Czytanie jako podróż – perspektywa edukacyjna

• Authors: Marta Rusek

Title variants

EN

Reading as a journey – an educational perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia doświadczenie czytelnicze jednostki z perspektywy dydaktyki literatury. Analogia czytania i podróży służy postawieniu pytań o wolność ucznia jako czytelnika, prywatność i niepowtarzalność indywidualnego aktu lektury i miejsce tego aktu w procesie edukacji, co prowadzi do pytania podstawowego: czy czytelnik potrzebuje szkoły? W centrum rozważań odwołujących się do prac Certeau, Izera, Nietzschego znalazły się następujące problemy: zmiana statusu oraz funkcji literatury we współczesnym życiu społecznym i indywidualnym; odmowa czytania, utrwalanie postawy bierności przez praktyki edukacyjne; utożsamianie wiedzy o literaturze z doświadczeniem jej odbioru. Wnioski koncentrują się wokół redefiniowania celów kształcenia literackiego, ukazywania czytania jako potrzeby egzystencjalnej, czytelniczej wolności i odpowiedzialności; roli szkoły w budowaniu czytelniczych kompetencji oraz zakresu i formy działań nauczyciela. Autorka postuluje zmiany strukturalne, które pozwoliłyby na wprowadzanie różnorodnych rozwiązań organizacyjnych i typów zajęć poświęconych literaturze.

EN

The article deals with teaching literature in the context of individual reading experience. Creating the analogy between reading and journey, questions are posed about the student’s freedom as reader, privacy and the uniqueness of the act of individual reading in the educational process. This culminates with the basic question of whether a reader needs school. The main analysis, supported by references to works of Certeau, Izer and Nietzsche, concentrates on the problems of change of status and function of literature in contemporary life, both social and individual, rejection of reading, preservation of passive attitude through educational routine and identification of knowledge about literature with the experience of its reception. Conclusions concentrate on redefinition of the aims of literary education, presentation of reading as an existential need and also deal with the reader’s freedom and responsibility, the role of school in building the reader’s competence, as well as with the range and form of the teacher’s activity. The author postulates structural changes which would allow introduction of a variety of organizational solutions and classes focusing on literature.

Keywords

PL

literaturoznawstwo; akt lektury; bierny czytelnik; doświadczenie; dydaktyka literatury; podróż; praktyki dnia codziennego; wolność

EN

literary studies; reading act; passive reader; experience; didactics of literature; journey; every day routine; freedom

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2012
• Issue: 2(118)
• Pages: 44-51

Dates

issued

2012-06-30

Contributors

author

Marta Rusek

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Attridge, D. (2007). Jednostkowość literatury. Przeł. P. Mościcki. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Ball, S.J. (1999). Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza. Przeł. K. Kwaśniewicz. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Bortnowski, S. (2009). Jak zmienić polonistykę szkolną? Warszawa: Wydawnictwo Stentor.
• Bourdieu, P. i Passeron, J.-C. (2006). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Przekł. E. Neyman. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Calvino, I. (1998). Jeśli zimową nocą podróżny. Przekł. A. Wasilewska, Warszawa: PIW.
• Certeau de, M. (2008). Wynaleźć codzienność. Sztuki działania. Przeł. K. Thiel-Janczuk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Dopagne, J. P. (2004). Belfer. Przeł. B. Frosztęga Dialog, 6, 53–74.
• Herbert, Z. (2008). Wiersze zebrane. Oprac. R. Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.
• Illich, I. (2010). Odszkolnić społeczeństwo. Przeł. Ł. Mojsak. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Iser, W. (2004), Zmienne funkcje literatury. Przekł. A. Sierszulska. W: R. Nycz (red.), Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze (s. 345–368). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Janus-Sitarz, A. (2009). Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Korwin-Piotrowska, D. (2001). Problemy poetyki opisu prozatorskiego. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Korwin-Piotrowska, D. (2011). Poetyka. Przewodnik po świecie tekstów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kozicka, D. (2003). Wędrowcy światów prawdziwych. Dwudziestowieczne relacje z podróży, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Koziołek, K. (2006). Czytanie z innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Lachmann, R. (2009). Mnemotechnika i symulakrum. Przekł. A. Pełka. W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna pespektywa niemiecka (s. 285–321). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Masłowska, D. (2003). Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną. Warszawa: Lampa i Iskra Boża.
• Masłowska, D. (2010). Dwa dramaty zebrane. Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, Miedzy nami dobrze jest. Warszawa: Lampa i Iskra Boża.
• Mikoś, E. (2009). Lekcje empatii. Czytanie poezji dwudziestowiecznej w liceum. Literatura – psychologia – dydaktyka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Myrdzik, B. (1999). Rola hermeneutyki w edukacji polonistycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Nietzsche, F. (2003). Wędrowiec i jego cień. Przeł. K. Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Nietzsche, F. (2004). Ludzkie, arcyludzkie. Przeł. K. Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Nycz, R. (2000). Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Pieniążek, M. (2007). Problem nowoczesnej tożsamości na lekcjach języka polskiego. Polonistyka, 4, 45–51.
• Pilch, A. (2003). Kierunki interpretacji tekstu poetyckiego. Literaturoznawstwo i dydaktyka. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Rusek, M. (2010). Oswajanie obcości i dostrzeganie różnicy. O arcydziełach na lekcjach polskiego na przykładzie „Wesela”. W . A. Janus-Sitarz (red.), Edukacja polonistyczna wobec trudnej współczesności (s. 87–103). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Rusek, M. (2008). Stałość i zmiana. – o kłopotach z wartościowaniem szkolnej lektury w dobie płynnej nowoczesności. W: A. Janus-Sitarz (red.), Wartościowanie a edukacja polonistyczna (s. 41–65). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Saryusz-Wolska, M. (2009). Literatura i pamięć. Uwagi wstępne. W: M. Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna pespektywa niemiecka (s. 175–190). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Sierszulska, A. (2004). W stronę medialnej antropologii. Wolfganga Isera koncepcja medialnej funkcji literatury. W: R. Nycz (red.), Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze (s. 369–379). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Włodarczyk, A. (2008). Ku etyce odczytania tekstu. Wartość. Literatura. Dialog. W: A. Janus-Sitarz (red.), Wartościowanie a edukacja polonistyczna (s. 117–142). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
• Wolska, D. (2006). Doświadczenie jako kwestia humanistyki, Teksty Drugie, 3, 24–33.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2012/2-4-rusek-czytanie-jako-podroz.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858