Pluralistyczna Teoria Alokacji Narządów

• Authors: Nowak Piotr Grzegorz

Title variants

EN

The Pluralistic Theory of Organ Allocation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nauki medyczne nie mogą udzielić odpowiedzi na pytanie, kogo należy uratować od śmierci, jeśli nie można wszystkich. Jest to problem etyczny. Tymczasem właśnie przed takim pytaniem stajemy, gdy zastanawiamy się nad kryteriami alokacji narządów do przeszczepu. Głównym zadaniem artykułu jest sformułowanie pluralistycznej teorii sprawiedliwej dystrybucji narządów, która inkorporuje założenia utylitaryzmu, egalitaryzmu oraz teorii poziomu wystarczającego. Każda z tych teorii składowych przyjmuje inną wartość jako kryterium alokacji narządów. Dla utylitaryzmu jest to korzyść zdrowotna odnoszona przez pacjenta, dla egalitaryzmu stosunek zasług do zgromadzonych w ciągu życia dóbr zdrowotnych, a dla teorii poziomu wystarczającego ważne jest to, czy kandydat do otrzymania przeszczepu znajduje się poniżej poziomu wystarczającego. Przedstawiona w artykule koncepcja stanowi propozycję pogodzenia tych trzech konkurencyjnych teorii.

EN

Biomedical sciences cannot answer the question who should be saved from death if not everyone can be. This is an ethical issue. However, we face exactly this question when deliberating on the criteria for organ allocation. The main aim of this article is to formulate a pluralistic theory of just distribution of organs, which incorporates the tenets of utilitarianism, egalitarianism and sufficientarianism. Each constituent theory adopts a different value as a criterion for organ allocation. For utilitarianism it is a health benefit for the patient, for egalitarianism it is the ratio of deserts and health-related wellbeing, for suficientarianism what is important is that the candidate for a transplant be situated below the sufficientarian threshold. The article presents a proposal to reconcile these three competing theories.

Keywords

PL

etyka transplantacji; alokacja narządów; utylitaryzm; egalitaryzm; priorytaryzm; teoria poziomu wystarczającego; Derek Parfit; Larry Temkin; Roger Crisp

EN

transplantation ethics; organ allocation; utilitarianism; egalitarianism; prioritarianism; sufficientarianism; Derek Parfit; Larry Temkin; Roger Crisp

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2017
• Issue: 51
• Pages: 65-89

