Świat zmysłowy i creatio continua

• Authors: Stanisław Judycki

Title variants

EN

The sensible world and creatio continua

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia główne współczesne stanowiska w dyskusji dotyczącej natury jakości drugorzędnych, tzn. redukcyjny materializm, dyspozycjonalizm oraz mentalizm. Na tym tle autor uzasadnia własne rozwiązanie, nawiązujące do koncepcji G. Berkeleya. Jakości drugorzędne nie dadzą zredukować się ani do mikrostrukturalnych własności obiektów fizycznych, ani nie mogą zostać potraktowane jako tzw. własności dyspozycyjne obiektów fizycznych, jak również nie mogą być uznane za własności stanów mentalnych jako takich. Rozwiązanie emergentystyczne, według którego jakości drugorzędne są trzecim rodzajem bytu obok materii i stanów mentalnych, również zostaje uznane za niewystarczające. Oprócz innych trudności wszystkie wymienione rozwiązania nie są w stanie wyjaśnić genezy jakości drugorzędnych, co szczególnie jest widoczne w wypadku stanowisk materialistycznych, to znaczy niemożliwe jest skonstruowanie modelu przyczynowo-strukturalnego ukazującego, w jaki sposób jakości drugorzędne mogłyby powstawać jako skutek oddziaływań strukturalnych pomiędzy przestrzennymi obiektami materialnymi. W związku z tym za najlepsze możliwe wyjaśnienie trzeba uznać odwołanie się do stwórczego działania Boga, przy czym tego rozumowania nie należy interpretować jako argumentu na rzecz istnienia Boga, gdyż według autora artykułu jedyną poprawną argumentacją teistyczną jest argumentacja aprioryczna (a w tym tzw. dowód ontologiczny). Znane ludziom jakości drugorzędne istnieją tak, jak są spostrzegane nawet wtedy, gdy nikt ich nie spostrzega, gdyż stanowią fragmenty aktualnie nieskończonej pełni własności, którą jest Bóg. Autor argumentuje, że byt Boga może być interpretowany albo jako aktualnie nieskończona pełnia własności, albo jako ciągła kreacja.

EN

The article presents the principal contemporary positions in the discussion about the nature of secondary qualities, i.e. reductionist materialism, dispositionalism, and mentalism. In this context the author proposes his own solution, which draws on the ideas of Berkeley. Secondary qualities can neither be reduced to the microstructural properties of objects, nor can they be treated as so-called dispositional properties of physical objects, nor finally can they be considered to be properties of mental states as such. The emergentist proposal, which claims that secondary qualities are a third kind of being in addition to matter and mental states, is also inadequate. Apart from other difficulties, all of the aforementioned proposals are unable to explain the genesis of secondary qualities. This is especially clear in the case of the materialist proposals: it is impossible to construct a causal-structural model which will show how secondary qualities arise from the structural interactions between spatial material objects. In view of this the best solution seems to be to have recourse to the creative activity of God. This should not, however, be interpreted as an argument for the existence of God, since according to the author the only valid such proof proceeds a priori (as does, for example, the ontological proof). The secondary qualities that we known exist as they are perceived even when nobody is perceiving them, since they are fragments of an actually infinite fullness of properties, which is God. The author argues that the being of God can be understood either as an actually infinite fullness of properties or as a continuous creation.

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2008
• Issue: 15
• Pages: 1-37

