Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 23/1 | 37-60

Article title

Unknown apostles of the grassroots mission in Gothic Dacia in the light of The Passion of St. Sabbas the Goth

Content

Title variants

PL
Nieznani apostołowie misji oddolnej w gockiej Dacji w świetle Opisu męki św. Saby Gota

Languages of publication

EN

Abstracts

EN
It is commonly held that the Christianization of the Gothic environment in the second half of the 4th century is a result of a large-scale operation carried out by Ulfila and his disciples – universal Christianization recognized by Gothic authorities. However, in this study attention is drawn to the fact that earlier missionary activities, referred to here as ‘grassroots Christianization,’ had already been of great significance since the second half of the 3rd century. The bottom-up mission involved spreading the Gospel in the Gothic community in a rather spontaneous way, by slaves captured by Goths in the Empire, in successive generations of their descendants (the case of Ulfila), or even heresiarchs seeking refuge outside the Empire. The process was frequently elusive, due to the lack of clear records of those activities in archaeological sources or writings, with the notable exception of credible testimony in the form of “The Passion of St. Sabbas the Goth’, a document which became the basis for the analysis conducted by the author. The source suggests that Christianization was also a bottom-up phenomenon and had reached the ‘plebeian’ environment of Goths much earlier, bearing fruit in the form of an active Church community and preparing the Gothic world for late 4th century missionaries. Thus, it was not merely a spectacular act of the apostolic mission of bishop Ulfila or his successors, but also of such apostles as Sabbas the Goth, presbyter Gutthikas, Harpyla the monk or other apostles of the grassroots mission whose names today we are unable to mention.
PL
Przyjęło się uważać, że chrystianizacja w środowisku gockim drugiej połowie IV wieku to efekt prowadzonej na wielką skalę – m.in. przez Wulfilę i jego uczniów – chrystianizacji powszechnej uznanej przez władze Gotów. Jednak w niniejszym opracowaniu zwraca się uwagę na to, że duże znaczenie miały również wcześniejsze – prowadzone od drugiej połowy III wieku – działania ewangelizacyjne nazwane tu chrystianizacją oddolną. Misja oddolna związana była z przenikaniem Dobrej Nowiny do społeczności gockiej w sposób dość spontaniczny – m.in.: wraz z niewolnikami gockimi, pochodzącymi z cesarstwa, w kolejnych pokoleniach ich potomkami (casus Wulfili), czy wręcz herezjarchami szukającymi schronienia poza granicami Imperium – i częstokroć nieuchwytny, ze względu brak wyraźnej recepcji tych działań w źródłach archeologicznych, czy tekstach pisanych. Chlubny wyjątek w tym względzie stanowi wiarygodne świadectwo jakim jest: Opis męki świętego Saby Gota, dlatego dokument ten stał się podstawa prowadzonej w przez autora analizy. Z źródła wynika bowiem, że chrystianizacja, był również zjawiskiem oddolnym i dotarła do „plebejskiego” środowiska Gotów znacznie wcześniej, wydając owoce w postaci funkcjonującej wspólnoty Kościoła i przygotowując świat gocki na misjonarzy końca IV wieku. Zatem nie był to jedynie akt spektakularnej i prowadzonej z ogromnym rozmachem apostolskiej misji biskupa Wulfili, tudzież jego następców, ale również takich apostołów jak omawiany przez nas Saba Got, wzmiankowany prezbiter Gutthikas, mnich Harpyla, czy inni nieznani nam dziś z imienia apostołowie misji oddolnej.

