Człowiek – podmiot sam w sobie, który nie umiera całkowicie, czyli o tym, co „przeoczył” Immanuel Kant

• Authors: Zdzisław Kieliszek

Title variants

EN

Man - an entity in his own right, who never truly dies. What did Immanuel Kant overlook?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule autor bada trafność przekonania, które uznaje za fundamentalne w zaproponowanym przez Kanta rozwiązaniu problemu ludzkiej nieśmiertelności, że na bazie empirycznej obserwacji ludzkiego sposobu istnienia niczego na temat nieśmiertelności człowieka powiedzieć nie można. Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej części zarysowana zostaje Kantowska wizja nieśmiertelności człowieka. W trakcie prowadzonych analiz autor odkrywa, że Kant opiera swoją koncepcję na spostrzeżeniu, że intelekt na podstawie danych, których dostarczają mu zmysły, nie jest w stanie niczego stwierdzić na temat nieśmiertelności człowieka. Autor zauważa ponadto w tym fragmencie swoich rozważań, że to spostrzeżenie Kanta jest konsekwencją jego koncepcji relacji między rzeczą samą w sobie (noumenem) a jej zmysłowym zjawiskiem (fenomenem). Część druga analizuje słuszność Kantowskiego stwierdzenia, że rzecz sama w sobie jest dla ludzkiego intelektu niepoznawalna, gdyż ma on dostęp wyłącznie do jej zmysłowego zjawiska. Kantowska koncepcja zostaje uznana za błędną. Zdaniem autora istnienie noumenu i jego właściwości można poznać w fenomenie, gdyż obydwa są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Część trzecia stanowi próbę określenia, co na podstawie obserwacji ludzkiego sposobu istnienia (tzn. zmysłowego zjawiska – fenomenu – człowieka) można powiedzieć o człowieku samym w sobie (tzn. jako o noumenie). Autor zauważa, że człowiek jawi się jako podmiot sam w sobie, czyli jako noumenalne ludzkie „Ja”, które jest zarazem wtopione w przyrodę, jak i od przyrody odrębne. W części czwartej ukazane zostają wnioski, jakie należy wyciągnąć z zaobserwowanego sposobu istnienia człowieka jako podmiotu samego w sobie o specyficznej cielesno–niecielesnej konstrukcji. Zdaniem autora, ponieważ człowiek jawi się jako istota względnie odrębna od rzeczywistości cielesno–zmysłowej i nosząca na sobie znamię nie–czasowości, można powiedzieć, że śmierć nie oznacza absolutnego końca ludzkiego istnienia. W konsekwencji Kantowskie przekonanie, że na bazie empirycznej obserwacji ludzkiego sposobu istnienia niczego na temat nieśmiertelności człowieka powiedzieć nie można, należy uznać za fałszywe.

EN

In the presented paper the author puts forward the notion, fundamental to the problem of the immortality of the human soul in the philosophy of I. Kant – that on the basis of empirical observation of the human being we can’t say anything about the immortality of man. The paper has four parts. In the first part we have the presentation of Kant’s idea of human immortality. I. Kant maintains that our mind can’t learn anything about immortality on the basis of sense-data. This attitude is the consequence of his conception of the relationship between noumenon and phenomenon. The second part comprises an analysis of Kant’s conviction, that we cannot get to know noumenon, because phenomena are only available for our intellect. This position seems to be false. According to the author, existence of the noumenon and his features we can recognize in the phenomenon, because they are connected. In the third part we have the attempt of the definition of the man as noumenon on the basis of the human mode of being (phenomenon). Man seems to be an entity – the human self – which is both connected to and separated from nature. In the fourth part, the author presents conclusions from the human mode of being as noumenon with a specific spiritual and corporal structure. Man is a being, relatively separated from bodily reality and living in a dimension lacking time. For this reason death isn’t the absolute end of human existence. So Kant is wrong when he states that on the basis of empirical observation of the human being we cannot reach conclusions relating to our immortality.

Keywords

PL

Kant; człowiek; nieśmiertelność; ja; noumen; fenomen

EN

Kant; human; immortality; self; noumenon; phenomenon

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2012
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 43-67

Contributors

author

Zdzisław Kieliszek

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Teologii, Katedra Filozofii i Kultury Chrześcijańskiej, ul. Kard. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn, Poland