Problemy z Rozmyślaniem przemyskim. Formułowanie sądów ogólnych a wielowarstwowość średniowiecznego tekstu

• Authors: Mika Tomasz

Title variants

EN

Problems with Rozmyślanie przemyskie. Formulating general judgements, and the multilayered structure of the mediaeval text

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper analyses the largest Polish mediaeval apocrypha, Rozmyślanie przemyskie. Using this example, the author shows the difficulty of formulating general judgments about mediaeval texts with a multilayered structure. The differences between the subsequent versions of the text prove to be rather large in the case of Rozmyślanie przemyskie. For this reason, even the assignment of the monument’s language to a specific dialectal base may apply to no more than a single layer of the text and, as a result, Red Ruthenian features may be found to co-appear with Lesser Polish ones. The author proposes that Rozmyślanie przemyskie displays both the vestiges of the original structure of the text, and traits of a new structure introduced by the last copyist. It is him who gave a title to the text, divided it in two, and added a considerable part of section titles. Therefore, we need to revise our current view that the last copyist was responsible for no more than the introduction of multiple mistakes into the text, and for incorporating into it the voice that was originally located in the margins and between the lines.

Keywords

EN

multilayered structure; Rozmyślanie przemyskie; structure of the text; titles; glosses; the copyist; the author

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2015
• Issue: Numer Specjalny
• Pages: 87-104

