Wybory do Sejmu kontraktowego z perspektywy inżynierii wyborczej

• Authors: Onasz Maciej

Title variants

EN

Elections to the Contract Sejm from the perspective of electoral engineering

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article presents an analysis of the electoral system applied in the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic in June 1989 from the perspective of the use of electoral engineering tools. These are changes made to the electoral system that affect the electoral process, aiming to change the probability of a particular election result in line with the interests of the decision-maker, and not directly affecting the electoral decisions of voters in relation to the electoral offer presented. The focus was on answering two research questions: whether electoral engineering tools were applied in the case of the elections to the Sejm of the Polish People’s Republic of the 10th term, and if so, whether the tools applied produced an effect consistent with the intentions of the deci-sion-making centre. The analysis was conducted in relation to the electoral system Strict sense: the norms determining the shape of the broadest possible electoral offer, the structure of constituencies, the electoral formula, and the voter’s rights during the act of voting.

Keywords

EN

elections; electoral system; electoral engineering; June elections; Sejm of the Polish People’s Republic; round table

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2021
• Issue: 1(162)
• Pages: 83-108

Contributors

author

Onasz Maciej

• Dr Maciej Onasz Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych, Polska University of Lodz, Faculty of International and Political Studies, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-4062-1253

References

• Berezowski M., Koniec epoki. Wywiady Maksymiliana Berezowskiego, Novum, Warszawa 1991.
• Dekret z dnia 12 czerwca 1989 r. o zmianie ustawy — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989–1993, Dz.U. z 1989 r. nr 36, poz. 198.
• Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 8 czerwca 1989 r. o wynikach głosowania i wynikach wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych dnia 4 czerwca 1989 r., M.P. z 1989 r. nr 21, poz. 149.
• Okrągły stół: dokumenty i materiały, t. 2: Luty 1989 — kwiecień 1989, red. W. Borodziej, A. Garlicki, Zapol, Warszawa 2004.
• O tym się dyskutuje. Jakie wybory, „Głos Robotniczy”, 17 II 1989.
• Trzydziesta rocznica obrad Okrągłego Stołu, Komunikat z badań, nr 16, CBOS, Warszawa 2019.
• Uchwała Rady Państwa z dnia 13 kwietnia 1989 r. w sprawie okręgów wyborczych dla wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospoli-tej Ludowej oraz liczby, numerów i przeznaczenia mandatów w tych okręgach, Dz.U. z 1989 r. nr 21, poz. 111.
• Urban J., Jajakobyły. Spowiedź życia Jerzego Urbana, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992.
• Ustawa z dnia 29 maja 1985 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. z 1985 r. nr 26, poz. 112.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 101.
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989–1993, Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 102.
• Wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 4 maja 1989 r. w sprawie działań i trybu pracy komisji wyborczych w przygotowa-niu i przeprowadzeniu wyborów do Sejmu i Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 4 czerwca 1989 r., Państwowa Komisja Wyborcza, <http://www.prezydent.pl/download/gfx/prezydent/pl/defaultopisy/2929/2/2/1033_7k.57-70.pdf>.
• Alberski R., Jednaka W., Wybory prezydenckie i parlamentarne — jedność czy różnorodność funkcji politycznych?, [w:] Ewolucja polskie-go systemu politycznego po 1989 roku w świetle komparatystycznej teorii polityki, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.
• Antoszewski A., Ordynacje wyborcze do parlamentu i ich polityczne konsekwencje, [w:] Ewolucja polskiego systemu politycznego po 1989 roku w świetle komparatystycznej teorii polityki, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2015.
• Benoit K., District Magnitude, Electoral Formula, and the Number of Parties, „European Journal of Political Research” 2001, vol. 39, https://doi.org/10.1023/A:1011067724688.
• Benoit K., Which Electoral Formula Is the Most Proportional? A New Look with New Evidence, „Political Analysis” 2000, nr 8, https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.pan.a029822.
• Chmaj M., Sejm „kontraktowy” w transformacji systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej, UMCS, Lublin 1996.
• Chmaj M., Skrzydło W., System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• Codogni P., Wybory czerwcowe 1989 roku. U progu przemiany ustrojowej, IPN, Warszawa 2012.
• Cox G.W., Making Votes Count. Strategic Coordination in the World’s Electoral Systems, Cambridge University Press, Cambridge 1997.
