impediments, just like in the case of defective declarations of will. The third category specifies different conditions for two processes. Under civil law, this would be defective power of attorney, while under canon law – the lack of the canonical form. However, it should be pointed out that despite these discrepancies, the content of these criteria is in many respects analogous, yet differently systematised by the legislator. The precise determination of differences is important since it helps to systematize the acquired knowledge and precisely point out the characteristics of two separate processes, which are mistakenly regarded as identical.

Keywords

PL

unieważnienie małżeństwa; stwierdzenie nieważności małżeństwa; prawo kanoniczne; prawo rodzinne; małżeństwo

EN

annulment of marriage; nullity of marriage; canon law; family law; marriage

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Kościół i Prawo
• Year: 2019
• Issue: 8 (21) nr 1
• Pages: 135-156

Contributors

author

Daria Cicha

• Katedra Prawa Katolickich Kościołów Wschodnich, Instytut Prawa Kanonicznego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; adres do korespondencji: Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Polska

References

• Adamowicz, Leszek. 1999. Wprowadzenie do prawa o sakramentach świętych według Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kościołów Wschodnich. Lublin: Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
• Borysiak, Witold. 2014. „Wadliwe pełnomocnictwo.” W Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Jacek Wierciński, 137-41. Warszawa: LexisNexis.
• Domański, Maciej. 2014. Względne zakazy małżeńskie. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Domański, Maciej. 2017a. „Choroba psychiczna a niedorozwój umysłowy.” W Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, t. 5, red. Konrad Osajda, 111-27. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Domański, Maciej. 2017b. „Wady oświadczenia.” W Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komentarz. Przepisy wprowadzające KRO, t. 5, red. Konrad Osajda, 149-62. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Gajda, Janusz. 2011. „Przeszkoda przysposobienia.” W System Prawa Prywatnego. T. 11: Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. Tadeusz Smyczyński, 109-11. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Gajda, Piotr Mieczysław. 2000. Prawo małżeńskie Kościoła Katolickiego. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
• Góralski, Wojciech. 1997. „Wykluczenie prawa do potomstwa w świetle nowego orzecznictwa rotalnego.” Ius Matrimoniale 2 (8): 77-85.
• Góralski, Wojciech. 2006. Kościelne prawo małżeńskie. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Haak, Henryk. 1996. Przysposobienie. Komentarz. Toruń: Wydawnictwo Dom Organizatora.
• Holewińska-Łapińska, Elżbieta. 2012. „Unieważnienie małżeństwa z powodu bigamii (art. 13 k.r.o.).” W Studia i analizy Sądu Najwyższego, t. 6, red. Krzysztof Ślebzak, 111-26. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Ignatowicz, Jerzy, i Mirosław Nazar. 2016. Prawo rodzinne. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Jędrejek, Grzegorz, red. 2018. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany. LEX nr 10913.
• Krukowski, Józef. 1970. Wpływ bojaźni z szacunku na ważność umowy małżeńskiej w prawie kanonicznym. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Krzywda, Józef. 2000. „Ewolucja zasad i norm dotyczących małżeństw mieszanych w świetle wymogów Kodeksu Prawa Kanonicznego Kościoła katolickiego.” W Małżeństwa mieszane, red. Zdzisław J. Kijas, 75-93. Kraków: Biblioteka Ekumenii i Dialogu.
• Łukasiewicz, Jakub. 2014. Instytucje prawa rodzinnego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Majer, Piotr. 1997. „Błąd co do jedności i nierozerwalności małżeństwa. Na marginesie dyskusji na temat interpretacji kan. 1099 Kodeksu Prawa Kanonicznego.” Ius Matrimoniale 2 (8): 39-75.
• Majer, Piotr. 2015. „Znaczenie kanonicznej formy zawarcia małżeństwa.” Annales Canonici 11:135-55.
• Piasecki, Kazimierz. 2011. „Zawarcie małżeństwa.” W Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 5, red. Kazimierz Piasecki, 13-143. Warszawa: LexisNexis.
• Pietrzykowski, Krzysztof. 1980. „Wpływ wad oświadczenia woli nupturientów na ważność małżeństwa.” Studia Prawnicze nr 3 (65): 121-34.
• Pietrzykowski, Krzysztof. 2015. „Unieważnienie małżeństwa.” W Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Krzysztof Pietrzykowski, 69-208. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
• Sobczak, Aleksander. 2010. Stwierdzenie nieważności małżeństwa i inne procesy kościelne. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Sokołowski, Tomasz. 2013. Prawo rodzinne. Zarys wykładu. Warszawa: Ars boni et aequi.
• Sztafrowski, Edward. 1986. Podręcznik prawa kanonicznego. T. 4. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
• Wróbel, Mirosław. 2003. Zawarcie małżeństwa pod warunkiem w świetle prawa kanonicznego. Lublin-Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Zielonacki, Aleksander. 2013. „Przeszkody małżeńskie.” W Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. Henryk Dolecki, i Tomasz Sokołowski, 14-89. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Identifiers

DOI

10.18290/kip.2019.8.1-9