Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

• Authors: Jokeš Petr

Title variants

PL

Wezwania w czasach chrystianizacji. Kilka uwag o patrociniach wielkomorawskich

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The study sums up previous research of Great Moravian dedications. The research of this issue is rather challenging – mainly because a lot of then churches existed only for a short period of time. Many of Great Moravian churches were built during the 9th century and perished around 900 AD which means that they were in existence only for several decades and only few of them “managed“ to leave some traces in historical sources during such short time. Nevertheless, the presented data proves that to a certain extent, reconstruction of Great Moravian dedications is possible. Obviously, this is a difficult task. Without a doubt, dedications of some sacral objects will never be found out. The text focuses mainly on 22 sacral objects, which have – surely or very likely – Great Moravian origin. Dedications of 12 objects are unknown (it concerns mainly the churches of destroyed hillforts in Mikulčice and Pohansko). Dedications of remaining 10 sacral objects are either known or we can reconstruct them with some degree of probability. Thus, in Great Moravia existed cults of most common Christian saints there – Mary, John (probably the Baptist), perhaps also Peter, George and Michael, but also cults connected with some specific missions – that from Diocese of Passau (Hippolytus, probably connected with missionaries from Austrian Benedictine abbey in Sankt Pölten ) and that of Cyril and Methodius (Clement). Dedications to Hippolytus and Clement are particularly interesting, also because in Moravia there are some later medieval churches dedicated to those saints. The possible connection between Great Moravian and post-Great-Moravian cults of those saints is one of the most interesting tasks for future research in this respect.

PL

Autor podsumowuje dotychczasowe badania nad wezwaniami kościołow wielkomorawskich. Badanie wezwań z tego okresu jest trudnym wyzwaniem, ponieważ wiele wielkomorawskich obiektow sakralnych istniało tylko przez krotki okres – obiekty te powstawały w ciągu IX wieku, a już na początku X wieku w wyniku najazdu węgierskiego wiele z nich przestało istnieć, nie pozostawiając śladow w źrodłach pisanych. Mimo to w części przypadkow można poznać patrocinia, z reguły wykorzystując ich ślady w źrodłach poźniejszych. Przedmiotem zainteresowania autora są 22 obiekty sakralne, ktore z pewnością lub dużą dozą prawdopodobieństwa powstały w czasach wielkomorawskich. Patrocinium 12 obiektow nie udało się określić (chodzi głownie o kościoły z grodow w Mikulčicach i Pohansku), natomiast w przypadku pozostałych 10 albo wezwanie jest znane, albo można go określić z pewnym prawdopodobieństwem. Z badań wynika, że w państwie wielkomorawskim nadawano patrocinia Najświętszej Marii Panny oraz św. Jana (najprawdopodobniej Chrzciciela), stosunkowo prawdopodobne są rownież wezwania św. Jerzego, św. Michała Archanioła oraz św. Piotra. Na Wielkich Morawach istniało rownież patrocinium św. Hipolita, związane najpewniej z działalnością misjonarską austriackich benedyktynów z klasztoru Sankt Polten, oraz dość prawdopodobnie św. Klemensa, związane z misją świętych Cyryla i Metodego, ktorzy relikwie tego świętego przynieśli na Morawy.

Keywords

EN

Middle Ages; Moravia; Great Moravia; church history; cult of saints; patron saints; dedications

PL

Średniowiecze; Morawy; Wielkie Morawy; historia Kościoła; kult świętych; święci patronowie; dedykacje – patrocinia

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2017
• Volume: 23/1
• Pages: 77-89

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Jokeš Petr

• Uniwersytet Jagieloński

References

• Codex diplomaticus et epistolaris regni Bohemiae (CDB) II., ed. G. Friedrich, Praha 1904–2007.
• Magnae Moraviae Fontes Historici II, ed. D. Bartoňkova, R. Večerka, Praha 2010.
• Okresni archiv Uherske Hradiště, AM Uherske Hradiště, č. i. 45.
• A. Birnbaumova, Kostely sv. Klimenta. Zvlaštni otisk z Apoštolatu sv. Cyrila a Metoděje, Olomouc 1948.
• J. Bistřicky, Pisemnosti olomouckeho biskupa J. Zdika, Sbornik archivnich praci, 33, 1983, pp. 32–74.
• P. Čap, P. Dresler, J. Machaček, R. Přichystalova, Grosmahrische Kirchen in Pohansko bei Břeclav, [in:] Fruhmittelalterliche Kirchen als archaologische und historische Quelle. Internationale Tagungen in Mikulčice VIII, Hrsg. L. Polaček, J. Mařikova-Kubkova, Brno 2010, pp. 187–204.
• M. Čoupkova, Nejstarši uherskohradišťska městska kniha. Liber negotiorum civitatis Hradisch, Uherske Hradiště 2001.
• M. Čoupkova, Špitalni kaple sv. Alžběty a tzv. ‚Kaple Kusnova‘ v Uherskem Hradišti ‚Slovacko‘ 42, 2000, pp. 195–204.
• L. E. Havlik, K identifikaci patrocinii středověkych znojemskych kostelů, Ročenka Statniho okresniho archivu ve Znojmě‘ 1997, Znojmo 1998, pp. 10–21.
• Z. Hledikova, Vizitace jihomoravskych farnosti v polovině 14. stoleti, „Jižni Morava“ 6, 1970, p. 17–26.
• L. Hosak, Patrocinium sv. Petra jako doklad pro vyvoj moravskych sidel, „Časopis Matice moravske“ 91, 1972, pp. 324–328.
• R. Hurt, Nově zjištěne velkomoravske patrocinium, „Časopis Moravskeho musea/Acta Musei Moraviae“ 51, 1966, pp. 99–104.
• L. Jan, Počatky křesťanstvi a cirkevni sprava do doby husitske, XXVII, mikulovske sympozium 2002, Brno 2003, pp. 7–20.
• P. Jokeš, Patrocinium św. Klemensa na Morawach – dziedzictwo misji św. Cyryla i Metodego?, „Krakowsko-wileńskie studia slawistyczne” 8, 2013, pp. 311–318.
• P. Jokeš, Soupis patrocinii na jižni Moravě, „Časopis Matice moravske“ 132, 2013, pp. 113–149.
• D. Libal, Katalog goticke architektury v Česke republice do husitskych valek, Praha 2001.
• A. Merhautova, Velkomoravska architektura, Dějiny českeho vytvarneho uměni I/1 pp. 32–39.
• Z. Měřinsky, Česke země od přichodu Slovanů po Velkou Moravu II., Praha 2006.
• L. Polaček, Die Kirchen von Mikulčice aus siedlungsarchaologischer Sicht. [in:] Fruhmittelalterliche Kirchen als archaologische und historische Quelle. Internationale Tagungen in Mikulčice VIII, Hrsg. L. Polaček, J. Mařikova-Kubkova, Brno 2010 pp. 31–55.
• R. Snašil, ‚Capella Morauorum‘ a ‚templum sub titulo s. Clementis‘, ‚Slovacko‘ 42, 2000, pp. 180–182.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.2207

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2207