Bibliografie słowników przekładowych jako narzędzie rekonstrukcji dziejów oraz oceny stanu i dorobku słownikarstwa narodowego

• Authors: Wojan Katarzyna

Title variants

EN

Bibliographies of multilingual dictionaries as a tool for reconstruction and assessment of national lexicographic achievements

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie różnorodnych zastosowań tworzonych baz faktograficznych w postaci usystematyzowanych, zaopatrzonych w latentne informacje, bibliografii polskich słowników przekładowych obejmujących 136 języków obcych. Bazy bibliograficzne są fundamentem całościowego bądź specjalizowanego opisu analitycznego dziejów słownikarstwa narodowego (ich rekonstrukcji), w tym jego poszczególnych działów, których obiektem są języki obce (klasyczne, nowożytne, wymarłe, skonstruowane, czyli tzw. „sztuczne”). Analiza zebranego w nich materiału umożliwia leksykografom redatacje początków danego działu słownikarstwa. Bibliografie stanowią punkt wyjścia do tworzenia podstaw naukowych komparatystyki leksykograficznej. Usystematyzowane językowo, chronologicznie i/lub dziedzinowo bibliografie stanowią ważkie, a zarazem miarodajne narzędzie opisu rozwoju historycznego leksykografii rodzimej, a także obiektywne narzędzie przeprowadzenia wieloaspektowych ocen jej obecnego stanu i dorobku zarówno w aspekcie kwantytatywnym, jak i kwalitatywnym.

EN

The aim of the article is to present various applications of factographic databases in the form of systematized bibliographies of Polish translation dictionaries, covering 136 foreign languages. Bibliographic databases are the foundation of a comprehensive or specialized analytical description of the national history of lexicography (its reconstruction), including its individual branches focusing on foreign languages (classical, modern, extinct, constructed, i.e. so-called “artificial”). Analyzing the material collected in bibliographic databases enables researchers to redate the beginnings of a given branch of lexicography. Bibliographies constitute a starting point for creating the basis of lexicographic comparative studies. Bibliographies arranged according to linguistic, chronological and/or domain-related criteria are an important and reliable tool for describing the historical development of native lexicography, as well as an objective tool for conducting multi-faceted assessments of its current state and achievements in both qualitative and quantitative aspects.

Keywords

PL

bibliografia; leksykografia polska; słowniki przekładowe; historia; metodologia

EN

bibliography; Polish lexicography; bilingual and monolingual dictionaries; history; methodology

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2018
• Volume: 74
• Pages: 129-144

