Audiodeskrypcja kluczem do świata kultury i sztuki dla osób z niepełnosprawnością wzroku

• Authors: Bernaś Agata

Title variants

EN

Audiodescription: A Key to the World of Art and Culture for the Visually Impaired

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przełom XX i XXI w. to okres wzrostu zainteresowania tematyką niepełnosprawności. Stopniowo zwiększa się liczba inicjatyw mających na celu integrację społeczną osób z niepełnosprawnością oraz poprawęwarunków ich życia. Wciąż zbyt mało działań ukierunkowanych jest na umożliwienie im uczestnictwa w życiu kulturalnym. Problem ten dotyczy w szczególności osób z niepełnosprawnością sensoryczną. Niniejszy artykuł poświęcony będzie zasygnalizowaniu tej kwestii na przykładzie wybranej grupy – osób z niepełnosprawnością wzrokową. W pierwszej kolejności omówione zostaną ograniczenia w sferze percepcji i komunikacji, wynikające z uszkodzenia narządu wzroku. Pozwoli to wskazać dziedziny twórczości artystycznej oraz te aspekty dzieła sztuki, które pozostają niedostępne dla osób niewidzących. W dalszej części artykułu przedstawiona zostanie technika audiodeskrypcji, dzięki której kultura i sztuka staje się dostępna dla osób z niepełnosprawnością wzroku.

EN

The turn of the 20th and 21st centuries is a period marked by an increasing interest in the issue disability. The number of initiatives aimed to socially integrate the disabled and improve their living conditions has been rising steadily ever since. It should be, however, noted that their participation in various forms of cultural activity is limited. This problem is especially acute for those with sensory impairments. The aim of the present article is to analyse the problem of participation in culture from the perspective of the visually impaired. First, the author addresses the limits in the spheres of perception and communication due to the impairment itself. This description will help to indicate which domains of artistic activity and aspects of a work of art are inaccessible to the visually impaired. The subsequent parts of the article describe audiodescription, a technique that allows for a greater participation of the visually impaired in culture and art.

Keywords

PL

audiodeskrypcja; dostęp do kultury i sztuki; osoby z niepełnosprawnością wzroku

EN

access to art and culture; audiodescription; social aspects of visual impairment

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Toruńskie Studia Bibliologiczne
• Year: 2016
• Volume: 9
• Issue: 1(16)
• Pages: 167-192