Contributors

author

Stanisław Judycki

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

References

• Armstrong [1982] – D. Armstrong, Materialistyczna teoria umysłu, tłum. H. Krahelska, PWN, Warszawa 1982.
• Averill [1982] – E.W. Averill , The Primary-Secondary Quality Distinction, w: „Philosophical Review” 91 (1982), s. 343–361.
• Berkeley [1956] – G. Berkeley, Traktat o zasadach poznania ludzkiego. Trzy dialogi między Hylasem i Filonousem, tłum. J. Leszczyński, PWN, Warszawa 1956.
• Blasche, Hübener [1989] – S. Blasche, W. Hübener, Qualität, w: Historisches Wörterbuch der Philosophie, red. J. Ritter, t. 7, Schwabe & Co Verlag, Basel 1989, kol. 1748-1779.
• Chisholm [1957] – R. Chisholm, Perceiving, Cornell University Press, Ithaca, NY 1957.
• Dennett [1991] – D. Dennett, Consciousness Explained, Little Brown, Boston 1991.
• Dretske [1995] – F. Dretske, Naturalizing the Mind, The MIT Press, Cambridge, Mass. 1995.
• Edwards [1988] – J. Edwards, The Great Christian Doctrine of Original Sin Defended, w: The Works of Jonathan Edwards, red. C.A. Holbrook, t. 3, Baker Book House, New Haven 1988.
• Galileusz [1992] – Galileo Galilei, Il Saggiatore, Feltrinelli, Milano 1992.
• Harvey [2000] – J. Harvey, Colour–Dispositionalism and Its Recent Critics, w: „Philosophy and Phenomenological Research” 61 (2000), s. 137-155.
• Hilbert [1987] – D. Hilbert, Color and Color Perception. A Study in Anthropocentric Realism, CSLI , Stanford, CA 1987.
• Husserl [1974] – E. Husserl, Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga, tłum. D. Gierulanka, PWN, Warszawa 1974.
• Jackson [1996] – F. Jackson, The Primary Quality View of Colour, „Philosophical Perspectives” 10 (1996), s. 199-219.
• Jackson, Pargetter [1987] – F. Jackson, R. Pargetter, An Objectivist’s Guide to Subjectivism About Colour, „Revue Internationale de Philosophie” 41 (1987), s. 127-141.
• Johnston [1992] – M. Johnston, How to Speak of the Colors, „Philosophical Studies” 68 (1992), s. 221–263.
• Judycki [1981] – S. Judycki, Niektóre problemy Husserlowskiej teorii konstytucji przestrzeni, „Roczniki Filozoficzne” 29 (1981), z. 1, s. 125-163.
• Judycki [2004] – S. Judycki, Świadomość i pamięć. Uzasadnienie dualizmu antropologicznego, TN KUL, Lublin 2004.
• Judycki [2005] – S. Judycki, Sceptycyzm i dowód ontologiczny, „Analiza i Egzystencja” 1 (2005), s. 9-29.
• Kant [1986] – I. Kant, Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, t. 1, PWN, Warszawa 1986.
• Kögler [2002] – P. Kögler, Die Philosophie der primären und sekundären Qualitäten, Mentis, Paderborn 2002.
• Levin [2000] – J. Levin, Dispositional Theories of Color and the Claims of Common Sense, „Philosophical Studies” 100 (2000), s. 151–174.
• Locke [1955] – J. Locke, RozwaŜania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. B.J. Gawecki, PWN, Warszawa 1955.
• McCann [1997] – H.J. McCann, Creation and Conservation, w: A Companion to Philosophy of Religion, red. Ph.L. Quinn, Ch. Taliaferro, Blackwell, Cambridge, MA 1997, s. 306-312.
• McGinn [1983] – C. McGinn, The Subjective View, Oxford University Press, Oxford 1983.
• McGinn [1996] – C. McGinn, Another Look at Color, „Journal of Philosophy” 93 (1996), s. 537-553.
• McGinn [1998] – C. McGinn, Secondary Qualities, w: Routledge Encyclopedia of Philosophy, red. E. Craig, Routledge, London 1998.
• McLaughlin [1992] – B.P. McLaughlin, The Rise and Fall of British Emergentism, w: Emergence or Reduction?, red. A. Beckermann, H. Flohr, J. Kim, Walter de Gruyter, Berlin 1992, s. 49-93.
• McLaughlin [1995] – B.P. McLaughlin, Disposition, w: A Companion to Metaphysics, red. J. Kim, E. Sosa, Blackwell, Oxford 1995, s. 121-124.
• Meyer [1945] – M. Meyer, The Philosophy of St. Thomas Aquinas, B. Herder Book Co., London 1945.
• Poczobut [2002] – R. Poczobut, Odmiany emergencji, „Roczniki Filozoficzne” 50 (2002), z. 1, s. 403-427.
• Tomasz z Akwinu [2003] – św. Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, tłum. Z. Włodek, W. Zega, Księga I i II, t. 1., W drodze, Poznań 2003.

Identifiers

DOI

10.13153/diam.15.2008.291