Contributors

author

Wojan Katarzyna

• Uniwersytet Gdański

References

• BAJOR Agnieszka (2003): Monografia bibliograficzna: analiza modelowa. Częstochowa: –Wydawnictwo „E Media”.
• BAJOR Agnieszka (2005): Z zagadnień form bibliografii: monografia bibliograficzna. –Warszawa: Wydawnictwo SBP.
• COLLISON Robert Lewis (1955): Dictionaries of foreign languages: A bibliographical guide to the general and technical dictionaries of the chief foreign languages, with historical and explanatory notes and references. – London: The Hafner Publishing Company.
• COLLISON Robert Lewis (1971): Dictionaries of English and Foreign Languages: A Bibliographical Guide to Both General and Technical Dictionaries with Historical and Explanatory Notes and References. 2nd ed. [rev. and enlarged]. – New York: The Hafner Publishing Company.
• CZACHOWSKA Jadwiga, LOTH Roman (1989): Przewodnik polonisty. Bibliografie, słowniki, biblioteki, muzea literackie. Wyd. 3 zm. Seria Vademecum Polonisty. – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• FRĄCZEK Agnieszka (2010): Słowniki polsko-niemiecki i niemiecko-polskie z przełomu XVII i XVIII wieku: analiza leksykograficzna. –Warszawa: Universitas Varsoviensis.
• FRĄCZEK Agnieszka, LIPCZUK Ryszard (2004): Słowniki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie: historia i teraźniejszość. –Wołczkowo: In Plus.
• GMITEREK Grzegorz (2015): III Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Bibliografia – teoria, praktyka, dydaktyka”, Warszawa, 17–18 XI 2015 r. – Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi 9: 395–399. – URL: http://www.lis.uw.edu.pl/badan/?p=252 (dostęp: 31.07.2017).
• GRUSZKA Zbigniew (2012): Przegląd Biblioteczny: monografia. Seria: Nauka – Dydaktyka – Praktyka. – Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
• GRZEGORCZYK Piotr (1967): Index lexicorum Poloniae: bibliografia słowników polskich. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Informator Sekcji Bibliotek Niepaństwowych Szkół Wyższych Zarządu Głównego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 8, z. 5 (210): poniedziałek, 4 lutego 2013 roku. – URL: http://biblioteka.wsb-nlu. edu.pl/uploadedFiles/file/ISBNik_2013_02_04.pdf (dostęp: 10.11.2017).
• JANECKI Łukasz (2016): Słownik biograficzno-bibliograficzny polskich franciszkanów konwentualnych zamordowanych i tragicznie zmarłych w latach 1939–1945. – Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
• JONESWilliam Jervis (2000): German Lexicography in the European Context: A descriptive Bibliography of Printed Dictionaries and Word Lists Containing German language 1600–1700). – Berlin–New York: Walter de Gruyter.
• KĘDELSKA Elżbieta (1986): Łacińsko-polskie słowniki drukowane pierwszej połowy XVI wieku i ich stosunek do źródeł czeskich. – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• KĘDELSKA Elżbieta (1995): Studia nad łacińsko-polską leksykografią drugiej połowy XVI wieku. – Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN.
• KIETLICZ-WOJNACKI Wacław (1980): Polskie osiągnięcia naukowe na obczyźnie: od średniowiecza do II woj ny światowej. – Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• KOŁODZIEJCZYK Edmund (1911): Bibliografia słowianoznawstwa polskiego. – Kraków: Akademia Umiejętności.
• KONDRATOWICZ Cyriak (1775): Пoльcкий oбщий cлoвapь и библейный, с польскою, латинскою и российскою новоисправленною библиями смечиван... – Petersburg.
• KONEFAŁ Ewa (2016): Przekładoznawstwo rosyjskie, t. 1: Autoreferaty dysertacji 1937–2015. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• KOPIJEWICZ (KOPIJEWSKI) Eliasz (1700): Номенклѧторъ, на латинскомъ, рускомъ и немѣцкомъ iазыкѣ (Nomenclator trium linguarum, Latine, Russice et Germanice). –Amstelodami.
• KUCHARSKI Andrzej F. (1825): Księdza Stanisława Zaborowskiego Ortografija polska: z łacińskiego na polski język przełożona z przydaniem uwag tłómacza, tudzież Ortografii Seklucyana i spisu bibliograficznego grammatyki i słowników polskich. – Warszawa: Drukarnia Józefa Węckiego.
• KWIATKOWSKA Hanna (1977): Bibliografie, encyklopedie i słowniki polskie: [wybór bibliograficzny]. – War szawa: Biblioteka Narodowa.
• LEWANSKI Richard Casimir (1959): A Bibliography of Polish Dictionaries with a Supplement of Lusatian and Polabian Dictionaries. – New York: The New York Public Library.