Dates

published

2016-06

Contributors

author

Bernaś Agata

References

• Adapter [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://adapter.pl/.
• Benedikt Antoni, Mowa ciała, Wrocław 2002.
• Białą laską po kinowym ekranie. Wprowadzenie do sztuki filmowej i audiodeskrypcji dla osób słabowidzących i niewidomych, pod. red. Wojciecha Ziółkowskiego, Warszawa 2010.
• Centrum Kultury Wrocław-Zachód [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://ckwz.art.pl/audiodeskrypcja.html.
• Czerwińska Małgorzata, Halski polskiego tyflofilmu, [w:] Książka bez Barier. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Poznań-Stęszew, 18-20.IX.2000 r., pod red. Janusza Nowickiego, Warszawa 2000, s. 68–71.
• Czerwińska Małgorzata, Osoby z niepełnosprawnością wzroku, [w:] Ochonczenko Helena, Czerwińska Małgorzata, Garbat Marcin, Osoby z niepełnosprawnością w szkole wyższej. Wybrane zagadnienia, Zielona Góra 2011, s. 11–28.
• Dykcik Władysław, Wprowadzenie w przedmiot pedagogiki specjalnej jako nauki, [w:] Pedagogika specjalna, pod red. Władysława Dykcika, Poznań 2002, s. 13–64.
• Dyrektywa 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywę Rady 89/552/EWG w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej, Dz. Urz. UE, L 332.
• Działalność ONZ [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/dzialalnosc.php?druk=1.
• Eco Umberto, Sztuka, przeł. Piotr Salwa, Mateusz Salwa, Kraków 2008.
• Fedorowicz Małgorzata, Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej, Toruń 2010.
• Fedorowicz Małgorzata, Specjalne materiały czytelnicze dla osób niepełnosprawnych, Toruń 2002.
• Figiel Wojciech, Percepcja audiodeskrypcji wśród nauczycieli szkół specjalnych, „Przekładaniec” 2014, nr 20, s. 93-108.
• Fundacja „Audiodeskrypcja” [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.audiodeskrypcja.org.pl/.
• Gołaszewska Maria, Zarys estetyki, Warszawa 1984.
• Ingarden Roman, Wybór pism estetycznych, oprac. Andrzej Tyszczyk, Kraków 2005.
• Kalbarczyk Marek, Obok jest osoba niewidoma, Warszawa 2014.
• Kirenko Janusz, Gindrich Piotr, Odkrywanie niepełnosprawności wzrokowej w nauczaniu włączającym, Lublin 2007.
• Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, Dz. U. 2012, poz. 1169.
• Künstler Izabela, Butkiewicz Urszula, Audiodeskrypcja — zasady tworzenia [online]. Warszawa: Fundacja Kultury bez Barier, 2012, 10 s. [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web http://dzieciom.pl/wp-content/uploads/2012/09/Audiodeskrypcja-zasady-tworzenia.pdf.
• Mellor Michael, Louis Braille, dotyk geniuszu, przeł. Eryk Zieliński, Marek Kalbarczyk, Warszawa 2009.
• Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, pod red. Johna Stewarta, Warszawa 2000.
• Muzeum Poza Ciszą i Ciemnością [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://kulturabezbarier.org/projekty,m,mg,40,187,168,160.
• Ossowski Stanisław, U podstaw estetyki, Warszawa 1958.
• Pomorska Fundacja Filmowa w Gdyni [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.pisf.pl/aktualnosci/warsztaty-audiodeskrypcji.
• Program „Aktywny Samorząd” [online] [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://www.pfron.org.pl/pl/programy-i-zadania-pfr/aktywny-samorzad/1644,Pilotazowy-program-Aktywny-samorzad.html.
• Sękowska Zofia, Pedagogika specjalna: zarys, Warszawa 1985.
• Szarkowska Agnieszka, Przekład audiowizualny w Polsce – perspektywy i wyzwania, „Przekładaniec” 2009, nr 20, s. 8–25.
• Szymańska Barbara, Audiodeskrypcja – milowy krok w stronę dostępności kultury dla osób z niepełnosprawnością wzroku, „Wiadomości o Równości” 2012, nr 1, s. 24–26 [dostępny także online: http://www.don.uj.edu.pl/documents/1686948/d8393a58-1926-4a61-941e-7ffda1967112].
• Szymańska Barbara, Strzymiński Tomasz, Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych [online]. Białystok: Fundacja Audiodeskrypcja, 2010, 42 s. [dostęp 31 maja 2016]. Dostępny w World Wide Web: http://avt.ils.uw.edu.pl/files/2010/12/AD-_standardy_tworzenia.pdf.
• Tryuk Małgorzata, Co to jest tłumaczenie audiowizualne?, „Przekładaniec” 2009, nr 20, s. 26–39.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. – Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, M. P. 1997, nr 50, poz. 475.
• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz. U. 1997, nr 123, poz. 776.
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się, Dz. U. 2011, nr 209, poz. 1243.
• Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. 2011, nr 85, poz. 459.
• Walczak Agnieszka, Rubaj Maria, Audiodeskrypcja na lekcji historii, biologii i fizyki w klasie uczniów z dysfunkcją wzroku, „Przekładaniec” 2014, nr 28, s. 63–79.
• Zaorska Marzenna, Głuchoniewidomi w Polsce. Specjalna pomoc, edukacja i rehabilitacja, Olsztyn 2002.
• Zuberek Urszula, Pozawizualne doznania estetyczne. Wstęp do badań nad wrażliwością na piękno osób z głębokim defektem wzroku, [w:] Wymiary piękna. Z badań estetyki sensu largo, pod. red. Marii Gołaszewskiej, Kraków 1998, s. 13–43.

Identifiers

DOI

10.12775/TSB.2016.009