Psychologiczne i społeczne aspekty poparcia dla autorytarnej polityki

• Authors: Skarżyńska Krystyna

Title variants

EN

Psychological and social aspects of the support of authoritarian politics

Abstracts

PL

Główne pytanie, na które szukamy odpowiedzi w tym artykule, dotyczy czynników, które mogą wyjaśnić poparcie dla autorytarnej władzy Zjednoczonej Prawicy, utrzymujące się w polskim społeczeństwie. Autorytarne rządy rozumiane są jako taki sposób rządzenia, w którym istnieją demokratyczne instytucje (wolne wybory, sejm i senat, różne partie, organizacje społeczne, czy rzecznik praw obywatelskich), ale ich wpływy są stopniowo ograniczane, tak by rządzący mogli maksymalizować swoją władzę. Regułami autorytarnego systemu są zwykle: tworzenie własnych elit, ograniczanie wpływów opozycji, zastraszanie i represjonowanie przeciwników, jednostronna agresywna propaganda [por. Inglehart, Norris 2016; Levitsky, Way 2010; Przeworski 2017]. Dwa badania, prowadzone w 2016 roku na ogólnopolskich losowych próbach osób dorosłych (badanie 1: n = 1019; badanie 2: n = 1063), w których mierzono stosunek do autorytarnej władzy za pomocą dwóch skal oraz stawiano pytania o zgodę na jednopartyjność, wykazały predyktywną dla stopnia akceptacji tej władzy rolę kilku zmiennych mentalnych. Konserwatywny światopogląd, prawicowy autorytaryzm, narcyzm grupowy, akceptacja niczym nieograniczonej wolności sprzyjają poparciu autorytarnej władzy (wyniki wielozmiennowych analiz regresji – badanie 1); wysoka ważność dwóch zasad moralnych: troski/krzywdy oraz sprawiedliwości osłabia poparcie dla autorytarnej władzy, natomiast ważność zasad wspólnotowych: lojalności grupowej, autorytetu i świętości – wzmacnia to poparcie (badanie 2).

EN

The main question of the article concerns the explanation of the phenomenon of suport for authoritarian politics in Polish society. Authoritarian politics is understood as a system of government in which formal democratic institutions (elections, Parliament, political parties, nongovernment organisations) exist but their role is diminished. The ruling party tries to maximise its power in every sphere of social life. Co-opting, repressing, propagandising, intimidation, and censoring – there are the rules of authoritarian government [Levitsky, Way 2010; Inglehart, Norris 2016; Przeworski 2017]. Two studies conducted on a representative sample of adults Poles in 2016 (study 1, n = 1019; study 2, n = 1063) where three measurements of support of authoritarian politics were used: the Repression Potential Scale [Marsh, Kaase 1979], What Can a Government Allow Itself To Do – Scale 2 [Skarżyńska, Radkiewicz 2018], and the Agreement to a One-party System (Scale 3). The results of regression analyses (study 1) showed that the following psychological variables are significant predictors of the level of support of authoritarian politics: 1) a conservative worldview, 2) right-wing authoritarianism (results on the RWA Scale, Altemeyer 1981), 3) collective narcissism, 4) unlimited personal freedom. The results of study 2 showed additional psychological characteristics as significant predictors of support for authoritarian politics: authority, in-group loyalty, and purity as moral rules [see: Graham, Nosek, Haidt 2011] are positively related to a greater acceptance of authoritarian politics; harm/care and justice as moral rules are negatively related to support of those politics.

Keywords

PL

autorytarna władza; konserwatywny światopogląd; narcyzm grupowy; prawicowy autorytaryzm; wolność; zasady moralne

EN

authoritarian politics; conservative worldview; collective narcissism; right-wing authoritarianism; unlimited freedom; moral rules