• Dudek A., Pierwsze lata III Rzeczypospolitej 1989–1995. Zarys historii politycznej Polski, Wydawnictwo GEO, Kraków 1997.
• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2004.
• Dudek B., Wybory czerwcowe 1989, „Wiadomości Historyczne” 1994, nr 3.
• Duverger M., Factors in a Two-Party and Multiparty System, [w:] Party Politics and Pressure Groups, T.Y. Crowell, New York 1972.
• Friszke A., Psychologia Okrągłego Stołu, Wydawnictwo Smak Słowa, Sopot 2019.
• Gallagher M., Comparing Proportional Representation Electoral Systems: Quotas, Thresholds, Paradoxes and Majorities, „British Journal of Political Science” 1992, vol. 22, nr 4, https://doi.org/10.1017/S0007123400006499.
• Gallagher M., Proportionality, Disproportionality and Electoral Systems, „Electoral Studies” 1991, vol. 10, nr 1, https://doi.org/10.1016/0261-3794(91)90004-C.
• Garlicki A., Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole, Czytelnik, Warszawa 2003.
• Gebethner S., Wybory do Sejmu i Senatu 1989 r. Wstępne refleksje, „Państwo i Prawo” 1989, nr 8.
• Groffman B., Taagepera R., Mapping the Indices of Seats–Votes Disproportionality and Inter-Election Volatility, „Party Politics” 2003, vol. 9, nr 6, https://doi.org/10.1177/135406880 30096001.
• Haman J., Demokracja, decyzje, wybory, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.
• Haman J., Większościowy system wyborczy: oczekiwania, ograniczenia, rozwiązania alternatywne, „Decyzje” 2005, nr 4.
• Informacja o wizycie I Sekretarza KC PZPR Przewodniczącego Rady Państwa PRL Tow. Wojciecha Jaruzelskiego w Pradze (1 luty 1989 r.), [w:] Tajne dokumenty Biura Politycznego i Sekretariatu KC. Ostatni rok władzy 1988–1989, oprac. S. Perzkowski, Aneks, Lon-dyn 1994.
• Kamiński M.M., Ordynacje większościowe i JOW-y. Kompendium reformatora ordynacji wyborczej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016.
• Kwiatkowski P., Opinion Research and the Fall of Communism: Poland 1981–1990, „International Journal of Public Opinion Research” 1992, nr 4, https://doi.org/10.1093/ijpor/4.4.358.
• Małkiewicz A., Wybory czerwcowe 1989, ISP PAN, Warszawa 1994.
• Materska-Sosnowska A., Geneza Okrągłego Stołu, „Społeczeństwo i Polityka” 2009, nr 3(20).
• Nohlen D., Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
• Norris P., Electoral Engineering: Voting Rules and Political Behavior, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• Onasz M., Inżynieria wyborcza w Polsce od roku 1989, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2017.
• Piasecki A.K., Wybory w Polsce 1989–2011, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2012.
• Pierzgalski M., Metody ilościowe w badaniu systemów wyborczych na przykładach z państw Azji Wschodniej, Wydawnictwo Uniwersy-tetu Łódzkiego, Łódź 2012.
• Polska 1986–1989: koniec systemu, t. 3: Dokumenty, red. A. Dudek, A. Friszke, Materiały międzynarodowej konferencji, Miedzeszyn, 21–23 października 1999, Wydawnictwo Trio, ISP PAN, Warszawa 2002.
• Przywara M., System wyborczy do Sejmu i Senatu RP — ciągłość i zmiany, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2012.
• Rae D.W., The Political Consequences of Electoral Laws, Yale University Press, New Heaven 1967.
• Siedziako M., Bez wyboru. Głosowania do Sejmu PRL (1952–1989), IPN, Warszawa 2018.
• Skórzyński J., Okrągły Stół. Wynegocjowany koniec PRL, Znak Horyzont, Kraków 2019.
• Skórzyński J., Ugoda i rewolucja. Władza i opozycja 1985–1989, Presspublica, Warszawa 1995.
• Służba Bezpieczeństwa wobec przemian politycznych w latach 1988–1990. Region łódzki, oprac. S. Pilarski, IPN, Warszawa–Łódź 2009.
• Sokala A., Wybory parlamentarne — czerwiec 1989 r., „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 3(92).
• Strzałkowski T., Wybory czerwcowe 1989 — refleksje po 20 latach, „Studia Wyborcze” 2009, t. 8.
• Szumiło M., „Realizm” polityczny w kierownictwie PZPR — płaszczyzny i interpretacje, „Politeja” 2013, nr 25.
• Taagepera R., Predicting Party Sizes, Oxford University Press, Oxford 2007, https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199287741.001.0001.
• Trembicka K., „Okrągły stół” jako forma porozumienia w Europie Środkowowschodniej w latach 1989–1990, „Polityka i Społeczeństwo” 2005, nr 2.
• Trembicka K., Okrągły Stół w Polsce. Studium o porozumieniu politycznym, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.
• Wybory ’89 w Polsce południowo-wschodniej w dokumentach SB, oprac. J. Borowiec, IPN, Warszawa–Rzeszów 2009.
• Wybory parlamentarne 1991 i 1993 a polska scena polityczna, red. S. Gebethner, ISP PAN, Warszawa 1995.
• Zakrzewska J., Parlament Trzeciej Rzeczypospolitej, „Państwo i Prawo” 1993, nr 8.
• Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, t. 1, oprac. A. Dudek, IPN, Warszawa 2013.
• Żukowski A., System wyborczy do Sejmu i Senatu RP, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2004.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2021.05