Dates

published

2017-03

Contributors

author

Nowak Piotr Grzegorz

• Instytut Filozofii UJ

References

• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• D. Brock, The Misplaced Role of Urgency in Allocation of Persistently Scare Life-Saving Organs, [w:] T. Gutman, A. S. Daar, R. A. Sells, W. Land (red.) Ethical, Legal, and Social Issues in Organ Transplantation, Pabst Science Publishers, Lengerich 2004, s. 41-56.
• R. B. Brandt, Etyka. Zagadnienia etyki normatywnej i metaetyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
• E. Chudnoff, Intuition, Oxford University Pres, Oxford 2013.
• R. Crisp, Equality, Priority, and Compassion, „Ethics”, (113/4) 2003, s.745-763.
• R. Crisp, Równość, pierwszeństwo i współczucie, [w:] W. Galewicz (red.), Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 163-186.
• P. Dolan, D. Kahneman, Interpretations of Utility and Their Implications for The Valuation of Health, „The Economic Journal” (118) 2008, s. 215-234.
• H. Frankfurt, Równość jako ideał moralny, W. Galewicz (red.), Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 163-186.
• Ph. Foot, Utilitarianism and the Virtues, „Mind” (374), s. 196-209.
• W. Galewicz, Analiza dobra, nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1988.
• W. Galewicz, Spór o zasady alokacji zasobów zdrowotnych, [w:] W.
• Galewicz (red.), Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 9-34.
• W. Galewicz, Dobro dla kogoś i dobro dla świata, „Przegląd Filzoficzny – Nowa Seria” (97/1) 2016, s. 33-44.
• S. Gosepath, Equality, [w:] E. N. Zalta (red.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2011.
• M. Juzaszek, Sprawiedliwość w opiece zdrowotnej z perspektywy różnych koncepcji liberalnego egalitaryzmu, „Diametros”(42) 2014, s. 106-123.
• D. Keyt, Aristotle's Theory of Distributive Justice, [w:] A Companion to Aristotle's Politics, D. Keyt, Fred D. Miller, Jr. (red.), Blackwell, Cambridge 1991.
• G. E. Moore, Zasady etyki, tłum. Cz. Znamierowski, De Agostini Polska, Altaya Polska, Warszawa 2003.
• T. Nagel, Równość, [w:] Pytania ostateczne, T. Nagel (red.), tłum. A. Romaniuk, Fundacja Aletheia, Warszawa 1997, s. 135-160.
• T. Nagel, Widok znikąd, tłum. C. Cieśliński, Fundacja Aletheia, Warszawa 1997
• Organ Donation and Transplantation, Assessment of allocation policies for organs from deceased donors, Organ Donation and Transplantation, 2016 (http://www.odt.nhs.uk/pdf/Assessment_of_allocation_policies_for_organs_from_deceased_donors.pdf, dostęp 12.12.2016 r.).
• Organ Procurement and Transplantation Network, Policies, Organ Procurement and Transplantation Network, 2016 (https://optn.transplant.hrsa.gov/media/1200/optn_policies.pdf#nameddest=Policy_08, dostęp 12.12.2016).
• D. Parfit, Równość i pierwszeństwo, [w:] Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, W. Galewicz (red.), Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 111-132.
• Poltransplant, Nowe zasady alokacji i dystrybucji narządów, Poltransplant, 2016 (http://www.poltransplant.org.pl/poltransplant.html, dostęp: 12.12.2016 r.).
• W. D. Ross, The Right and the Good, P. Stratton-Lake (red.), Clarendon Press, Oxford 2002.
• M. Sagmeister et al., Cost-Effectiveness of Cadaveric and Living-Donor Liver Transplantation, „Transplantation”, (73/4) 2002, s. 616-622.
• M. Schroeder, Value Theory, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2016 Edition), Edward N. Zalta (red.), URL = https://plato.stanford.edu/archives/fall2016/entries/value-theory/, dostęp 12.12.2016.
• L. S. Temkin, W obronie egalitaryzmu, [w:] Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, W. Galewicz (red.), Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 187-210.
• L. Temkin, Equality, Priority, and the Levelling Down Objection, [w:] The Ideal of Equality, M. Clayton, A. Williams (red.), Macmillan, 2000, s. 126–161.
• L. Temkin, Rethinking the Good. Moral Ideals and the Nature of Practical Reasoning, Oxford University Press, Oxford 2012.
• R. M. Veath, Transplantation ethics, Georgetown University Press, Washington, D. C. 2000.
• R. M. Veath, L. F. Ross, Transplantation ethics, Georgetown University Press, Washington, D. C. 2015.
• J. Whiting et al., Cost-Effectiveness of Organ Donation: Evaluating Investment into Donor Action and Other Donor Initiatives, „American Journal of Transplantation” (4/4) 2004, s. 569-573.
• A. Williams, Nierówności zdrowotne i sprawiedliwość międzypokoleniowa, [w:] W. Galewicz (red.), Antologia bioetyki, t. 4, cz. 2, Dystrybucja zasobów w opiece zdrowotnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2015, s. 317-328.
• T. Żuradzki, Równość, Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ, Kraków 2010, (http://www.incet.uj.edu.pl/dzialy.php?l=pl&p=32&i=1&m=22&z=0&n=2&k=14#_ftnref9, dostęp 12.12.2016 r.).

Notes

PL

Wokół równości w opiece zdrowotnej

EN

Equality in Healthcare

Identifiers

DOI

10.13153/diam.51.2017.1032