Podmioty „intensywne” w powieściach Stanisława Przybyszewskiego („De profundis”, „Synowie ziemi”, „Krzyk”)

• Authors: Mrówka Adrian

Title variants

EN

“Intensive” Subjects in Stanisław Przybyszewski’s Novels (“De Profundis,” “Synowie ziemi” <“Sons of the Earth”>, “Krzyk” <“Scream”>)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autora artykułu interesuje, po pierwsze, postać Przybyszewskiego, którą doskonale objaśniają określenia „homo viator” oraz „homo irrequietus”, tj. tułacz i człowiek gnany niepokojem. Po drugie, autor próbuje badać przypadki tożsamościowe, które wyszły spod pióra „genialnego Polaka”. Sięga po trzy powieści: „De profundis”, „Synowie ziemi” oraz „Krzyk”. Bohaterów powieści, wedle ustaleń autora artykułu, łączy podobna konstrukcja podmiotowa, którą określa on mianem „intensywnej”. Okazuje się bowiem, iż bohaterowie powieści Przybyszewskiego bez stawiania jakiegoś większego oporu popadają w „nadmierne” miotanie się, co oznacza, że próbują – jak gdyby mimowolnie, acz usilnie – „wymykać się” językowi, który chciałby ich „nazwać”, „przyszpilić”, „zmerkantylizować”. Po trzecie, autora artykułu zajmuje kategoria podmiotu pisania, która wyłania się z tekstów Przybyszewskiego, a którą, jak zakłada, konstytuuje „pamięć krótka” – zapomnienie jako proces – łącząca się nierozdzielnie z kłączem zbiorowym, czasowym i nerwowym (według teorii Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego).

EN

The author of the article is interested, first of all, in the figure of Przybyszewski, which is perfectly described by the terms “homo viator [wanderer]” and “homo irrequietus [man driven by anxiety].” Second of all, the author attempts to study the cases of identity produced by “the brilliant Pole.” Mrówka analyses Przybyszewski’s three novels: “De profundis”, “Synowie ziemi (Sons of the Earth)”, and “Krzyk (Scream)”. The novels’ protagonists, as Mrówka ascertains, are linked by a common subject construction which he calls “intensive.” It is proven that the protagonists without any special resistance toss and turn, which means that they try, as if unwittingly but persistently, to “slip out of” language that strives to “name,” “pin” and “mercantilize” them. Third of all, the author is curious about the category of the writing subject revealed from Przybyszewski’s texts which, as he acknowledges, is constituted by “short memory” – forgetting as a process – inseparable from nervous, collective and temporal rhizome (according to Gilles Deleuze and Félix Guattari’s theory).

Keywords

EN

Stanisław Przybyszewski; Przybyszewski’s: “De profundis”, “Synowie ziemi (Sons of the Earth)”, and “Krzyk (Scream)”; Gilles Deleuze and Félix Guattari’s theory

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2016
• Volume: 107
• Issue: 2
• Pages: 19-46

Dates

printed

2016-06-27

Contributors

author

Mrówka Adrian

Identifiers

ISSN

0031-0514