• LEWANSKI Richard Casimir (1963): A Bibliography of Slavic Dictionaries. Vol. 3: Russian. – New York: New York Public Library.
• LEWANSKI Richard Casimir (1964): Bibliography of Dictionaries in the Field of Library Science and Related Subjects. – Paris: [s.n.].
• LEWANSKI Richard Casimir (1972): A Bibliography of Slavic Dictionaries. Vol. 3: Russian. The Johns Hopkins University Bologna Center Library Publications, 7. World Bibliography of Dictionaries. 2nd rev. and enl. ed. – Bologna: Editrice Compositori.
• LEWANSKI Richard Casimir (1973a): A Bibliography of Slavic Dictionaries. Vol. 1: Polish. The Johns Hopkins University Bologna Center Library Publications, 4. World Bibliography of Dictionaries. 2nd rev. and enl. ed. – Bologna: Editrice Compositori.
• LEWANSKI Richard Casimir (1973b): A Bibliography of Slavic Dictionaries. Vol. 2: Belorussian, Bulgarian, Czech, Kashubian, Lusatian, Old Church Slavic, Macedonian, Polabian, Serbocroatian, Slovak, Slovenian, Ukrainian. The Johns Hopkins University Bologna Center Library Publications, 5. World Bibliography of Dictionaries. 2nd rev. and enl. ed. – Bologna: Editrice Compositori.
• LEWANSKI Richard Casimir (1973c): A Bibliography of Slavic Dictionaries. Vol. 4: Supplement. The Johns Hopkins University Bologna Center Library Publications, 7. World Bibliography of Dictionaries. – Bologna: Editrice Compositori.
• ŁUKASIK Marek (2007): Angielsko-polskie i polsko-angielskie słowniki specjalistyczne (1990–2006): analiza terminograficzna. – Warszawa: Katedra Języków Specjalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
• ŁUKASIK Marek (2014): Najnowsze słowniki specjalistyczne z terminologią angielską i polską. Przegląd bibliograficzny w ramach analizy terminograficznej za lata 2007–2013. – [w:] Marek ŁUKASIK, Beata
• MIKOŁAJEWSKA (red.): Języki specjalistyczne: wczoraj, dziś i jutro. Studi@ Naukowe 17. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kulturologii i Lingwistyki Antropocentrycznej Uniwersytetu Warszawskiego, 261–277. – URL: http://www.sn.iksi.uw.edu.pl/documents/7732735/0/SN+17+Marek+%C5%81ukasik%2C%20Beata+Miko%C5%82ajewska+%28red.%29%2C%20J%C4%99zyki+specjalistyczne+wczoraj%2C%20dzi%C5%9B%20i+jutro.pdf (dostęp: 3.10.2017).
• ŁUKASIK Marek (2017): Polska szkoła terminograficzna. – [w:] Sambor GRUCZA, Marta MAŁACHOWICZ (red.): Polskie i europejskie nurty terminologiczne. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, 26–69. – URL:http://www.academia.edu/31262986/Pre-Print_Polska_szko%C5%82a_terminograficzna_Polish_school_of_terminography (dostęp: 3.12.2017).
• MAKULSKI Franciszek Jaxyc (1795): Łatwy sposób nauczania się po rosyjsku i po polsku czytać i pisać...z przydaniem... słów pod alfabetem co potrzebniejszych a używanych najczęściej. – Warszawa: w Dru karni P. Zawadzkiego.
• MATCZUK Alicja (2014): Polskie bibliografie nauk humanistycznych i społecznych do roku 1989: historia i metodyka. – Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• PIOTROWSKI Tadeusz (2001a): Słowniki angielsko-polskie i polsko-angielskie w dobie najnowszej. Próba analizy bibliograficznej. – [w:] Włodzimierz GRUSZCZYŃSKI et al. (red.): Nie bez znaczenia... Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Saloniemu z okazji jubileuszu 15 000 dni pracy naukowej. – Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 203–210.
• PIOTROWSKI Tadeusz (2001b): Zrozumieć leksykografię. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• PIOTROWSKI Tadeusz (2016): Zmiany w najnowszej leksykografii polskiej. – [w:] Monika ZAŚKO-ZIELIŃSKA, Małgorzata MISIAK, Jan KAMIENIECKI, Tomasz PIEKOT (red.): Lingua et gaudium. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Janowi Miodkowi. – Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 431–438.
• PODHAJECKA Mirosława (2016): A history of Polish-English, English-Polish bilingual lexicography (1788–1947). – Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• STANKIEWICZ Edward (1984): Grammars and Dictionaries of the Slavic Languages from the Middle Ages up to 1850: an Annotated Bibliography. – Berlin: Mouton Publishers.
• SZUPER-JAKUBIUK Danuta (2010): Bibliografia słowników przekładowych handlowych i okołohandlowych: (język polski, rosyjski, ukraiński): za lata 1990–2010 w układzie chronologicznym. – Linguodidactica 14, 243–250.
