Prototypowy obraz pogardy w narracjach potocznych

• Authors: Jasielska Aleksandra

Title variants

EN

Prototypical image of contempt in colloquial narratives

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badanie opisane w artykule opiera się na założeniu, że wiedza o emocjach jest zorganizowana w postaci prototypów i narracji. Przedmiotem badania o charakterze eksploracyjnym jest społeczna emocja złożona — pogarda. Uczestnicy badania (N = 136) zostali poproszeni o opisanie autobiograficznego wspomnienia, podczas którego doświadczali pogardy. Uzyskane od badanych narracje zostały skategoryzowane przez sędziów kompetentnych. W rezultacie otrzymano prototypowy opis pogardy. Ponadto otrzymano wyniki dotyczące: (1) charakterystyki prototypu emocji złożonej, (2) analizy strukturalnej prototypu pogardy, (3) niespecyficznej „potencjalnej syntezy” w obszarze emocji postkognitywnych oraz (4) specyficznej triady wrogości.

EN

This study is based on the conclusion that emotion knowledge is organized in terms of prototypes and narratives. The subject of this exploratory study is a social post-cognitive complex emotion - contempt. The participants (N = 136) were asked to describe an emotional autobiographical emotional episode. Then the subjects’ narratives were categorized by coders. The result was a prototypical description of contempt. Derived, exploratory results provide mainly: 1) the description of complex emotion as prototype, 2) the structural characteristic of contempt, 3) nonspecific „potential synthesis” in the field of postcognitive emotions and (4) specific CAD triad.

Keywords

PL

reprezentacja emocji; narracyjny model emocji; pogarda; triada wrogości; retoryka nienawiści

EN

emotion representation; narrative model of emotion; contempt; CAD triad; rhetoric of hate

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2015
• Issue: 29
• Pages: 207-218

