„Poesis – universi pictura”. Rozważania na temat twórczości Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

• Authors: Janus Katarzyna

Title variants

EN

“Poesis – Universi Pictura”. Considerations on Maciej Kazimierz Sarbiewski ‚s Works

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In the first part the article is devoted to Maciej Kazimierz Sarbiewski’s view on the role of a poet and poetry. In his treatise De perfecta poesi (On Perfect Poetry) he expressed his conviction of divine character of poetic creation: a poet is an inspired, vivacious man and above all, a Christian, who, like God (“ut alter Deus”), creates something of nothing (“ex nihilo creat”). The Sarmatian Horace compares poet’s and painter’s creative processes and shows similarities. Sarbiewski’s opinions are based on the authority of Plato and Aristotle. He also uses Renaissance and Neo-Platonic sources. Some of them are quite similar to Leonardo da Vinci’s theory of art. The main aim of the second part of this text is to show, how Sarbiewski’s theory of poetry and of art is realized in his poetic works. For this purpose, his representative works (which realize Horace’s maxim “ut pictura poesis”) have been analyzed.

Keywords

EN

“Poesis – Universi Pictura” by Maciej Kazimierz Sarbiewski, Polish literature

• Publisher: Uniwersytet Bielsko-Bialski
• Journal: Świat i Słowo
• Year: 2011
• Volume: Świat i Słowo 2011, nr 1 (16)
• Pages: 173-184

Dates

published

2011-07

Contributors

author

Janus Katarzyna

• Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa

References

• M. K. Sarbiewski, O poezji doskonałej, czyli Wergiliusz i Homer, przeł. M. Plezia, oprac. S. Skimina, Wrocław 1954. E. Buszewicz, Sarmacki Horacy i jego liryka, Kraków 2006, s. 18. E. Sarnowska, Główne problemy „Poetyki” Juliusza Cezara Scaligera, [w:] Studia Estetyczne, t. 3, red. Z. Lissa, S.Morawski, S. Żółkiewski, Warszawa 1966. Poetyka okresu renesansu : antologia, wybór, wstęp i oprac. E. Sarnowska-Temeriusz, przyp. J. Mańkowski i E. Sarnowska-Temeriusz, przeł. T Dobrzyńska et al., s. 511. K. Stawecka, Maciej Kazimierz Sarbiewski – prozaik i poeta, Lublin 1989, s. 78; A. Czyż, Instar Dei – Sarbiewski o człowieku tworzącym, [w:] Jesuitica. Kolokwium naukowe z okazji 400 rocznicy urodzin Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, pod red. Jana Malickiego przy współudziale Piotra Wilczka, Katowice 1997, s. 9–18. Platon, Ion 534 c, za: W. Tatarkiewicz, Estetyka starożytna, Wrocław 1962, s. 133. E. Sarnowska-Temeriusz, Teoria poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, [w:] Taż, Studia z teorii i historii poezji, Wrocław 1967, s. 129. M.T. Cicero, Tusculane disputationes, I, 26, 64, przeł. J. Śmigaj, w: Marcus Tullius Cicero, Pisma filozoficzne, t. 3: Księgi akademickie. O najwyższym dobru i złu. Paradoksy stoków, przeł. W. Kornatowski, Rozmowy tuskulańskie, przeł J. Śmigaj, komentarzem opatrzył K. Leśniak, Warszawa 1961. L T. Michałowska, Reguły w staropolskiej sztuce poetyckiej, [w:] Studia staropolskie. Estetyka – poetyka – literatura, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968, s. 7–15. Arystoteles, Poetyka, 1449 b 24–28, przeł. i opr. H. Podbielski, Wrocław 1983, BN. Arystoteles, Etyka nikomachejska 1140 a, 10–13, w: Tenże, Etyka nikomachejska ; Etyka wielka ; Etyka eudemejska ; O cnotach i wadach, przeł. i opr. D. Gromska, L. Regner, W.Wróblewski, Warszawa 1996. Św. Augustyn podobnie na temat dyspozycji twórcy wypowiada się w Dialogach filozoficznych: „Oczywiste jest, że sztuka tkwi nie gdzie indziej, tylko właśnie w duszy twórcy i to nierozerwalnie” Zob. Dialogi filozoficzne, Kraków 1999, przeł. L. Kuc, s. 316. M.T. Cicero, De oratore, I, 16, 70, w: Tenże, Pisma krasomówcze i polityczne, przeł. E. Rykaczewski, Poznań 1873. L. Grzebień SJ, Działalność jezuitów na polu szkolnictwa do połowy XVII w., [w:] Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, pod red. J. Bolewskiego SJ, J. Z. Lichańskiego i P. Urbańskiego, Warszawa 1995, s. 40–43. Św. Tomasz z Akwinu, Wykład Listu do Rzymian, tłum. i oprac. J. Salija O P, Poznań 1987, s.75. J. Białostocki, „O Leonardo, czemu tak się trudzisz?” w: Białostocki Pięć wieków myśli o sztuce, Warszawa 1956, s. 28. M.K. Sarbiewski, Liryki oraz Droga Rzymska i fragmenyt Lechiady, przeł. T. Karyłowski TJ, opr. M. Korolko przy współudz. J. Okonia, Warszawa 1980. K. Sarbiewski, Rzymski wizerunek błogosławionego Stanisława Kostki (XXII), [w:] Tenże, Księga epigramatów, przeł. i oprac. M. Piskała, D. Sutkowska, Warszawa 2003, s. 43. Platon, Państwo, 599A; 602 B, przeł. i opr. W. Witwicki, Kęty 2003. L. da Vinci, Szkice i zapiski, oprac. H. A. Suh, przeł. B. Bruzda, Warszawa 2006, s. 12.

Identifiers

ISSN

1731-3317