Armia w przebudowie – wysiłki szlachty na rzecz uzdrowienia sił zbrojnych w okresie stanisławowskim

• Authors: Paweł Majdański

Title variants

EN

Redevelopment of the Army – Nobility Efforts for Revitalization of the Armed Forces During the Reign of Stanisław August Poniatowski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł jest próbą syntetycznego spojrzenia na sprawy wojskowości w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Omówiono w nim ewolucję instytucjonalną organów władzy państwowej sprawujących nadzór organizacyjno-aprowizacyjny nad armią, zaprezentowano koncepcje rozwoju sił zbrojnych wyrażane przez cenionych publicystów doby polskiego oświecenia, zilustrowano sam proces przeobrażeń zachodzących wówczas w wojskach monarchii polsko-litewskiej oraz przedstawiono bezpośrednie implikacje działań zainicjowanych przez czynniki rządzące. Przedmiotowej syntezy dokonano w oparciu o umowny podział na wydarzenia: sprzed zwołania Sejmu Wielkiego, z okresu samych obrad Sejmu Czteroletniego oraz tych po zakończeniu jego prac. W podsumowaniu autor przedstawia konkluzje o przyczynach braku powodzenia podjętych przedsięwzięć na rzecz aukcji i unowocześnienia wojska.

This article is an attempt to summarize the overall view on military issues during the reign of Stanisław August Poniatowski. It discusses the institutional evolution of authorities responsible for supplying the army, the concepts of developing the army expressed by reputable publicists of the Age of Enlightenment, exemplifies the transformation process of the Polish – Lithuanian Commonwealth armed forces and represents direct implications of the actions initiated by the governing authorities. The synthesis is based on a convenient chronological division: before The Great Sejm, during The Great Sejm proceedings and after The Great Sejm. The summary of this article consist of the author’s conclusions concerning the failure of actions undertaken to enlarge and modernize the army.

Keywords

PL

wojsko; panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego; Sejm Wielki (1788-1792); oświecenie w Polsce; reformy ustrojowe

EN

army; reign of Stanisław August Poniatowski; Great Sejm (1788-1792); Poland in the Age of Enlightenment; political reforms

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2016
• Volume: 26
• Issue: 3
• Pages: 39-61

Contributors

author

Paweł Majdański

• doktorant w Katedrze Historii Państwa i Prawa, Instytut Historii i Teorii Państwa i Prawa, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• [brak inf. o autorze] Sposób Powiększenia Sił Krajowych w Polszcze przez popisowe Milicye, autor nieznany, [w:] Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa, http://www.dbc.wroc.pl/ dlibra/doccontent?id=24525 [dostęp: 22.05.2016].
• Augustyniak Urszula: Historia Polski 1572-1795, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.
• Bednaruk Waldemar: Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764-1794), Lublin: Wydawnictwo KUL 2011.
• Hupert Witold: Historja wojenna polska w zarysie, Lwów i Warszawa: Księgarnia Polska Bernarda Połonieckiego 1921.
• Kaczmarczyk Zdzisław, Leśnodorski Bogusław: Historia państwa i prawa Polski, t. II: Od połowy XV wieku do r. 1795, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1968.
• Kalinka Walerian: Sejm Czteroletni, t. I, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen 1991.
• Kołłątaj Hugo: Listy Anonima i Prawo polityczne narodu polskiego, t. I, oprac. B. Leśnodorski, H. Wereszycka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1954.
• Konopczyński Władysław: Polscy pisarze polityczni XVIII wieku, Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej 2012.
• Kościuszko Tadeusz: Pisma Tadeusza Kościuszki, oprac. H. Mościcki, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1947.
• Leśniewski Sławomir: Poczet hetmanów polskich i litewskich, t. II: XVIII wiek, Warszawa: Wydawnictwo ANTA 1992.
• Lityński Adam: Sądy i prawo w powstaniu kościuszkowskim, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo 1989.
• Nowak Tadeusz, Wimmer Jan: Dzieje oręża polskiego: do roku 1793, Warszawa Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968.
• Organiściak Wojciech: Kodeksy wojskowe w Polsce roku 1775, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2001.
• Rostworowski Emanuel: Hugo Kołłątaj wobec zagadnienia obywatelskiej siły zbrojnej (1784-1793), Przegląd Historyczny 1951, nr 42, s. 331-364.
• Rostworowski Emanuel: Maj 1791 – maj 1792, rok monarchii konstytucyjnej, Warszawa: Zamek Królewski 1985.
• Samsonowicz Henryk: Historia Polski do roku 1795, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1985.
• Staszic Stanisław: Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, oprac. S. Czarnowski, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza 1926.
• Topolski Jerzy: Rzeczpospolita Obojga Narodów 1501-1795, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2015.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2016.26.3-3