Miejsce nauk szczegółowych w filozofii Maxa Schelera ze szczególnym uwzględnieniem antropologii filozoficznej

• Authors: Leszek Kusak

Title variants

EN

The Place of Specialised Sciences in Max Scheler’s Philosophy with a Particular Focus on Philosophical Anthropology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wyjaśnienie, na czym miałaby polegać, postulowana przez Schelera, współpraca filozofii z naukami szczegółowymi. Rozważania dotyczące poszczególnych rodzajów poznania prowadzą go do wniosku, że ani fakty nauk szczegółowych, ani też ich metody nie mogą być bezpośrednio wykorzystywane przez filozofię. Te pierwsze muszą zostać „oczyszczone” z obciążających je założeń i wszelkiego rodzaju „wtrętów”. Te drugie mogą pełnić rolę co najwyżej pomocniczą, gdyż główny ciężar odpowiedzialności za poznanie filozoficzne spoczywa na metodzie fenomenologicznej. Składają się na nią kolejno przeprowadzane redukcje (transcendentalna, psychologiczna, ejdetyczna), mające otworzyć nas na przestrzeń czystych możliwości. Metodologiczne postulaty Schelera nie zawsze są przez niego konsekwentnie wcielane w życie. W praktyce często odwołuje się on do faktów nauk szczegółowych i dokonuje indukcyjnych uogólnień, dotyczących problemów natury filozoficznej. Precyzyjnie przeprowadzone, wolne od założeń i nakierowane na istotę rzeczy doświadczenie fenomenologiczne nie jest zatem jedynym źródłem głoszonych przez niego tez.

EN

The aim of the article is to clarify the nature of the cooperation between philosophy and specialised sciences proposed by Scheler. Reflections on types of cognition lead to the conclusion that neither the facts nor the methods of specialised sciences can be directly used by philosophy. The former must be ‘cleared’ of the assumptions that burden them and of all kinds of ‘insertions’. The latter may perform an auxiliary role at best, as the main burden of responsibility for philosophical cognition rests on the phenomenological method. It consists of successively conducted reductions (transcendental, psychological, eidetic), which are to open us to the space of pure possibility. Scheler’s himself does not always consistently implement his methodological postulates. In practice, he often refers to the facts of specialised sciences and makes inductive generalisations concerning problems of a philosophical nature. A phenomenological experience which is precisely executed, free of assumptions, and essence-oriented is, therefore, not the only source of the theses he supports.

Keywords

PL

nauki szczegółowe; naturalistyczne koncepcje człowieka; metody i formy poznania; rodzaje wiedzy; metoda fenomenologiczna

EN

specialised sciences; naturalistic conceptions of man; methods and forms of cognition; types of knowledge; phenomenological method

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2015
• Issue: 8(944)
• Pages: 5-20

Contributors

author

Leszek Kusak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Filozofii, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków, Poland

References

• Bocheński J.M. [1992], Współczesne metody myślenia, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań.
• Haeffner G. [2006], Wprowadzenie do antropologii filozoficznej, przeł. W. Szymona OP, WAM, Kraków.
• Humboldt W. von [2002], O językoznawstwie porównawczym w odniesieniu do różnych epok rozwoju języka [w:] O myśli i mowie, tłum. E. M. Kowalska, PWN, Warszawa.
• Husserl E. [1901], Logische Untersuchungen, M. Nijhoff, Den Haag, t. 1–2.
• Kant I. [2001], Uzasadnienie metafizyki moralności, przeł. M. Wartenberg, Antyk, Kęty.
• Scheler M. [1987a], Człowiek i historia [w:] Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, tłum. S. Czerniak i A. Węgrzecki, PWN, Warszawa.
• Scheler M. [1987b], Formy wiedzy i kształcenia [w:] Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa.
• Scheler M. [1987c], O idei człowieka [w:] Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa.
• Scheler M. [1987d], Światopogląd filozoficzny [w:] Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, Warszawa.
• Węgrzecki A. [1975], Scheler, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.15678/ZNUEK.2015.0944.0801