Sport masowy na Ziemi Gdańskiej w latach 1945–1989

• Authors: Połaniecka Agnieszka , Jaroszewski Julian

Title variants

EN

Mass sport in the Gdańsk lands in the years 1945–1989

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Po drugiej wojnie światowej kultura fizyczna w Polsce stała się instrumentem służącym umacnianiu pozycji władzy komunistów w społeczeństwie. Jednak pomimo niekorzystnych aspektów politycznych uczestnictwo w sporcie masowym przyczyniało się do integracji lokalnej społeczności, a w następstwie podejmowania wspólnych inicjatyw społecznych. Odbudowa struktur kultury fizycznej na Pomorzu przebiegała inaczej niż na pozostałych terenach naszego kraju. Przyczyniło się do tego kilka czynników, m.in. przemiany związane z procesem zasiedlenia i zagospodarowania Ziem Odzyskanych. Pierwszoplanową rolę w upowszechnianiu kultury fizycznej na Ziemi Gdańskiej ode­grało Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej, w następnej kolejności spełniały tę rolę: Ośrodki Wychowania Fizycznego w Gdańsku, Gdyni i Sopocie, Wojewódzki Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku pod nazwą Balt-Tourist, mający swe odpowiedniki na niższym szczeblu organizacyjnym, Miejskie Ośrodki Sportu, Turystyki i Wypoczynku w Gdańsku, Gdyni i Sopocie, które najczęściej organizowały wypoczynek sobotnio-niedzielny oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, natomiast wśród organizacji młodzieżowych Związek Harcerstwa Polskiego.Termin „sport masowy” był wytworem okresu PRL, w znacznym stopniu jego istnienie było fikcją, wraz z postępującą ideologizacją kultury fizycznej, opartą na wzorcu radzieckim. Jednocześnie proponowane aktywności były formą spędzania czasu wolnego oraz możliwością wspólnych działań rodzinnych, integracji społeczności lokalnej.

EN

After the Second World War, physical culture in Poland undoubtedly became an instrument for strengthening the position of communist authorities in public. However, despite the unfavourable political aspects, participation in mass sport has definitely contributed to the integration of local community, followed by collective social initiatives. The rebuilding of structures of physical culture in Pomerania proceeded differently in comparison to other areas of our country. Several factors contributed to this, including economic, social and demographic changes that took place after the end of warfares, which were closely related to the process of settling and developing the Regained Territories. The Society of Physical Culture Propagation had the most important role in the dissemination of physical culture. It was followed by: Provincial Sports, Tourism and Leisure Center named Balt-Tourist, with its counterparts at the lower organizational level, The Municipal Sport, Tourism and Recreation Centers of Gdańsk, Gdynia and Sopot, which often organized Saturday and Sunday leisure time as well as The Polish Tourist – Sightseeing Society, while among youth organizations the Polish Scouting Association. The term “mass sport” was a product of the PRL period, to a large extent its existence was a fiction, along with the progressing ideologisation of physical culture, based on the Soviet model. At the same time, the proposed activities were a form of spending free time and the possibility of joint family activities, integration of the local community.

Keywords

PL

Ziemia Gdańska; kultura fizyczna; sport masowy

EN

Gdańsk lands; physical culture; mass sport

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Year: 2020
• Volume: 3
• Issue: 1
• Pages: 85-97

Contributors

author

Połaniecka Agnieszka

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koszalinie, Instytut Kultury Fizycznej i Zdrowia

author

Jaroszewski Julian

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koszalinie, Instytut Kultury Fizycznej i Zdrowia

References

• Chełmecki M., Menadżer w polskim związku sportowym. Studium zawodu, Warszawa 2017.
• Dubrawski T., Miejsce kultury fizycznej w systemie prawa obowiązującym w Polsce od 1989 roku, [w:] Nowak L., Pieczyński P., Urban R. (red.), Kultura fizyczna w Polsce Ludowej i w Trzeciej Rzeczpospolitej, t. 10 (2), Gorzów Wlkp. 2012, s. 53–67.
• Dziubiński Z., Polityka i sport: antynomie i konwergencje, [w:] Dziubiński Z., Jankowski K.W. (red.), Kultura fizyczna a polityka, Warszawa 2014. s. 15–43.
• Gawlak-Kica G., Kultura fizyczna m. Poznania w oparciu o dane badawcze AWF w Poznaniu, Poznań 1978.
• Gebert J., Z gdańskich boisk i stadionów, Gdańsk 1970.
• Godlewski P., Sport w Polsce na tle politycznej rzeczywistości lat 1944–1956, Poznań 2006.
• Godlewski P., Sport wyczynowy w procesie przemian ideologicznych i społecznych w Polsce 1956–89, Gdańsk 2015.
• Gondek L., Kultura fizyczna w Polsce 1944–1984, Gdańsk 1986.
• Gutkowski A., Drogi rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1956. Zarys, Warszawa 1965.
• Krawczyk Z., Struktura i przeobrażenia organizacji sportowych w Polsce, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1997, t. 41, nr 1–2. Mała encyklopedia sportu. A–K, Warszawa 1984.
• Nowakowski A., Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1944–2001, Rzeszów 2005.
• Ordyłowski M., Szymański L., Polityczne aspekty rozwoju wychowania fizycznego i sportu w Europie w XIX i XX wieku, [w:] Nowak L. (ed.), Physical Education and Sport in the Partitions and The Secand Republic, Gorzów Wlkp. 2010, s. 45–64.
• Pasko A., Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989, Kraków 2012.
• Stefanowicz L., Powstanie i rozwój sportu wiejskiego w województwie gdańskim, [w:] Pawluczuk Z. (red.), 40-lecie kultury fizycznej w Polsce, Gdańsk 1987, s. 65–80.
• Świda-Ziemba H., Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Kraków 2010.
• Szot Z., Rozwój kultury fizycznej w Gdańsku w latach 1945–1949 na tle przemian społeczno-gospodarczych, „Zeszyty Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego w Gdańsku” 1983, nr 7, s. 6–134.
• Szot Z., Kultura fizyczna w aglomeracji gdańskiej w latach 1945–1980. Trendy rozwojowe. Materiały źródłowe do badań, Gdańsk 2009.
• Waade B., Z dziejów zorganizowanego sportu pływackiego w Sopocie 1902–2002, [w:] Moska W. (red.), Z dziejów sportu w Sopocie, Sopot 2005, s. 102–163.
• Wroczyński R., Powszechne dzieje wychowania fizycznego i sportu, Wrocław 1979.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.16926/sit.2020.03.05