Działania Krajowego Towarzystwa Naftowego na rzecz postępu w przemyśle naftowym Galicji na przełomie XIX i XX w.

• Authors: Franaszek Piotr

Title variants

EN

The Activities of the National Oil Society in the Development of the Galician Oil Industry at the turn of the 20th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W połowie XIX w. wobec ogólnego zacofania struktur ekonomicznych i społecznych Galicji, największej powierzchniowo austriackiej prowincji, przemysł naftowy odegrał niezwykle ważną rolę stymulatora ożywienia gospodarczego i sprzyjał pozytywnym zmianom cywilizacyjnym. Jako nowa gałąź gospodarki przemysł naftowy rodził wiele problemów, ale równocześnie stwarzał olbrzymią szansę rozwoju ekonomicznego Galicji. Żaden inny sektor gospodarki galicyjskiej nie dał takich możliwości wyjścia z prowincjonalnego otoczenia i stworzenia tak szerokich kontaktów pomiędzy przedsiębiorcami i fachowcami w samej Galicji i w wymiarze międzynarodowym. Dzięki niemu dokonywała się wymiana myśli naukowej i technicznej poprzez fachową prasę naftową, krajowe i międzynarodowe zjazdy i kongresy oraz organizowane wystawy. Szybko też powstawały instytucje skupiające przedsiębiorców naftowych i reprezentujących interesy galicyjskich nafciarzy. W krótkim czasie największe znaczenie wśród tych organizacji uzyskało Krajowe Towarzystwo Naftowe (KTN). Założone w 1879 r., odegrało doniosłą rolę w torowaniu drogi rozwoju galicyjskiemu przemysłowi naftowemu. Do Towarzystwa należała zdecydowana większość galicyjskich przedsiębiorców i konstruktorów związanych z przemysłem naftowym. Towarzystwo inicjowało i koordynowało wiele działań, których celem było promowanie górnictwa naftowego zarówno w Galicji, jak i w całej monarchii habsburskiej. Dzięki różnorodnym powiązaniom działacze KTN, sprawując opiekę i broniąc interesów galicyjskiego przemysłu naftowego, w istotny sposób wpływali na treść decyzji wydawanych zarówno przez władze galicyjskie, jak i rząd wiedeński, sprawując opiekę nad galicyjskim przemysłem naftowym.

EN

In the mid-nineteenth century in view of the general backwardness of economic and social structures in Galicia, Austria's largest province, the petroleum industry played an extremely important role in stimulating economic recovery and favored positive civilization changes. As a new branch of the economy, the oil industry caused many problems, but at the same time created a fantastic opportunity for Galicia's economic development. No other sector of the Galician economy has given such opportunities to exit the provincial environment and create such extensive contacts between entrepreneurs and professionals in Galicia, as well as on the international stage. Thanks to this, scientific and technical thoughts were exchanged through professional oil press, national and international conventions and congresses, and organized exhibitions. Institutions gathering oil entrepreneurs and representatives of Galician oilers were also quickly established. Institutions gathering oil entrepreneurs and representatives of Galician oilers were also quickly established. In a short time, the National Oil Society (KTN) gained the greatest importance among these organizations. Founded in 1879, the National Oil Society played a significant role in paving the way for the development of the Galician oil industry. The vast majority of Galician entrepreneurs and constructors associated with the oil industry belonged to the Society. The society initiated and coordinated many activities aimed at promoting oil mining both in Galicia and throughout the Habsburg Monarchy. Due to various connections, KTN activists, providing care and defending the interests of the Galician oil industry, significantly influenced the content of decisions issued by both the Galician authorities and the Viennese government.

Keywords

PL

towarzystwa gospodarcze ustawodawstwo gospodarcze; postęp techniczny; modernizacja; cła; transport

EN

economic societies; economic legislation; technical progress; modernization; customs; transport

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2019
• Issue: 3(12)
• Pages: 22-40