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 2
• Pages: 93-117

Contributors

author

Skarżyńska Krystyna

• Uniwersytet SWPS, Warszawa

References

• Adorno Theodor, Else Frenkel-Brunswik, Daniel Levinson, Nevitt Sanford. 1950. The authoritarian personality. New York: Harper.
• Altemeyer Robert. 1981. Right-wing authoritarianism. Winnipeg: University of Manitoba Press.
• Cooper David. 2002. The measure of thinks. Humanism, humility, and mystery. Oxford: Clarendon Press.
• Cichocka Aleksandra, Agnieszka Golec de Zavala. 2011. Kolektywny narcyzm a sprawa polska. W: Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzynarodowe, M. Kofta, M. Bilewicz (red.), 232–247. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dahl Robert. 1995. Demokracja i jej krytycy. Kraków – Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak i Fundacja im. Stefana Batorego.
• Day Morris, Susan Fiske, Emily Downing, Thomas Trail. 2014. “Shifting liberal and conservative attitudes using Moral Foundations Theory”. Personality and Social Psychology Bulletin 40: 1559–1573.
• Elster Jon. 1998. Porządek konstytucyjny i demokracja. W: Władza i społeczeństwo, t. 2, J. Szczupaczyński (wybór i opracowanie), 179–192. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Fromm Erich. 1970. Ucieczka od wolności. Warszawa: Czytelnik.
• Gdula Maciej, Katarzyna Dębska, Kamila Trepka. 2017. Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Graham Jesse, Brian Nosek, Jonathan Haidt. 2011. The moral stereotypes of liberals and conservatives. Department of Psychology, University of Virginia Press.
• Haidt Jonathan. 2007.“The new synthesis in moral psychology”. Science 316: 998–1002.
• Haidt Jonathan. 2014. Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka? Sopot: Znak Słowa.
• Inglehart Ronald. 2003. Kultura a demokracja. W: Kultura ma znaczenie, L. Harrison, S. Huntington (red.), 146–168.
• Inglehart Ronald, Pippa Norris. 2016. Trump, Brexit, and the rise of populism: Economic havenots and cultural backlash. Referat przygotowany na Annual Meeting of the American Political Science Association. Philadelphia.
• Jost John, Jack Glaser, Arie Kruglanski, Frank Sulloway. 2003. “Political conservatism as motivated social cognition”. Psychological Bulletin 129: 339–375.
• Korzeniowski Krzysztof. 2002. Autorytaryzm i jego psychopolityczne konsekwencje. W: Podstawy psychologii politycznej, K Skarżyńska (red.), 59–81. Poznań: Zysk i S -ka.
• Korzeniowski Krzysztof. 2009. „O dwóch psychologicznych przesłankach myślenia spiskowego: alienacja czy autorytaryzm?”. Psychologia Społeczna 47: 33–44.
• Król Marcin. 2015. Byliśmy głupi. Warszawa: Czerwone i Czarne.
• Król Marcin. 2017. Jaka demokracja? Warszawa: Agora.
• Levitsky Steve, Lucas Way. 2010. Competitive authoritarianism: Hybrid regimes after the Cold War. New York: Cambridge University Press.
• Markowski Radosław. 2016. „Odgórna rewolucja – dokąd zmierza Jarosław Kaczyński?”. Gazeta Wyborcza – Temat dnia. http://wyborcza.pl [dostęp: 17.08.2016].
• Marsh Alan, Max Kaase. 1979. Measuring political action. W: Political action: Mass participation in five Western Democracies, S. Barnes, M. Kaase (red.), 57–96. Beverly Hills: Sage.
• McClelland David. 1967. The achieving society. New York: Free Press.
• Miller Artur, Vicki Hesli, William Reisinger. 1995. “Comparing citizens and elite belief systems in post- Soviet Russia and Ukraine”. Public Opinion Quarterly 3: 178–191.
• Owen David. 2013. Chorzy u władzy. Warszawa: PIW.
• Przeworski Adam. 2017. “A conceptual history of political regimes: Democracy, dictatorship, and authoritarianism”. Studia Socjologiczno-Polityczne 07: 9–30.
• Raciborski Jacek. 2011. Obywatelstwo w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Radkiewicz Piotr. 2012. Autorytaryzm a brzytwa Ockhama. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Radkiewicz Piotr. 2016. “The axiological clash as a key determinant of expanded and destructive political conflict in Poland”. East European Politics and Societies and Cultures 10: 1–20.
• Reykowski Janusz. 2017. „Przemoc w realizacji celów grupowych”. Psychologia Społeczna 12: 112–129.
• Schwartz Shalom, Jan Cieciuch, Michaele Vecchione, Eldad Davidov. 2012. “Refining the theory of basic individual values”. Journal of Personality and Social Psychology. 103: 663–688.
• Sharvit Keren, Marco Brombilla, Maxim Bobush, Francesco Colucci. 2015. “To feel or not to feel when my group harms others? The regulation of collective guilt as motivated reasoning”. Personality and Social Psychology Bulletin 9: 1223–1235.
• Skarżyńska Krystyna. 2012. „Dla kogo Polska jest sprawiedliwie urządzonym a dla kogo najlepszym krajem do życia?”. Studia Ekonomiczne 4: 527–544.
• Skarżyńska Krystyna. 2017. Nasze My a niechęć do obcych Obcy i swoi. W: Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich, J. Brzeziński (red.), 39–69. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznym UAM.
• Skarżyńska Krystyna, Kamil Przybyła. 2015. „Przekonania o narodowej martyrologii. Efekt kolektywnego narcyzmu, indywidualnej samooceny czy sytuacji grupy?”. Przegląd Psychologiczny 58: 9–29.
• Skarżyńska Krystyna, Kamil Przybyła, Adrian Wójcik. 2012. „Grupowa martyrologia: Psychologiczne funkcje przekonań o narodowej krzywdzie”. Psychologia Społeczna 7: 335–353.
• Skarżyńska Krystyna, Piotr Radkiewicz. 2018. Z czym przegrywa liberalna demokracja? W: Podzielony umysł, M. Drogosz (red.), 97–117. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
• Skarżyńska Krystyna, Piotr Radkiewicz, Tomasz Jułkowski. 2017. „Akceptacja agresji w życiu politycznym. Rola dostępności poznawczej progresywnych przekonań o świecie oraz specyfiki obserwowanego aktu agresji”. Psychologia Społeczna 12: 380–397.
• Zelditch Morris. 2001. Theories of legitimacy. W: The psychology of legitimacy: Emerging perspectives in ideology, justice, and interpersonal relations, K. Jost, B. Major (red.), 33–53. New York: Cambridge University Press.