• VRTEL-WIERCZYŃSKI Stefan (1928): O najpilniejszych zadaniach naszej bibliografii. – Przegląd Biblioteczny 3: 191–209.
• WAWRZYŃCZYK Jan (1994): Przewodnik bibliograficzno-leksykalny po współczesnym językoznawstwie rosyjskim. – Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• WAWRZYŃCZYK Jan (1998): Mały przewodnik leksykalno-bibliograficzny po współczesnym językoznawstwie ogólnym i polonistycznym. – Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego.
• WAWRZYŃCZYK Jan (2001): Słownik bibliograficzny językoznawstwa ogólnego i polonistycznego. – Warszawa: Dialog.
• WAWRZYŃCZYK Jan (2002): Współczesne językoznawstwo rosyjskie, polskie, ogólne. Słownik bibliograficzny, z. 1–2. – Łodź–Warszawa: Katedra Literatury i Kultury Rosyjskiej Uniwersytetu Łódzkiego.
• WAWRZYŃCZYK Jan (2005): Słownik bibliograficzny językoznawstwa ogólnego i polonistycznego. – Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• WAWRZYŃCZYK Jan, MAŁEK Eliza (2004): Z materiałów do słownika bibliograficznego języka rosyjskiego. Terminologia lingwistyczna, wybrane terminy wiedzy o kulturze i literaturze, neologizmy, hapaks legomena. – Warszawa: Semiosis Lexicographica 16.
• WAWRZYŃCZYK Jan, MAŁEK Eliza (2014–2015): Русская лексика. Библиографические характеристики 1–10. – Warszawa: Mila Hoshi.
• WOJAN Katarzyna (2006): Język rosyjski w polskiej leksykografii przekładowej. Bibliografia słowników za lata 1795–2005. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• WOJAN Katarzyna (2013a): Esperanto w leksykografii polskiej. Bibliografia słowników (1888–2012). – Język. Komunikacja. Informacja 8, 133–149.
• WOJAN Katarzyna (2013b): Język angielski w polskiej leksykografii, t. 1: Słowniki przekładowe lingwistyczne i encyklopedyczne wydane w latach 1782–2012. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• WOJAN Katarzyna (2013c): Język białoruski w leksykografii polskiej. Bibliografia słowników (za lata 1807–2012). – Acta Albaruthenica 13, 219–233.
• WOJAN Katarzyna (2013d): Z polsko-łacińskiej leksykografii przekładowej, cz. I: Bibliografia słowników z językiem łacińskim za lata 1964–1989 w układzie chronologicznym. – Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 1 (23), 161–191.
• WOJAN Katarzyna (2014a): Język angielski w polskiej leksykografii, t: 2: Słowniki przekładowe terminologiczne wydane w latach 1782–2012. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• WOJAN Katarzyna (2014b): Z polsko-łacińskiej leksykografii przekładowej, cz. II: Bibliografia słowników z językiem łacińskim za lata 1990–2011 w układzie chronologicznym. – Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae 1 (24), 227–268.
• WOJAN Katarzyna (2015): Język potoczny w polskiej lingwistyce. Materiały do Przewodnika leksykalnobibliograficznego. – [w:] Marcelina GRABSKA, Żanna SŁADKIEWICZ (red.): „Mówimy jak mówimy...” Gdzie ukryta jest potoczność? – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 43–83.
• WOJAN Katarzyna (2016a): Wkład Polaków do dorobku światowego słownikarstwa (z językiem rosyjskim w tle). – Studia Rossica Gedanensia 3, 167–200.
• WOJAN Katarzyna (2016b): Z dziejów leksykografii polsko-rosyjskiej, t. 1: Słowniki lingwistyczne (bibliografia za lata 1700–2015). – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• WOJAN Katarzyna (2016c): Leksykografia polsko-fińska. – [w:] Katarzyna WOJAN: Język fiński w teorii i praktyce. – Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 250–257.
• WOJAN Katarzyna (2017a): Leksykografia polska z językiem ukraińskim w opisie statystycznym: z bibliografią za lata 1794–2016. – Slavia Orientalis 1 (LXVI), 171–194.
• WOJAN Katarzyna (2017b): Rosyjskie piśmiennictwo naukowe z zakresu przekładoznawstwa. Rzecz o monografii bibliograficznej Ewy Konefał pt. „Przekładoznawstwo rosyjskie, t 1: Autoreferaty dysertacji 1937–2015” (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016). – Acta Polono-Ruthenica 3, 147–160.
• ZAMENHOF Ludwik (1889): An Attempt Towards An International Language. By Dr. Esperanto (Warsaw, Russia). Translated by PHILLIPS, Henry, Jr. A Secretary of the American Philosophical Society. Together with an International-English Vocabulary compiled by The Translator. – New York: Holt Henry & Co.
• ŻMIGRODZKI Piotr (2005): Wprowadzenie do leksykografii polskiej. – Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.