Dates

published

2015

Contributors

author

Jasielska Aleksandra

• Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań

References

• Baumeister R.F., Smart L., Boden J. 1996: Relation of threatened egotism to violence and agression: the dark side of high self-esteem, Psychological Review 103, 5–33.
• Beedie Ch.J., Terry P.C., Lane A.M. 2005: Distinctions between emotion and mood, Cognition and Emotion 19, 847–878.
• Banse R., Scherer K. 1996: Acoustic profiles in vocal emotion expression, Journal of Personality and Social Psychology 70 (3), 614–636.
• Ben-Ze'ev A. 2000: The subtlety of emotions, Cambridge: A Bradford Book–The MIT Press.
• Cantor N., Mischel W. 1993: Prototypy w spostrzeganiu osób, [w:] T. Maruszewski (red.), Poznanie — afekt — zachowanie, Warszawa: PWN, 20–52.
• Danieluk B. 2013: Ile jest Ja w emocjach samoświadomościowych? Rodzaj zaangażowania Ja a wstyd, poczucie winy i zakłopotanie, Psychologia Społeczna 26, 302–322.
• Duszak A. 2003: O emocjach bez emocji. Gniew w perspektywie lingwistycznej, [w:] A. Duszak, N. Pawlak (red.), Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata, Warszawa: Wydawnictwo UW, 13–23.
• Ekman P. 1992: An argument for basic emotions, Cognition and Emotion 6, 169–200.
• Fehr B. 2007: Prototypowe podejście do badania miłości, [w:] R.J. Sternberg, K. Weis (red.), Nowa psychologia emocji, Taszów: Moderator, 331–360.
• Fehr B., Russell J.A. 1984: Concept of emotion viewed from a prototype perspective, Journal of Experimental Psychology: General 113, 464–486.
• Feldman Barrett L., Fossum T. 2001: Mental representations of affect knowledge, Cognition and Emotion 15, 333–363.
• Fischer A.H., Manstead A.S.R. 2008: Social functions of emotion, [w:] M. Lewis, J. Haviland-Jones, L. Feldman Barrett (red.), Handbook of Emotions, 3rd ed., New York: Guilford, 456–468.
• Fischer A.H., Manstead A.S. R., Mosquera P.M.R. 1999: The role of honour-related vs. individualistic values in conceptualising pride, shame, and anger: Spanish and Dutch cultural prototypes, Cognition and Emotion 13, 149–179.
• Fitness J., Fletcher G.J. 1993: Love, hate, anger, and jealousy in close relationships: A prototype and cognitive appraisal analysis, Journal of Personality and Social Psychology 65, 942–958.
• Gaunt R., Leyens J.-P., Demoulin S. 2002: Intergroup relations and the attribution of emotions: Controllability of memory for secondary emotions associated to ingroup versus outgroup, Journal of Experimental Social Psychology 38, 508–551.
• Gawda B. 2007: Ekspresja pojęć afektywnych w narracjach osób z osobowością antyspołeczną, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Gawda B. 2011: Skrypty miłości, nienawiści i lęku u osób antyspołecznych, Warszawa: Difin.
• Głowiński M. 2007: Retoryka nienawiści, Nauka 2, 19–27.
• Gottman J., Silver N. 1999: The Seven Principles for Making Marriage Work, New York: Three Rivers Press.
• Hogan P.C. 2003: The Mind and Its Sories. Narrative Universals and Human Emotion, Cambridge: Cambridge University Press.
• Horowitz L.M., Wright J.C., Lowenstein E., Parad H.W. 1981: The prototype as a construct in abnormal psychology: 1. A method for deriving prototypes, Journal of Abnormal Psychology 90, 568–574.
• Izard C.E. 1977: Human emotions, New York: Plenum Press.
• Izard C.E., Ackerman B.P. 2005: Motywacyjne, organizacyjne i regulujące funkcje odrębnych emocji, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 327–341.
• Jasielska A. 2010: Analiza narracji jako źródło wiedzy o emocjach — prezentacja metody, [w:] M. Straś-Ro manowska, B. Bartosz, A. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, 181–202.
• Jasielska A. 2011: „Nie ma radości bez smutku” — porównanie reprezentacji emocji podstawowych, Czasopismo Psychologiczne 17, 161–176.
• Jasielska A. 2012: Treść i struktura prototypu wstydu jako przykładu emocji złożonej, Roczniki Psychologiczne 15, 101–107.
• Jasielska A. 2013: Charakterystyka i konsekwencje potocznego rozumienia emocji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Johnson - Laird P.N., Oatley K. 2005: Poznawcza i społeczna konstrukcja w emocjach, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 576–597.
• Kemper T.D. 1990: Social relations and emotions: A structural approach, [w:] T.D. Kemper (red.), Research agendas in the sociology of emotions, Albany, NY: State University of New York University Press, 207–236.
• Kövecses Z. 2000: Metaphor and emotion: language, culture, and body in human feeling, Cambridge: Cambridge University Press.
• Kroska A., Goldstone R.L. 1996: Dissociations in the similarity and categorizations of emotions, Cognition and Emotion 101, 27–45.
• Lewiński P. 2006: Operatory emocji, [w:] K. Michalewski (red.), Wyrażanie emocji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 51–61.
• Levi P. 1987: If this is a man, London: Sphere.
• Lindsay - Hartz J., d e Rivera J., Mascolo M. 1995: Differentiating guilt and shame and their effects on motivation, [w:] J.P. Tangney, K.W. Fisher (red.): Self-conscious emotions: Pride, shame, guilt and embarrassment, New York: Guilford, 274–300.