Contributors

author

Franaszek Piotr

• Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego

References

• Akademia Górnicza w Krakowie, 1914, „Nafta”.
• Bar J., Franaszek P., 1981, Informator statystyczny do dziejów przemysłu w Galicji. Górnictwo i hutnictwo, Kraków.
• Bartoszewicz S. 1906, Nowa organizacja naszego przemysłu, „Nafta”, R. 1906.
• Bartoszewicz S., 1908, Pogląd na dzieje przemysłu naftowego i środki jego sanacji, „Nafta”, R. 1908.
• Bartoszewicz S., 1929, Przemysł naftowy i działalność Krajowego Towarzystwa Naftowego w latach 1902–1914, „Przemysł Naftowy”, R. 1929.
• Bezpośrednie taryfy kolejowe dla transportu nafty do Francji, „Nafta”, R. 1907.
• Biechoński W., 1929, Pierwsze lata działalności Krajowego Towarzystwa Naftowego, „Przemysł Naftowy”, R. 1929.
• Brzozowski S., 1974, Ignacy Łukasiewicz, Wydawnictwo Interpress, Warszawa.
• Caro L., 1901, Projekt reformy ustawodawstwa naftowego, „Nafta”, R. 1901.
• Der erdbohrer bei der Petroleumgewinnung. Vortrag von Ingenieur A. Fauck am internationalen Petroleum - Congress in Paris 1900, „Naphta”, J. 1900.
• Der erste internationale Petroleum Congress in Paris, „Naphta”, J. 1900.
• Franaszek P., 1990a, Science and Technology in Development of the Galician Oil Industry, „Studies in Social and Economic History”, vol. 21, Leuven.
• Franaszek P., 1990b, Zatrudnienie w przemyśle naftowym Galicji (do roku 1914), „Studia Historyczne”, R. XXXIII.
• Franaszek P., 1991, Myśl techniczna w galicyjskim wiertnictwie naftowym w latach 1860–1918, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Franaszek P., 1995, Produkcja roślinna w Galicji doby autonomicznej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Gorayski A., 1903, Przemysł naftowy, „Przegląd Polski”, R. 1903.
• Jahoda K., 1976, Wkład Czytelni Polskich Akademików Górniczych w Leoben do rozwoju polskiego przemysłu naftowego, „Nafta”, R. 1976.
• Kanał wodny Dunaj–Odra–Wisła, a przemysł naftowy w Galicji, „Nafta”, R. 1908.
• Krajowy Związek producentów ropy, „Nafta”, R. 1908.
• Kulczykowski M., 1999, Modernizacja społeczeństwa galicyjskiego w warunkach autonomii politycznej [w:] Samomodernizacja społeczeństw w XIX wieku. Irlandczycy, Czesi, Polacy, red. L. Trzeciakowski, K. Makowski, Instytut Historii UAM, Poznań.
• Nadzwyczajne walne zgromadzenie Krajowego Towarzystwa Naftowego, „Nafta”, R. 1899.
• Noskiewicz R., 1929, Krajowe Towarzystwo Naftowe w dobie wojny światowej i odbudowy państwowości, „Przemysł Naftowy”, R. 1929.
• Ochrona galicyjskiego przemysłu naftowego, „Górnik”, R. 1883.
• Olej i wosk ziemny wobec rządowego projektu prawa górniczego, „Górnik”, R. 1884.
• Olszewski S., 1884, Uwagi do rządowego projektu prawa górniczego, „Górnik”, R. 1884.
• Olszewski S., 1929a, Ważne momenty w działalności Krajowego Towarzystwa
• Naftowego w czasie od 15 sierpnia 1881 r. do maja 1900 r., „Przemysł Naftowy”, R. 1929.
• Olszewski S., 1929b, Z dawnych lat przemysłu naftowego, „Przemysł Naftowy”, R. 1929.
• O nowoczesnym zarządzaniu majątkiem. Rady dla potomnych Karola Belina Brzozowskiego. Źródła do dziejów gospodarstwa ziemiańskiego na Kresach w XIX wieku, 2005, red. P. Franaszek, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.
• Opalanie lokomotyw ropą, „Nafta”, R. 1908.
• O wyższe studia górnicze w kraju, „Nafta”, R. 1912.
• O zastosowaniu ropy do celów opałowych, streszczenie wykładu prof. Załozieckiego na wiecu naftowym w Drohobyczu, „Nafta”, R. 1905.
• Państwowa odbenzyniarnia w Drohobyczu, „Nafta”, R. 1910.
• Pertraktacje z towarzystwem Standard Oil Company, „Nafta”, R. 1909.
• Petycja Krajowego Towarzystwa Naftowego w sprawie zmiany ustawy naftowej, „Nafta”, R. 1904.
• Petycja Krajowego Towarzystwa Naftowego do Sejmu w sprawach podatkowych, „Nafta”, R. 1907.
• Projekt budowy dróg wodnych ze stanowiska galicyjskiego przemysłu naftowego. Memoriał do rządu od galicyjskiego Towarzystwa Naftowego, „Nafta”, R. 1905.
• Protokół posiedzenia Wydziału Krajowego Towarzystwa Naftowego z dnia 9 grudnia 1903 r., „Nafta”, R. 1904.
• Protokół nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Krajowego Towarzystwa Naftowego odbytego w Borysławiu w dn. 28 listopada 1904, „Nafta”, R. 1904.
• Roeske W., Ignacy Łukasiewicz 1822–1882, Warszawa 1974.
• S.B., Delegacja naszych przemysłowców naftowych w Rosji, „Nafta”, R. 1905.
• Skrzyński A., O potrzebie zniżenia podatku konsumpcyjnego od nafty, „Górnik”, R. 1885.
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Towarzystwa Naftowego za rok 1908, „Nafta”, R. 1909.
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Towarzystwa Naftowego za rok 1912, „Nafta”, R. 1913.
• Sprawy Towarzystw naftowych, „Nafta”, R. 1897.
• Sulimirski W., 1912, O rozwoju kopalnictwa naftowego w Galicji, „Ropa”, R. 1912, t. IV.
• Sulimirski W., 1913, O rozwoju kopalnictwa naftowego w Galicji, „Ropa”, R. 1913, t. V.
• Udział Polaków w II międzynarodowym kongresie naftowym w czerwcu 1905 r., „Nafta”, R. 1905.
• Układ z towarzystwem Standard Oil Company, „Nafta”, R. 1909.
• Ustawodawstwo naftowe wobec powszechnej ustawy górniczej, „Nafta”, R. 1904.
• Wiadomości bieżące, „Górnik”, R. 1882.
• Wiadomości bieżące, „Górnik”, R. 1885.
• W sprawie wyższych studiów górniczych w kraju, „Nafta”, R. 1912.
• Wystawa Paryska w roku 1900, „Nafta”, R. 1898.
• Z historii Krajowego Towarzystwa Naftowego, „Nafta”, R. 1904.
• Związek austriackich rafinerii nafty. Sprawozdanie z V zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Związku odbytego w dniu 12 sierpnia 1896 roku, „Nafta”, R. 1896.