Otoczenie księcia kijowskiego Włodzimierza Rurykowicza

• Authors: Nagirnyy Vitaliy

Title variants

EN

The entourage of Kyiv prince Volodymyr Rurykovych

RU

Окружение киевского князя Владимира Рюриковича

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę przedstawienia sylwetek osób z najbliższego otoczenia księcia kijowskiego Włodzimierza Rurykowicza, panującego w stolicy Rusi w latach 1223– 1235 i 1236. Analiza zachowanych źródeł, pozwala wyłonić pięciu reprezentantów dworu Włodzimierza: tysięcznika i wojewodę Iwana Sławnowicza, wojewodę Daniela Nażyrowicza/Żyrowicza, stolnika Jerzego i dwóch bojarów, sprawujących funkcje posłów – Worotysława Piotrowicza i Piotra Akierowicza. Każda z wymienionych osób została odnotowana w źródłach tylko jeden raz, niemniej jednak nawet tak wątłe przekazy, pozwalają rzucić pewne światło na dwór księcia kijowskiego w latach trzydziestych XIII w. Podobnie jak w poprzednich stuleciach, najważniejsze miejsce w otoczeniu tamtejszego władcy, zajmowali tysięcznik i wojewoda. Ponadto na znaczeniu zyskały osoby piastujące nowe stanowiska, którym powierzano istotne funkcje reprezentacyjne, np. stolnika. Na podstawie analizy urzędników sprawujących najwyższe godności, można zaobserwować ciągłość w ich obejmowaniu przez przedstawicieli wybranych rodów bojarskich, na przykład Borysowiczów– Sławnowiczów

EN

The aim of the article is to reconstruct the biograms of the closest circle of the Kyiv prince Volodymyr Rurykovich, who ruled the capital of Rus` in 1223–1235 and 1236–1238. The analysis of the surviving sources allows us to identify five representatives of Volodymyr`s court: the tysyatsky and voivode Ivan Slavnovich, the voivode Danylo Nazhyrovich / Zhyrovich, the stolnik Yuri and two boyars who served as ambassadors – Vorotyslav Petrovich and Petro Akerovich. These personalities are mentioned in the sources only once, but even such fragmentary information can shed light on the court of the Kyiv prince in the 30s of the 13th century. As it was in the previous centuries, the tysyatsky and the voivode played the main roles in it. At the same time such new positions with important representative functions as a stolnik appeared. One can also point out the succession in the appointment of the representatives of the particular boyar clans to the most important positions, for example, Borisovich-Slavnovich.

RU

В статье сделана попытка воссоздать биограммы ближайшего окружения киевского князя Владимира Рюриковича, правившего в столице Руси в 1223–1235 и 1236–1238 гг. Анализ сохранившихся источников позволяет выделить пять представителей двора Владимира: тысяцкого и воеводу Ивана Славновича, воеводу Даниила Нажировича/Жировича, стольника Юрия и двух бояр, исполнявших функции послов – Воротислава Петровича и Петра Акеровича. Все перечисленные личности упомянуты в источниках всего по одному разу, но даже такая отрывочная информация позволяет пролить свет на двор киевского князя в 30-х гг. ХIII века. Как и в предыдущие столетия, ключевое место в нем занимали тысяцкий и воевода. В то же время, появились новые должности, наделенные важными репрезентативными функциями, такие как стольник. Наблюдается также преемственность в назначении на наиболее важные должности представителей отдельных боярских родов, например Борисовичей-Славновичей.

Keywords

PL

elity kijowskie; tysięcznik; wojewoda; stolnik; poseł; Włodzimierz Rurykowicz

EN

Kyiv elites; tysyatsky; voivode; stolnik; ambassador; Volodymyr Rurykovich

RU

киевские элиты; тысяцкий; воевода; стольник; посол; Владимир Рюрикович

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2020
• Volume: XVII (2020)
• Issue: 3: Dwór w Rzeczypospolitej i państwach ościennych, pod red. Artura Goszczyńskiego i A. Selina
• Pages: 11-29

