Podawanie akcji i traktowanie czasu w Quidamie

• Authors: Rolf Fieguth

Title variants

EN

Action Arrangement and Time Treatment in Quidam

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest preprintem jednego z rozdziałów książki autora na temat Quidama Cypriana Norwida (1863). Quidam to wierszowany utwór narracyjny (poemat), którego akcja jest umiejscowiona w Rzymie cesarza Hadriana w czasie żydowskiego powstania Bar-Kochby (132-135 n.e.). Akcja ta, podawana w sposób niekonwencjonalny, wyposażona została w cechy alegoryczne i typologiczne, ciągle wskazując też pośrednio a dobitnie na XIX-wieczną Europę i Polskę. Są tam czytelne aluzje do europejskich struktur państwa policyjnego, wieloetnicznych społeczeństw masowych, kryzysów religijnych, powstań, konfliktów wojennych, despotów jowialnych i neurotycznych. Rzym II wieku, a z nim XIX-wieczna Europa i Polska są charakteryzowane jako zagrożone przez głęboko ukryty kryzys na wszystkich szczeblach społeczeństwa, który konkretnie przejawia się też w zakresie intymnego życia prywatnego. Poeta sprowadza ten kryzys do sekretnego metafizycznego zwrotu w historii świata, który dokonuje się stopniowo od momentu zejścia Chrystusa na ziemię, nie dobiegając końca w XIX wieku. Tematowi kryzysu odpowiada w poemacie kryzysowy i krytyczny stan środków i sposobów literackiej prezentacji świata w kryzysie. W artykule analizowane jest niezwykłe opracowanie w Quidamie czasu i materiału narracyjnego. Utwór zawiera elementy na kilka różnych nowel albo na większą powieść historyczną, albo też na paraboliczną epopeję chrześcijańską i humanistyczną. Zarysowują się w tym materiale różne wątki zdarzeniowe, ale wątki te są rozkawałkowane, ich zaś fragmenty są dziwnie z sobą przemieszane. Nie dziwi wówczas, że także chronologia poematu wykazuje cechy uszkodzenia: w obliczu bezczasowej wieczności Boga i Jego planu zbawienia ludzkości ludzki historyczny czas zarówno II, jak i XIX wieku musi mieć kształt ułomny. Znika w ten sposób wszelka konwencjonalna hierarchia narracyjna, a w zamian wyłaniają się paradoksalne paralele i kontrasty między osobami, sytuacjami i epokami. Nic i nikt nie jest tu raz na zawsze wtórny czy nieważny. W końcu wszyscy ludzie poematu, nie tylko syn Aleksandra z Epiru, centralna postać poematu, okazują się w różnym stopniu nieświadomymi nosicielami prawdy Chrystusowej. Fakt ten jednak ani ich zbytnio nie uszlachetnia, ani nie uszczęśliwia.

EN

The article is a preprint of a chapter of the book of the author on Cyprian Norwid’s Quidam (1863). Quidam is a narrative rhyming verse (poem), whose action is located in the Rome of the Emperor Hadrian, during the Jewish revolt of Bar-Kochba (132-135 AD). This action, presented in an unconventional way, is equipped with allegorical and typological features, still pointing indirectly, but clearly, on the nineteenth-century Europe and Poland. It contains clear allusions to the European structures of the police state, multi-ethnic mass societies, religious crises, uprisings, military conflicts, jovial and neurotic despots. The Rome of the second century, and along with it, the nineteenth-century Europe and Poland are characterized as endangered by a deeply hidden crisis at all levels of society, which manifests itself concretely also in intimate private life. The poet brings the crisis to a secret metaphysical turn in the history of the world, which takes place gradually since the descent of Christ on earth, but not ends in the nineteenth century. To the topic of the crisis in the poem corresponds the critical state of means and methods for the literary presentation of the world in crisis. The article analyzes the remarkable development of time and narrative material in Quidam. The poem contains elements adequate for several different short stories or a larger historical novel, or a Christian and humanistic parabolic epic. Different event topics are presented in this material, but these topics are split up, and their pieces are strangely intermingled with each other. Therefore, it is not surprising that the chronology of the poem has the characteristics of damage: in the face of the timeless eternity of God and His plan of salvation for mankind, human historic time must be defective for both the second and the nineteenth century. In this way, any conventional narrative hierarchy disappears, and instead, paradoxical parallels and contrasts between individuals, situations and eras emerge. Nothing and no one is here forever secondary or unimportant. Ultimately, not just the son of Alexander of Epirus, the central figure of the poem, but all men of the poem appear to be in varying degrees unconscious carriers of the truth of Christ. However, this fact does not ennoble them too, nor make them happy.

Keywords

PL

Cyprian Norwid; epika wierszowana; struktury narracyjne; traktowanie czasu epickiego; typologia i alegoria

EN

Cyprian Norwid; versified epics; narrative structures; treatment of epical time; typology and allegory

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2014
• Volume: 5
• Issue: 3
• Pages: 89-109

Contributors

author

Rolf Fieguth

• em. prof. Języków i Literatur Sowińskich na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu we Fryburgu (Szwajcaria)

References

• De LubacH.: Exégèse médiévale: les quatres sens de l’Ecriture. Paris: Aubier 1959-1964.
• Dio CocceianusC.: Historiarum Romanorum quae supersunt. Vol. 3. Ed. U.P. Boissevain. Berolini: Weidmann 1955.
• Dio Cocceianus C.: Römische Geschichte. Bd. 5: Epitome der Bücher 61-80. Przeł. O. Veh. Zürich-München: Artemis 1987.
• Frye N.: Biblical and classical myths: the mythological framework of Western culture. Toronto: University of Toronto Press 2004.
• Frye N.: The great code: the Bible and literature, Toronto: University of Toronto Press 2006.
• Frye N.: Typologie: internationale Beiträge zur Poetik. Hrsg. V. Bohn. Frankfurt a.M.: Suhrkamp 1988.
• Heyse P.: Einleitung W: Deutscher Novellenschatz. Bd. 1. Hg. P. Heyse, H. Kurz. München: Rudolf Oldenbourg [1871] s. V-XXII [on-line:] http://reader.digitale-sammlungen.de/de/fsl/object/goToPage/bsb11015131.html?pageNo=17.
• Norwid C.: Jasność i ciemność. W: Pisma wszystkie. T. VI. Wyd. J.W. Gomulicki. Warszawa: PIW 1971-1976 s. 598-601.
• Norwid C.: Pisma wszystkie. T. I-XI. Wyd. J.W. Gomulicki. Warszawa: PIW 1971-1976.
• Reichenbach H.: Elements of Symbolic Logic. New York: The Free Press 1966.
• Schriftsinn, mehrfacher. [Hasło w:] Historisches Wörterbuch der Philosophie. Bd. 8: R-Sc. Hrsg. J. Ritter, K. Gründer. Basel: Schwabe 1992.
• Trybuś K.: Epopeja w twórczości Cypriana Norwida. Wrocław: Ossolineum 1993.
• Zaniewicki Z.: Rzecz o „Quidam” Cypriana Norwida [1939]. Lublin-Rzym: Cedro i synowie 2007.