Архаические явления в говоре старообрядцев в Польше

• Authors: Grzybowski Stefan

Title variants

PL

Zjawiska archaiczne w gwarze staroobrzędowców w Polsce

EN

Archaic phenomena in Old Believers dialect in Poland

• Languages of publication: RU PL EN

Abstracts

PL

Wyspowa gwara staroobrzędowców w Polsce obok wielu osobliwości związanych z jej funkcjonowaniem nw otoczeniu obcojęzycznym zawiera również pojedyncze przypadki form mających paralele w historii języka rosyjskiego i nieznanych we współczesnych gwarach rosyjskich lub w języku literackim. Do archaicznych można zaliczyć przysłówek исто (‘jak należy’), partykułę дей (‘podobno’, zam. де lub дескать), formę ямаем (‘mamy’ zam. маем), jak też кашчуны􀒂 i кашчунничать dla oznaczenia bezkarnych wygłupów (psot i żartów) młodzieży na kilka dni przed Bożym Narodzeniem (por. współczesne ros. кощунство, кощунствовать na oznaczanie czynów świętokradczych).

EN

The Old Believers island dialect in Poland includes many peculiar elements resulting from its functioning in an alien, i.e. Polish, environment, and at the same time it has at its disposal some forms which are unknown in contemporary Russian or its dialects and have their parallels in the history of Russian. They could be interpreted as archaisms. In this paper some of them are considered in detail: the adverb исто (‘well, truly’), the particle дей (instead of де or дескать – ‘say’), the verbal form ямаем (instead of маем or имеем – ‘we have’) and the forms кашчуны􀒂, кашчунничать (‘mischiefs, pranks’, ‘play pranks’) designating the pranks played at Christmas Eve by young people (comp. кощунство, кощунствовать – ‘blasphemy, blaspheme’ in modern Russian).

Keywords

PL

gwara staroobrzędowców w Polsce; słownictwo; archaizmy

EN

Old Believers dialect in Poland; lexicon; archaisms

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2018
• Volume: 66
• Pages: 163-170

Contributors

author

Grzybowski Stefan

• Katedra Filologii Słowiańskiej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Гжибовски Стефан, 2010, Гибридизация русского старообрядческого говора в Польше, „Studia Rossica Posnaniensia”, XXXV, Poznań, c. 67–76.
• Гжибовский Стефан, 2017, К вопросу о диалектной общности русского говора старообрядцев в Польше и русских говоров Прибалтики, „Slavistica Vilnensis” 62, c. 151–171.
• Čekmonas Valeriy, 2001, Russian Varieties in the Southeastern Baltic Area. Rural dialects, in: Ö. Dahl, M. Koptjevskaja-Tamm, ed., The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact, v. I: Past and Presence, John Benjamins Pub., Amsterdam–Philadelphia, c. 101–136.
• Głuszkowski Michał, 2011, Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Głuszkowski Michał, Grzybowski Stefan, red., 2016, Rosyjska gwara staroobrzędowców w północno-wschodniej Polsce. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Grek-Pabisowa Iryda, 1968, Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław– Warszawa–Kraków.
• Grek-Pabisowa Iryda, 1983, Słownictwo rosyjskiej wyspy gwarowej staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Rozwój i stan dzisiejszy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Grek-Pabisowa Iryda, 1999, Staroobrzędowcy. Szkice z historii, języka, obyczajów, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Maryniakowa Irena, 1976, Imiesłowy w rosyjskiej gwarze starowierców mieszkających w Polsce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa– Kraków.
• Maryniakowa Irena, 1982, Funkcje składniowe bezokolicznika w gwarze pskowskiej i gwarze Rosjan-starowierców mieszkających w Polsce, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
• Paśko-Koneczniak Dorota, 2011, Wpływ polszczyzny na zasób leksykalny polskiej gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Paśko-Koneczniak Dorota, 2016, Słownik zapożyczeń polskich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Ziółkowska-Mówka Magdalena, 2018, System antroponimiczny staroobrzędowców mieszkających w Polsce (w druku).