• Malczewski J. 1985: Szkolny słownik terminów nauki o języku, Warszawa:Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Marczewska-Okuniewska W., Kurcz I. 2003: Asymetria pozytywno-negatywna w psychologii i psycholingwistyce, [w:] A. Duszak, N. Pawlak (red.), Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata, Warszawa: Wydawnictwo UW, 25 Słownik terminów nauki o języku 37.
• Maruszewski T., Ścigała E. 1998: Emocje — aleksytymia — poznanie, Poznań: Wydawnictwo Humaniora.
• Mikołajczuk A. 2006: O wyrażaniu i komunikowaniu uczuć w języku polskim (na przykładzie radości), [w:] K. Michalewski (red.), Wyrażanie emocji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 84–93.
• Nabi R.L. 2002: The theoretical versus the lay meaning of disgust: Implications for emotion research, Cognition and Emotion 16, 695–703.
• Najsłynniejsze hasła 2011, [w:] wirtualnapolska.pl, 14.09.2011, <http://wiadomosci.wp.pl/gid,13728698,gpage,6,img,13728876,kat,1342,title,Najslynniejsze-hasla,galeria.html> [22.02.2015].
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B. 2006: Psychologia poznawcza, Warszawa: Academica.
• Nowakowska-Kempna I. 2000: Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Część II. Data,Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Pankalla A., Grońska-Turunen J. 2010: Sisu-fińska emocja kulturowa i jej mitoanaliza w koncepcji R. Shwedera, Roczniki Psychologiczne 13, 29–53.
• Panksepp J. 2005: Emocje jako twory naturalne w mózgu ssaków, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 185–209.
• Plutchik R. 2002: Emotions and life: Perspectives from psychology, biology, and evolution, Washington, DC: American Psychological Association.
• Rosch E.H. 2006: Zasady kategoryzacji, [w:] Z. Chlewiński (red.), Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach, Gdańsk: GWP, 409–430.
• Rozin P., Lowery L., Imada S., Haidt J. 1999: The CAD triad hypothesis: A mapping between three moral emotions (contempt, anger, disgust) and three moral codes (community, autonomy, divinity), Journal of Personality and Social Psychology 75, 574–585.
• Russell J.A. 1991: In defense of a prototype approach to emotion concepts, Journal of Personality and Social Psychology 60, 37–47.
• Russell J.A., Fehr B. 1994: Fuzzy concepts in a fuzzy hierarchy: Varieties of anger, Journal of Personality and Social Psychology 67, 186–205.
• Russell J.A., Lemay G. 2005: Pojęcia dotyczące emocji, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 617–633.
• Saarni C. 1999: The development of emotional competence, New York: Guilford Press.
• Shaver P., Schwartz J., Kirson D., O’Connor C. 1987: Emotion knowledge: Further exploration of a prototype approach, Journal of Personality and Social Psychology 52, 1061–1086.
• Shweder R.A. 1998: „Nie jesteś chory tylko się zakochałeś” — emocja jako system interpretacji, [w:] P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji, Gdańsk: GWP, 36–47.
• Shweder R.A., Haidt J. 2005: Psychologia kulturowa emocji — od starożytności po czasy współczesne, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 504–524.
• Siemer M. 2008: Beyond prototypes and classical definitions: Evidence for a theory-based representation of emotion concepts, Cognition and Emotion 22, 620–632.
• Stapley J.C., Haviland J.M. 1989: Beyond depression: Gender differences in normal adolescents’ emotional expierience, Sex Roles 20, 295–308.
• Stein N.L., Trabasso T., Liwag M.D. 2005: Rozumienie emocji w teorii oceny — implikacje dla rozwoju uczenia się, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 550–575.
• Sternberg R.J. 2005: Understanding and combation hate, [w:] Sternberg R.J. (red.), Psychology of hate, Washington: APA, 37–50.
• Strongman K.T. 2003: The Psychology of Emotion: From Everyday Life to Theory, West Sussex: John Wiley & Sons Ltd.
• Szepietowska E.M., Gawda B. 2011: Ścieżkami fluencji werbalnej, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Szumska D. 2000: O emocjach bez emocji, Język a kultura 14, 199–208.
• Tangney J.P., Dearing R.L. 2002: Shame and guilt, New York: The Guilford Press.
• Tran V. 2004: The influence of emotions on decision-making processes in management teams, Praca doktorska, Universytet w Genewie.
• Trzebiński J. (red.) 2002: Narracja, jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: GWP.
• Turner J. H., Stets J.E. 2009: Socjologia emocji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wagner H.L. 2000: The accessibility of the term “contempt” and the meaning of the unilateral lip curl, Cognition and Emotion 14, 689–710.
• White G.M. 2005: Reprezentacje znaczenia emocjonalnego: kategoria, metafora, schemat, dyskurs, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji, Gdańsk: GWP, 53–71.
• Wierzbicka A. 1999: Język — umysł — kultura, Warszawa: PWN.
• Wojciszke B. 2003: Skale regulacji nastroju, [w:] M. Marszał-Wiśniewska, T. Klonowicz, M. Fajkowska-Stanik (red.), Psychologia różnic indywidualnych, Gdańsk: GWP, 163–179.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.29.12