Year

Volume

Pages

37-60

Physical description

Dates

published
2017-06-30

Contributors

  • Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

  • Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna, przekł. A. Lisiecki, Poznań 1924. Męczeństwo św. Saby [in:] Ojcowie żywi, t. 9, red. E. Wipszycka, M. Starowieyski, Krakow 1991.
  • Opis męki świętego Saby, przekł. J. Danielewicz, „Meander” 36 (1981), nr 1, pp. 36–39.
  • Philostrogius, De Ecclesiasticis Historiis, II, 5, PG, pp. 453–638; http://bit.ly/2qrjHWY.
  • Socrates of Constantinople, Historia Kościoła, przekł. S. J. Kazikowski, Warszawa 1986.
  • Sozomen, Historia Kościoła, przekł. S. J. Kazikowski, Warszawa 1980.
  • Arianism: Roman Heresy and Barbarian Creed, ed. by G. M. Berndt, R. Steinacher, Fornham-Burlington 2014.
  • J. Auer, The Church: The Universal Sacrament of Salvation, [in:] Dogmatic Theology Series, ed. by H. M. Riley, vol. 8, Washington, D.C.1993, pp. 195–344.
  • R. Bockmann, The Non-Archaeology of Arianism – Whot Comparing Cases in Carthage, Haidra and Ravenna Can Tell Us abaut “Arian“ Churrches, [in:] Arianism: Roman Heresy and Barbarian Creed, ed. by G. M. Berndt, R. Steinacher, Fornham-Burlington 2014, pp. 201–218.
  • H. Delehaye, Les Origines du Culte des Martyrs, Bruxselles 1912.
  • D. Długosza, Barbarzyńcy w połnocnej Italii. Ostrogoci i Longobardowie, Warszawa 2011.
  • B. Filarska, Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983.
  • G. Heather, J. Matthews, The Goths in the Forth Century, Liverpool 1991.
  • E. P. Iacco, L’arianesimo nei mosaici di Ravenna, Ravenna 2011.
  • K. Ilski, Chrzest Imperium Romanum, Poznań 2005.
  • T. Kaczmarek, Ideały życia pustelniczego w IV wieku, [in:] Wczesnochrześcijańska asceza, red. F. Drączkowski, J. Pałucki, Lublin 1993, pp. 59–71.
  • J. C. Kałużny, Miejsca spotkań eucharystycznych Kościoła w świetle źródeł pierwszej połowy II wieku [in:] Starożytność chrześcijańska. Materiały zebrane red. J. C. Kałużny, t. 2, Kraków 2010, pp. 38f.
  • M. Kanior, Historia monastycyzmu chrześcijańskiego, Krakow 1993.
  • J. Leemans, Individualization and the Cult of the Martyrs: Examples from Asia Minor in the Fourth Century, [in:] The Individual in the Religions of the Ancient Mediterranean, ed. By Jorg Rupke, Oxford 2013, pp. 187–206.
  • S. Longosz, Wulfila propagator kultury chrześcijańskiej w starożytnej Mezji i Tracji, „Vox Patrum” 4 (1983), pp. 131.
  • M. Mackensen, Die Fundmunzen von Golemanovo Kale (Ausgrabung 1936/1937), [in:] S. Uenze, Die Spatantiken Befestigungen von Sadovec (Bulgarien). Ergebnisse der Deutsch-BulgarischOsterreichischen Ausgrabungen 1934–1937, Munich, 1992, pp. 339–354.
  • J. Mansion, Les origines du christianisme chez les Gots, ≪ Analecta Bollandiana ≫ 33 (1914), pp. 5–30.
  • G. Montanari, Ravenna: L’iconologia. Saggi di interpretazione culturale e religiosa dei cicli musivi, Ravenna 2002.
  • M. Parczewski, Ornament czy symbol kultu? Znak krzyża na naczyniach wczesnosłowiańskich, [in:] Dzieje Podkarpacia: Początki chrześcijaństwa w Małopolsce, red. J. Gancarski, t. 5, Krosno 2001, pp. 15–19.
  • P. Parvis, Sabas Orthodox or Arian? [in:] Arianism: Roman Heresy and Barbarian Creed, ed. by G. M. Berndt, R. Steinacher, Fornham- Burlington 2014, pp. 65–83.
  • M. Salamon, The chronology of Gothic incursions into Asia Minor in the IIIrd century A.D., “Eos” 59 (1971), pp. 109–139. P. Scardigli, La conversione al cristianesimo nell’Europa dell’alto medioevo, Spoleto 1967.
  • W. Stępniak-Mińczewa, „początkowo Słowianie nie mieli liter, będąc bowiem poganami liczyli i wrożyli za pomocą kresek i nacięć”, [in:] Święci i świętość u korzeni tworzenia się kultury narodow słowiańskich, red. W. Stępniak-Mińczewa, Z. J. Kijas, Kraków 2000, pp. 35–51.
  • J. Strzelczyk, Społeczeństwo wizygockie IV wieku w świetle męczeństwa św. Saby, „Eos” 68 (1980), pp. 229–250.
  • J. Strzelczyk, Męczeństwo św. Saby, „Meander” 36 (1981), nr 1, pp. 12–17.
  • J. Strzelczyk, Apostołowie Europy, Poznań 2010.
  • Л. В. Ϲедикова, Т. Ю. Яшаева, Очерк истории Херсонеса конца IV–X вв., [in:] Architektura wczesnobizantyjskich budowli sakralnych Chersonezu Taurydzkiego: Wczesnobizantyjskie budowle sakralne Chersonezu Taurydzkiego, red. A. B. Biernadzki, E. J. Klenin, S. G. Ryżow, t. 1, Poznań 2004, c. 33–38.
  • E. A. Thompson, The Visigoths in the time of Ulfila, Oxford 1966.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISSN
0867-8294
URI
http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2205

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-56b2e1bc-b2c5-464c-92cc-060512146275
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.