Three Rival Versions of a Correlation Between Solitude and Communitiveness in a Monoseological Discourse

• Authors: Domeracki Piotr

Title variants

PL

Trzy konkurencyjne warianty korelacji samotności i wspólnotowości w dyskursie monoseologicznym

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

As the title states, this article focuses on a controversial topic: the lack of satisfactory solutions to the problem of the limits of the phenomena of solitude and communitiveness. It is based on the idea that monoseological discourse is intrinsic to this discourse. The term ‘monoseology’ is derived from two combined ancient Greek words: ‘monosé’, which means ‘solitude’; and ‘logos’, translated etymologically as ‘a rational, critical thinking’, and more specifically as ‘a science’, ‘a theory’. Hence, monoseology, in its wider meaning, is used to designate all sciences interested in analysing and conducting systematic research on solitude; in a narrower sense, the term ‘monoseology’ means simply the philosophy of solitude. It is quite commonly agreed that solitude in itself only consists of negative aspects, but communitiveness on the contrary has only positive ones. Therefore, solitude deserves clear and firm criticism, while communitiveness is assessed in a univocally positive way. This, in turn, translates to an unquestioning preference for ideas, feelings, motives and acts which are of community character and use. On the other hand, loneliness is recognised as a reason for our pain, suffering, fears, sadness and horrible despair. The result is the assumption that our key ambition, need and aim is to avoid and prevent each form of loneliness in our private and social life, at all costs. However, this causes many further problems – not only theoretical, but unfortunately also practical – which some researchers and ordinary people must face. This kind of unilateral and unambiguous interpretation of both solitude and communitiveness is called in the article ‘monolectical’. In addition, it is shown here that the ‘monolectics’ of communitiveness or solitude is insufficient to provide an objective and complete picture of the two. In consequence, it is argued that monoseological discourse can succeed and develop itself only by turning to the dialectical method of explaining. The fundamental thesis and belief of this approach, expressed based on the dialectic of solitude and communitiveness, is that solitude and communitiveness are not at all isolated but strongly complementary. A practical conclusion arises from this statement: that each of us should intertwine in his or her life some periods of communitiveness and then some episodes of solitude.

PL

W moim przedłożeniu koncentruję się na budzącym kontrowersje, złożonym i zróżnicowanym problemie granic fenomenu samotności i wspólnotowości. Rozpatruję go na gruncie dyskursu monoseologicznego. W szerszym rozumieniu termin monoseologia odnosi się do wszystkich nauk zainteresowanych analizą oraz systematycznymi badaniami nad samotnością; w węższym znaczeniu termin ten oznacza filozofię samotności. Istnieje dosyć powszechne przekonanie, że samotność posiada jedynie złe strony, wspólnotowość zaś przeciwnie, wyłącznie dobre. To z kolei przekłada się na preferowanie uczuć, motywów oraz czynów, które mają charakter wspólnotowy lub wspólnototwórczy. Można wręcz mówić o swego rodzaju fetyszyzacji wspólnotowości i wspólnotowych form życia. Samotność postrzegana jako kontradyktoryczna wobec wspólnoty forma życia, uznawana za jej [tej wspólnoty] negację, zagrożenie i zwyrodnienie (degenerację), jest przeto – nader jednostronnie, tendencyjnie i płasko – identyfikowana jako jeden z podstawowych predyktorów, a równocześnie jeden z najbardziej niebezpiecznych czynników ryzyka odpowiadających za powstanie, stymulowanie, utrwalanie bądź pogłębianie różnego rodzaju deficytów, patologii i anomalii w obszarze ludzkiej egzystencji (które w ogólności można określić mianem stanów patoegzystencjalnych, takich na przykład, jak cierpienie, lęk, smutek, tęsknota, nostalgia, rozpacz, apatia, depresja, etc.). Na tej podstawie wyprowadzany jest cokolwiek podejrzany – by nie powiedzieć fałszywy – wniosek, że podstawowym zadaniem każdego człowieka jest taka organizacja systemu życia (zarówno indywidualnego, jak i społecznego), która wyklucza, eliminuje bądź zapobiega wszelkim przejawom samotności. Tego rodzaju upraszczające i jednostronne podejście do zagadnienia nazywam monolektycznym. W swoim artykule zamierzam wykazać, że ta głęboko zakorzeniona w filozofii, etyce i kulturze łacińskiej monolektyczna wykładnia i aksjologia samotności i wspólnotowości jest nie tylko wątpliwa poznawczo i niewystarczająca eksplanacyjnie, ale nadto, że domaga się ona znaczącej korekty (co odnosi się także do konieczności przeformułowania istniejącego od czasów greckiej πόλις paradygmatu kulturowego oraz strategii edukacyjnych i oddziaływań wychowawczych w kluczu edukacji do samotności). W związku z tym przedstawiam argumenty i racje obligujące do zastąpienia w dyskursie monoseologicznym (samotnościowym) narracji monolektycznej – dialektyczną. Zabieg ten, w zamyśle, pozwoli uzyskać możliwie pełny, sensowny i bardziej adekwatny obraz obu tych, traktowanych jako komplementarne, fenomenów – samotności i wspólnotowości. Podstawową tezą, jakiej zamierzam bronić, jest stwierdzenie, że samotność i wspólnotowość, rozpatrywane w porządku dialektycznym, nie występują w separacji, lecz w istotny sposób wzajemnie się warunkują i dopełniają. Stwierdzenie to prowadzi do praktycznej w swej wymowie konkluzji, że każdy z nas może i powinien radzić sobie z wyzwaniami samotności oraz bycia we wspólnocie, przeplatając i łącząc w swoim życiu periody wspólnotowości z równie inspirującymi epizodami samotności.