Dates

published

2020

Contributors

author

Nagirnyy Vitaliy

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Berezhkov N. G., Khronologiya rusckogo letopisaniya, Moskva 1963.
• Dal’ V. I., Tolkovyy slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka, ch. 1: A–Z, Moskva 1863.
• Dąbrowski D., Daniel Romanowicz, król Rusi (ok.1201–1264). Biografia polityczna, Kraków 2012.
• Dąbrowski D., Genealogia Mścisławowiczów. Pierwsze pokolenia (do początku XIV wieku), Kraków 2008.
• Dąbrowski D., Włodzimierz Dymitr Rurykowicz i jego stosunki z Danielem Romanowiczem. Kartka z dziejów politycznych Rusi w 1 poł. XIII w., [w:] Fortetsya: zbirnyk zapovidnyka „Tustan’”: na poshanu Mykhaila Rozhka, kn, 1, Lviv 2009, s. 68–89.
• Dimnik M., Mikhail, prince of Chernigov and grand prince of Kiev 1224–1246, Toronto 1981.
• Dimnik M., The All-Rus’ Congresses in Kievan Rus’ between 1054 and 1236, [w:] Ruthenica, т. 13, Київ 2016, s. 7–31.
• Dimnik M., The dynasty of Chernigov, 1146–1246, Cambridge 2003.
• Dimnik M., The struggle for control over Kiev in 1235 and 1236, „Canadian Slavonic Papers”, vol. 21, 1979, nr 1, s. 28–44.
• Dombrovsky D., Genealogiya Mstislavovichey: Pervye pokoleniya (do nachala XIV v.), per. i vstup. slovo k rus. izd. K. Erusalimskogo i O. Ostapchuk, Sankt-Peterburg 2015.
• Etymolohichnyy slovnyk ukrayins’koyi movy: v 7 t., redkol. O. S. Mel’nychuk (hol. red.) ta in., t. 2: D–Koptsi, ukl.: N. S. Rodzevich ta in., Kiyiv 1985.
• Gafurov A., Imya i istoriya. Ob imenakh arabov, persov, tadzhikov i tyurkov. Slovar’, Moskva 1987.
• Hardi Đ., Naslednici Kijeva: Između kraljevska krune i tatarskog jarma. Studija o državno-pravnom položaji Galičke i Galičko-Volinska knяževina do 1264, Novi Sad 2002.
• Holovko O., Viyna za „halyts’ku spadshchynu” (1187–1189), „Knyazha doba: istoriya i kul’tura”, 2010, vyp. 3, s. 116–132.
• Hrushevs’kyy M. S., Narys istoriyi Kiyivs’koyi zemli vid smerti Yaroslava do kintsa XIV storichcha, Kiyiv 1991 [pierwodruk: Kiev 1891].
• Hrytsak P., Halyts’ko-Volyns’ka derzhava, N’yu-York 1958.
• Jusupović A., Elity ziemi halickiej i wołyńskiej w czasach Romanowiczów (ok. 1205–1269), Kraków 2013.
• Kotlyar M., Knyazha sluzhba v Kyyivs’kiy Rusi, Kiyiv 2009.
• Krip’yakevych I. P., Halyts’ko-Volyns’ke knyazivstvo, Kiyiv 1984.
• Krip’yakevych I. P., De buv Dem’yan tysyats’kym. Prychynok do istoriyi uryadiv v Halychyni pershoyi polovyny XIII v., „Zapyski Naukovoho Tovarystva imeni Shevchenka”, 1905, t. 67, kn. 5, s. 1–3.
• Kuchkin V. A., Tysyatskie v Kievskom knyazhestve v XI–XIII v., „Drevnyaya Rus’. Voprosy medievistiki”, 2016, nr 3 (65), s. 5–16.
• Litvina A. F., Uspensky F. B., Vybor imeni u russkikh knyazey v X–XVI vv.: Dinasticheskaya istoriya skvoz’ prizmu antroponimiki, Moskva 2006.
• Matuzova V. I., Angliyskie srednevekovye istochniki. IX–XIII vv. (teksty, perevod, kommentariy), Moskva 1979.
• Nagirny V. M., Da pytannya ab asobe Žyraslava Nazhyravicha, yaki ŭznachal’vaŭ pakhod kievskikh voyskaŭ na Mensk u 1159 g., „Žurnal Belorusskogo Gosudarstvennogo universiteta. Istoriya”, 2020, vyp. 2, s. 5–10.
• Nagirny V., Patronim ili prozvishche? Iz istoriyata na drevnoruskata srednovekovna antroponimika, „Almanakh »Blgarska ukrainistika«”, 2020, t. 9, (w druku).
• Nagirny V., Turovsky posadnik Žiroslav Ivankovich. Prosopograficheskiy ocherk, [in:] Studia Historica Europae Orientalis = Issledovaniya po istorii Vostochnoy Evropy: nauchny sbornik, t. 12, Minsk 2019, s. 31–41.
• Nagirnyj W., Polityka zagraniczna księstw ziem halickiej i wołyńskiej w latach 1198(1199)–1264, Kraków 2011 (Seria: Rozprawy Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU, t. 12).
