Językowy portret lądu w polskiej kulturze ludowej

• Authors: Adamowski Jan

Title variants

EN

The linguistic portrait of land in Polish folk culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor przedstawia etymologię słowa ląd i ujawnia przeobrażenia semantyczne, jakie ten wyraz przeszedł. Specyfikę ludowego obrazu lądu budują następujące kategorie: pochodzenie (powstanie) lądu, cechy (suchy, wysoki, stały), opozycja (ląd ‘miejsce życia’ – woda ‘miejsce śmierci’), kolekcja , ekwiwalencja i kategoria najistotniejsza – lokalizacja. Dla ludowego obrazu obiektu (lądu): (1) kwestią podstawową jest relacja lądu do wody (opozycja); (2) swoisty punkt widzenia przedmiotu (znaczna subiektywność językowego obrazu lądu); (3) silna pozytywna aksjologizacja wyobrażenia: bezpieczeństwo, zachowanie życia, kontakt z domem itp.; (4) dominuje aspekt lokalistyczny.

EN

The author presents the etymology of the word ląd [land] and depicts the semantic changes that this word has undergone. The character of the folk image of ląd is based on the following categories: the origin (formation) of land, the characteristics of land (dry, high, mainland), the opposition between land as a place to live and water [woda] as a place to die, collection, equivalence, and the most important category, i.e. location. For the folk image of the object (land): (1) the most basic issue is the relation of land to water (the opposition); (2) a specific point of view of the object (significant subjectivity of the linguistic view of land); (3) strong, positive axiologization of the image: safety, survival, contact with home, and so on; (4) the domination of the localistic aspect.

Keywords

PL

językowy obraz świata; opozycja ląd – woda; folklor polski

EN

linguistic worldview; the opposition land-water; Polish folklore

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1992
• Volume: 5
• Pages: 83–94

Contributors

author

Adamowski Jan

References

• Adamowski J., 1981, O uogólnianiu znaczeń wyrazów w pieśni ludowej, [w:] Literatura popularna, folklor, język, red. Nawrocki W., Waliński M., Katowice, s. 204-212.
• Bartmiński J. (red.), 1990, Językowy obraz świata, Lublin.
• Bartmiński J., 1990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 109-127.
• Bartmiński J., 1989, La collection dans structure thematique du texte oral, [w:] Abramowicz M., Bartmiński J., Tekst ustny – texteoral. Struktura i pragmatyka – problemy systematyki – ustność w literaturze, Wrocław, s. 77-102.
• Iwanow B. B., Toporow B. N., 1965, Sławianskije jazykowyje modielirujuszczije siemioticzeskije sistiemy, Moskwa.
• Urbańczyk S., 1963, Słownik staropolski, t. IV, z. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., 1902, Słownik języka polskiego, t. II, Warszawa.
• Linde S.B., 1855, Słownik języka polskiego, t. II, Lwów.
• Słownik gwar polskich, 1981, t. I, z. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
• Doroszewski W., 1962, Słownik języka polskiego, t.IV, Warszawa.
• Słownik polszczyzny XVI w., 1979, t. XII, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• Słownik staropolski, 1981, t. VIII, z. 7, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
• Skorupka S., 1967, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I, Warszawa 1967.
• Sławski F., 1970, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. IV, z. 1(16), Kraków.
• Tołstoja N. I., 1969, Sławianskoja gieograficzeskaja tierminołogija, Moskwa.
• Tomiccy J. R., 1975, Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka, Warszawa.
• Vasmer M., 1986, Etimołogiczeskij słowar’ russkogo jazyka, t. II, Moskwa.