Keywords

EN

solitude; communitiveness; philosophy of solitude; monoseology; vita separata; vita mixta; vita paradoxa

PL

samotność; wspólnotowość; filozofia samotności; monoseologia; vita separata; vita mixta; vita paradoxa

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2020
• Volume: 1/45
• Pages: 23-36

Contributors

author

Domeracki Piotr

• Nicolaus Copernicus University in Toruń

References

• Bauman, Z. (2008). Wspólnota. W poszukiwaniu bezpieczeństwa w niepewnym świecie [Community. Seeking Safety in an Insecure World]. Transl. J. Margański. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Berdyaev, N. (2002). Rozważania o egzystencji. Filozofia samotności i wspólnoty [Deliberations on Existence. Philosophy of Loneliness and Community]. Transl. H. Paprocki. Kęty: ANTYK.
• Bowlby, J. (1969) Attachment and Loss. Vol. 1: Attachment. New York: Basic Books.
• Cacioppo, J. T. & Patrick W. (2008). Loneliness: Human Nature and the Need for Social Connection. New York: W.W. Norton & Company.
• Dołęga, Z. (2003). Samotność młodzieży – analiza teoretyczna i studia empiryczne [Loneliness of the Young – Theoretical Analysis and Empirical Study]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Domeracki, P. (2016). Rozstaje samotności. Studium filozoficzne [The Crossroads of Loneliness: A Philosophical Study]. Preface of B. L. Mijuskovic. Kraków: Nomos.
• Domeracki, P. (2018). Horyzonty i perspektywy monoseologii. Filozoficzne studium samotności [Horizons and Perspectives of Monoseology. A Philosophical Study of Loneliness]. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Domeracki, P. & Tyburski, W. (eds.) (2006). Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne [To Understand Loneliness. An Interdisciplinary Study]. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Dubas, E. (2000). Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia [Education of Adults Experiencing Loneliness and Solitude]. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Dybeł, K. (2009). Samotność w literaturze średniowiecznej Francji. Literatura narracyjna XII–XIII wieku [The Loneliness in the Medieval French Literature. Narrative literature of the 12th-13th centuries]. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Grzybek, G. (2013). Samotność a kreacja [Loneliness and Creation]. Horyzonty Wychowania, 12(23), 7-10.
• Hojat, M. & Crandall, R. (eds.). (1987). Loneliness: Theory, Research and Applications. San Rafael, California: Select Press.
• Howard, J. A. (1975). The Flesh-Colored Cage. The Impact of Man’s Essential Aloneness on His Attitudes and Behavior. New York: Hawthorn Books, Inc. Publishers.
• Kant, I. (2005a). Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym [Idea for a Universal History with a Cosmopolitan Purpose]. Transl. M. Żelazny. In idem, Rozprawy z filozofii historii [Treatises on the History of Philosophy]. Kęty: Antyk.
• Kant, I. (2005b). Metafizyczne podstawy nauki o cnocie [Groundwork of the Metaphysics of Virtue]. Transl. W. Galewicz. Kęty: Antyk.
• Kmiecik-Baran, K. (1988). Poczucie osamotnienia – charakterystyka zjawiska [A Feeling of Loneliness – A Characterization of the Phenomenon]. Przegląd Psychologiczny, 31(4), 1079-1098.
• Kmiecik-Baran, K. (1992). Człowiek w sytuacjach samotności a poczucie osamotnienia [A Human in Situations of Solitude and the Feeling of Loneliness]. Zdrowie Psychiczne, 3-4, 95-107.
• Kmiecik-Baran, K. (1993). Osamotnienie w okresie dorastania [Loneliness in Adolescence]. Zdrowie Psychiczne, 1-2, 93-101.
• Kołakowski, L. (2005). Mini wykłady o maxi sprawach [Mini-lectures on Maxi-issues]. Kraków: Znak. First series: O kłamstwie [On Deceit].
• Kuklińska, K. L. (2013). Singlizm. Nowy styl życia w ponowoczesnym świecie [Singlism. A New Lifestyle in the Post-Modern World]. Warsaw: Collegium Civitas–Wydawnictwo Trio.
• Lévinas, E. (1999). Czas i to, co inne [Time and the Other]. Transl. J. Migasiński. Warsaw: Wydawnictwo KR.
• Lynch, J. J. (1977). The Broken Heart. The Medical Consequences of Loneliness in America. New York: Basic Books, Inc., Publishers.