• Nagirnyy V., Problem identyfikacji osób w latopisach ruskich: Sławn i Sławn Borysowicz, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2020, t. 17, nr 2, s. 171-179.
• Nagirnyy V., Wojewoda kijowski Szwarno, [w:] Byzantinoslovaca, vol. 7, ed. M. Hurbanič a L. Rybár, Bratislava 2020, s. 109–118.
• Nikitin A. L., Tekstologiya rusckikh letopisey XI – nachala XIV vv., vyp. 3: Letopisanie Vladimiro- -Suzdal’skoy Rusi XIII v., Moskva 2011. Pashuto V. T., Kievskaya letopis’ 1238 g., „Istoricheskie Zapiski”, 1948, t. 26, s. 273–305.
• Paslavs’kyy I., Halyts’kyy yepyskop Petro – stavlenyk i dyplomat Danyla Romanovycha, „Ukrayins’kyy istorichnyy zhurnal”, 2013, nr 5, s. 75–87.
• Paslavs’kyy I., Ukrayins’kyy epizod Pershogo Lions’kogo soboru (1245 r.). Doslidzhennya z istoriyi yevropeys’koyi polityky Romanovichiv, L’viv 2009.
• Pogodin M. P., O nasledstvennosti drevnikh sanov v period vremeni ot 1054 do 1240 g., [in:] Arkhiv istoriko-yuridicheskikh svedeniy, otnosyashchikhsya do Rossii, kn. 1, Moskva 1850, s. 73–96.
• Priselkov M. D., Istoriya ruskogo letopisaniya XI–XV vv., podg. k pechati V. G. Vovinoy, Sankt- -Peterburg 1996 [pierwodruk: Moskva 1940].
• Radlov V. V., Opyt slovarya tyurkskikh narechiy, t. 1, ch. 1, Sankt-Peterburg 1893.
• Ramm B. Ya., Papstvo i Rus’ v X–XIII vv., Moskva–Leningrad 1959. Skulina T., Staroruskie imiennictwo osobowe, cz. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
• Słownik łacińsko-polski, uł. przez F. Bobrowskiego, t. 1: A–K, Wilno 1841.
• Sosnowski J., Drevniye vostochnoslavyanskiye dvuchlennyye imena, [w:] Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, t. 66, Łódź 2018, s. 473–490.
• Sreznevskyy I. I., Materialy dlya slovarya drevne-russkago yazyka po pis’mennym pamyatnikam, t. 1: A–K, Sankt-Peterburg 1893.
• Stavys’kyy V. I., Vidomosti pro Rus’ z „Istoriyi mongoliv” Plano Karpini, „Ukrayins’kyy istorichnyy zhurnal”, 1988, nr 6, s. 32–40.
• Stefanovich P. S., Knyaz’ i boyare: klyatva vernosti i pravo otyezda, [in:] A. A. Gorsky, V. A. Kuchkin, P. V. Lukin, P. S. Stefanovich, Drevnyaya Rus’: ocherki politicheskogo isotsial’nogo stroya, Moskva 2008, s. 148–269.
• Sviders’ky Yu. Yu., Borot’ba Pivdenno-Zakhidnoyi Rusi proty katolits’koyi ekspansiyi v X–XIII st., Kiyiv 1983.
• Taszycki W., Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków 1925.
• Taube M. A., Rim i Rus’ v domongol’skiy period, [in:] Katolichesky Vremennik, kn. 2, Parizh 1928.
• Tolochko A., O vremeni sozdaniya kievskogo svoda „1200 g.”, [in:] Ruthenica, t. 5, Kiyiv 2006, s. 73–87.
• Tolochko O. P., Petro Akerovych – hadanyy mytropolyt vseya Rusi, „Ukrayins’kyy istorichnyy zhurnal”, 1990, nr 6, s. 45–54.
• Tolochko P. P., Russkie letopistsy X–XIII vv., Sankt-Peterburg 2003.
• Tolochko P. P., Vlast’ v Drevney Rusi. X–XIII vv., Sankt-Peterburg 2011.
• Tomashivs’kyy S., Boyaryn chy igumen? (Prychynok do pytannya pro osobu mytropolyta Petra Akerovycha), [in:] Zapysky chynu sv. Vasyliya Velykogo, t. 3, Žovkva 1928, vyp. 1–2, s. 171–178.
• Tomashivs’kyy S., Predtecha Isydora: Petro Akerovych, neznanyy mytropolyt rus’kyy, 1241–1245, [in:] Zapysky chynu sv. Vasyliya Velykogo, t. 2, Žovkva 1927, vyp. 3–4, s. 221–313.
• Tupikov N. M., Slovar’ drevne-russkikh lichnykh sobstvennykh imen, Sankt-Peterburg 1903.
• Tvorogov O. V., Povest’ o Akire Premudrom, [in:] Slovar’ knizhnikov i knizhnosti Drevney Rusi, vyp. 1, Sankt-Peterburg 1992, s. 343–345.
• Veselovsky S. B., Onomastikon. Drevnerusskie imena, prozvishcha i familii, Moskva 1974.
• Vilkul T., Litopys i khronograf. Studiyi z domongol’s’kogo kiyivs’kogo litopysannya, Kiyiv 2015.
• Voytovich L. V., Halyts’ko-volyns’ki etyudy, Bila Tserkva 2011.
• Wójtowicz M., Drevnerysskaya antroponimiya XIV–XV vv. Severo-Vostochnaya Rus’, Poznań 1986.

Identifiers

DOI

10.36121/vnagirnyy.17.2020.3.011