Contributors

author

Mika Tomasz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

References

• Brückner A. (wyd.), 1907, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, z rękopisu grecko-katolickiego kapituły przemyskiej, Kraków, BPP, nr 54.
• RD: K. Górski, W. Kuraszkiewicz (wyd. i oprac.), Rozmyślania dominikańskie, t. 1, Wrocław 1965.
• RP: W. Twardzik, F. Keller (wyd. i oprac.), Rozmyślanie przemyskie: transliteracja, transkrypcja, podstawa łacińska, niemiecki przekład = Transliteration, Transkription, lateinische Vorlagen, deutsche Übersetzung, t. I, Freiburg i. Br., Monumenta Linguae Slavicae Dialecti Veteris, t. XL, 1996.
• SCh: S. Vrtel-Wierczyński (wyd.), Sprawa chędoga o męce Pana Chrystusowej i Ewangelja Nikodema, Poznań 1933.
• VR: A. Vögtlin (red.), Vita beate virginis Marie et Salvatoris rhytmica, Tübingen 1888.
• ŻPJ: W. Wydra, R. Wójcik (wstępy, wyd i oprac.), K. Krzak-Weiss (wstęp ikonograficzny), B. Opec, Żywot Pana Jezu Krysta, Poznań 2014.
• ŽKP: M. Stluka (ze staročeských rukopisů připravil k vydání), Život Krista Pána, Brno − Host 2006.
• Adamczyk M., 1980, Biblijno-apokryficzne narracje w literaturze staropolskiej do końca XVI wieku, Poznań.
• Bargieł M., 1969, Cechy dialektyczne polskich zabytków rękopiśmiennych pierwszej połowy XVI wieku, Wrocław – Warszawa – Kraków.
• Borowiec K., w druku, W poszukiwaniu czeskiego kontekstu „Rozmyślania przemyskiego”. „Rozmyślanie przemyskie” a „Život Krista Pána”. Rekonesans.
• Brückner A., 1900, Apokryfy średniowieczne, cz. 1, Kraków.
• Gesner A., 2011, Glosy w Rozmyślaniu przemyskim. Wyniki analizy formalnej i perspektywy badań, „Kwartalnik Językoznawczy” nr 3, s. 89–96.
• Laskowski R., Rzepka W.R., Twardzik W., 2001, Kresowizmy w Rozmyślaniu przemyskim: pisownia i wymowa samogłosek średnich [e], [o], [w:] J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową X, Warszawa, s. 189−215.
• Laskowski R., Rzepka W.R., Twardzik W., 2004, Wpływ języka staroukraińskiego na średniowieczną polszczyznę kresową: Rozmyślanie przemyskie, [w:] B. Zinkiewicz-Tomanek,
• A. Fałowski (red.), Ukraina. Między językiem a kulturą, Kraków, s. 49–58.
• Laskowski R., Twardzik W., 2005, Samogłoski nosowe w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” LXXXV, cz. 1, z. 3, s. 171–184; cz. 2, z. 4, s. 257–267; cz. 3, z. 5, s. 366–377.
• Laskowski R., Twardzik W., 2006, O pewnym osobliwym zapisie imienia Judasz w Rozmyślaniu przemyskim i o tym, co z tego zapisu wynikać może, [w:] K. Rymut, K. Skowronek,
• B. Czopek-Kopciuch, M. Malec (red.), Munuscula linguistica. In honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, Kraków, s. 247–256.
• Masłej D., w druku, „Ojcze nasz” w „Rozmyślaniu przemyskim”.
• Mazurkiewicz R., 2003, Starożytność – średniowiecze. Antologia, Warszawa.
• Michałowska T., 2011, Literatura polskiego średniowiecza. Leksykon, Warszawa.
• Mika T., 2002, Maryja, Jezus, Bóg w Rozmyślaniu przemyskim. O nazywaniu osób, Poznań.
• Mika T., 2004, Tytuły w „Rozmyślaniu przemyskim”, cz. I: Struktura, [w:] S. Mikołajczak, ks. T. Węcławski (red.), Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji. Gniezno 15–17 kwietnia 2002, Poznań, s. 309–317.
• Mika T., 2010, „Kazania świętokrzyskie” jako obiekt badań filologicznych. Pytania o tekst i przekaz, „Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi” t. 4, s. 65–80.
• Mika T., 2012, Genetyczna wielowarstwowość i złożoność tekstów staropolskich a ich badania historycznojęzykowe. Rekonesans, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXVIII, s. 131−145.
• Mika T., Rojszczak-Robińska D., w druku, Kanon wiedzy o „Rozmyślaniu przemyskim”.
• Mika T., Twardzik W., 2011, Jak zagadkowe cztery tytuły rozdziałów w „Rozmyślaniu przemyskim” pozwalają wyobrażać sobie jego zagubiony autograf, „Język Polski” XCI, z. 5, s. 321–334.
• Naumow A., 1994, „Rozmyślanie przemyskie” w kontekście apokryfów cerkiewnosłowiańskich, [w:] M. Kucała, Z. Krążyńska (red.), Studia historycznojęzykowe I, Kraków, s.133–139 (przedr.: „Teksty Drugie” 1994, nr 3, s. 165–174).
• Rojszczak D., 2007, Do spisu źródeł „Rozmyślania przemyskiego”, [w:] R. Laskowski, R. Mazurkiewicz (red.), Amoenitates vel lepores philologiae, Kraków, s. 276–284.
• Rojszczak-Robińska D., 2010, Spowiedź Judasza, czyli o nieznanym staropolskim kazaniu ukrytym w tekście apokryfu, [w:] M. Olczyk, W. Radecki (red.), Memoriale Domini. Księga
• pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Jerzemu Stefańskiemu w 70. rocznicę urodzin, Gniezno, s. 529−545.
• Rojszczak-Robińska D., 2012, Jak pisano Rozmyślanie przemyskie, Poznań.
• Rojszczak-Robińska D., 2015, Łacińskie źródła „Rozmyślania przemyskiego”, [w:] T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska (red.), Staropolskie spotkania językoznawcze, t. 1: Jak badać teksty staropolskie, Poznań, s. 135–154.
• Rojszczak-Robińska D., w druku, O powiązaniu analizy źródłoznawczej i stylistycznej. Znad Rozmyślania przemyskiego.
• Rzepka W.R., Twardzik W., 1996–1999, Archaizmy fleksyjne w „Rozmyślaniu przemyskim”, „Język Polski”: cz. 1 1996, z. 2/3, s. 97–102; cz. 2. 1996, z. 4/5, s. 321–327; cz. 3. 1997, z. 1,
• s. 41–46; cz. 4. 1997, z. 2, s. 102–111; cz. 5. 1997, z. 4–5, s. 298–302; cz. 6. 1999, z. 1/2, s. 35–46.
• SStp: Słownik staropolski, t. I−XI, red. S. Urbańczyk, od 2002 red. W. Twardzik, Wrocław − Warszawa − Kraków 1953−2002.
• Stramczewska O., 2014, Interpunkcja transkrypcji. Znad „Rozmyślania przemyskiego”, Lublin.
• Twardzik W., 1994, Glosy w „Rozmyślaniu przemyskim”, „Teksty Drugie” z. 3, s. 155–165.

Identifiers

DOI

10.12797/LV.10.2015.1SP.08