• Lynch, J. J. (1985). The Language of the Heart. The Body’s Response to Human Dialogue. New York: Basic Books, Inc., Publishers.
• Lynch, J. J. (2000). A Cry Unheard. New Insights into the Medical Consequences of Loneliness. Baltimore: Bancroft Press.
• McGraw, J. G. (2010). Intimacy and Aloneness. A Multi-Volume Study in Philosophical Psychology. Vol. 1: Intimacy and Isolation. Amsterdam: Editions Rodopi.
• McGraw, J. G. (2012). Intimacy and Aloneness. A Multi-Volume Study in Philosophical Psychology. Vol. 2: Personality Disorders and States of Aloneness. Amsterdam–New York: Editions Rodopi.
• Mijuskovic, B. L. (2012). Loneliness in Philosophy, Psychology, and Literature. Bloomington: iUniverse, Inc.
• Mijuskovic, B. L. (2015). Feeling Lonesome. The Philosophy and Psychology of Loneliness. Santa Barbara, California–Denver, Colorado: Praeger, An Imprint of ABC-CLIO, LLC.
• Mijuskovic, B. L. (2019). Consciousness and Loneliness: Theoria and Praxis. Leiden–Boston: Brill Rodopi.
• Moustakas, C. E. (1961). Loneliness. Englewood Cliffs, New York: Prentice-Hall.
• Moustakas, C. E. (1972). Loneliness and Love. New York: Prentice-Hall.
• Moustakas, C. E. (1974). Portraits of Loneliness and Love. New York: Prentice-Hall.
• Moustakas, C. E. (1975). The Touch of Loneliness. New York: Prentice-Hall.
• Mółka, J. (2012). Samotność i osamotnienie [Loneliness and Solitude]. Horyzonty Wychowania, 11(22), 17-34.
• Pawłowska, R. & Jundziłł, E. (2000, 2006). Pedagogika człowieka samotnego [Pedagogy of a Lonely Human]. Gdańsk: Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna.
• Peplau, L. A. & Perlman, D. (1982). Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research and Therapy. New York: John Wiley-Interscience.
• Plessner, H. (1988). Pytanie o conditio humana. Wybór pism [The Question of Conditio Humana. Selected Writings]. Transl. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski, A. Załuska. Warsaw: PIW.
• Plessner, H. (2008). Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego [The Limits of Community: a Critique of Social Radicalism]. Transl. J. Merecki. Warsaw: Oficyna Naukowa S.c.
• Ricoeur, P. (1989). Hermeneutyczna funkcja dystansu [The Hermeneutical Function of Distanciation]. In idem, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism [Language, Text, Interpretation. Selection of Writings]. Transl. P. Graff & K. Rosner. Warsaw: PIW.
• Seneca, L. A. (1989). O pokoju ducha [Of Peace of Mind]. In: idem, Dialogi [Dialogues]. transl. L. Joachimowicz. Warsaw: Pax.
• Sierocka, B. (2007). Wspólnota komunikacyjna w teorii i praktyce [Communication Community in Theory and Practice]. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
• Smilansky, S. (2009). 10 moralnych paradoksów [10 Moral Paradoxes]. Transl. W. Kostrzewski. Kraków: WAM.
• Sobstyl, K. (2013). Samotność i jej obrazy w języku [Loneliness and Its Images in the Language]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Stern, J. (2012). Loneliness and Solitude in Education. How to Value Individuality and Create an Enstatic School. Pieterlen: Peter Lang AG, Internationaler Verlag der Wissenschaften.
• Storr, A. (2010). Samotność: powrót do jaźni [Solitude: a Return to the Self]. Transl. J. Prokopiuk & P. J. Sieradzan. Warsaw: Wydawnictwo W.A.B.
• Storr, A. (2005). Solitude: a Return to the Self. New York: Free Press.
• Szeliga, D. & Zółkiewska, E. D. (eds.) (2010). Motywy samotności i wspólnoty w dawnych literaturach romańskich (Średniowiecze – Oświecenie) [Motifs of Solitude and Community in Old Romanesque Literatures (Middle Ages – Enlightenment)]. Warsaw: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Turkle, S. (2013). Samotni razem. Dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem [Alone together. Why we Expect More from Technology and Less from Each Other]. Transl. M. Cierpisz. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Twardowska-Rajewska, J. (ed.) (2005). Przeciw samotności [Against lonliness]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2020.002