Ruchome płaszczyzno-przestrzenie Marka Rothko

• Authors: Danielewicz Albert

Title variants

EN

The Mark Rothko’s moving plane-spaces

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Teza. Odbiór obrazów Marka Rothko jest zależny od interpretacji ruchomych płaszczyzno-przestrzeni. Omówione koncepcje. Abstrakcyjne prace Marka Rothko omówiono w filozoficznym kontekście płaszczyzny i przestrzeni. W analizie posłużono się wybranymi elementami filozofii Gilles Deleuze’a i Martina Heideggera. Odwołano się również do obrazów figuratywnego, romantycznego malarza Caspara Davida Friedricha. W trakcie analizy zostały wykorzystane takie pojęcia jak: ruch, światło, nicość. Posłużyły one do ukazania innego rozumienia prac amerykańskiego malarza. Szczególnie istotne dla zaprezentowania innego ujęcia obrazów artysty było uwypuklenie ich filozoficznego wymiaru. Nawiązania do filozoficznie rozumianej warstwy G. Deleuzea oraz pojęcia bycia M. Heideggera pozwoliło na lepsze zrozumienie mechanizmów rządzących obrazem. Z kolei heideggerowskie pojęcie nicości zostało omówione w kontekście procesualności. Taka perspektywa łączy się z dekomponującym efektem działania ruchu, co ma wpływ na rozumienie problemu związanego z malarską płaszczyzną. Wyniki i wnioski. Omówienie mechanizmów „działania” obrazów M. Rothko pozwoliło na zwerfikowanie tezy, według której reprezentacja malarska płaszczyzn jest zależna od przedstawienia ich ruchu. Wartość poznawcza podejścia. Interdyscyplinarne podejście do abstrakcyjnego malarstwa M. Rothko daje nową możliwość jego rozumienia oraz otwiera pole do filozoficznego, spekulatywnego rozważenia elementów związanych z płaszczyzną i przestrzenią w malarstwie. Podjęto próbę poszerzenia rozumienia dzieł artysty nie tylko w oparciu o porównanie do innych malarzy, ale również skupiając się na mechanizmach związanych z kreacją wizualną.

EN

Thesis. The reception of Marek Rothko's paintings depends on the interpretation of moving planes-spaces. Discussed concepts. Abstract works by Marek Rothko are discussed in a philosophical context of the plane and space. The analysis uses selected elements of the philosophy of Gilles Deleuze and Martin Heidegger. Reference was also made to the figurative paintings of the romantic painter Caspar David Friedrich. During the analysis such terms as: motion, light, nothingness were used. They served to show a different understanding of the work of an American painter. Particularly important for presenting a different understanding of the artist's paintings was to emphasize their philosophical dimension. References to the philosophically understood G. Deleuze’s layer and the notion of M. Heidegger’s being allowed for a better understanding of the mechanisms governing the image. In turn, the Heidegger’s concept of nothingness was discussed in the context of processuality. Such a perspective combines with the decomposing effect of movement, which affects the understanding of the problem associated with the painterly plane. Results and conclusions. Discussing the mechanisms of "action" of Rothko's paintings allowed us to verify the thesis that the paintings plane of representation is dependent on the presentation of their movement. The cognitive value of the approach. The interdisciplinary approach to the Rothko’s abstract paintings gives a new opportunity to understand it and opens the field for philosophical, speculative consideration of elements related to the surface and space in painting. An attempt was made to broaden the understanding of the artist's works not only based on a comparison to other painters, but also focusing on mechanisms related to visual creation.

Keywords

PL

przestrzeń; czas; ruch; abstrakcja; Mark Rothko; płaszczyzna; malarstwo; światło; nicość

EN

space; time; movement; abstraction; Mark Rothko; plane; painting; light; nothingness

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 499-508

Contributors

author

Danielewicz Albert

• Polska Akademia Nauk, Instytut Sztuki, ul. Długa 26/28, 00-950 Warszawa

References

• Baal-Teshuva, J. (2005). Rothko Mark 1903-1970. Kolonia: Taschen.
• Banasiak, B. (1997). Bez różnicy. W: G. Deleuze (red.), Różnica i powtórzenie (ss. 5-20). Warszawa: KR.
• Banasiak, B. (1998). Róż(ni(c)oś)ć. W: J. Derrida (red.), O gramatologii (ss. 5-15). Warszawa: KR.
• Banasiak, B. (2002). De interpretation. Deleuze versus Derrida. Nowa Krytyka,13, 97-118.
• Breslin, J. E. B. (1993). Mark Rothko. Chicago: University of Chicago Press.
• Deleuze, G. (1962). Nietzsche. Francja: Press Universitaires de France, Columbia Inverity Press.
• Deleuze, G. (2016). Krytyka i klinika. Łódź: Wydawnictwo Officyna.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2015). Tysiąc plateau. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Galenson, D. (2006). Old masters and young geniuses. New Jersey: Princeton University Press.
• Kiepuszewski, Ł. (2008). O właściowościach powierzchni obrazów Marka Rothki. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznastwo i Konserwatorstwo z. 386, 135-148.
• Kosoi, N. (2005). Nothingness Made Visible. Art Journal, 2, 20-31.
• Lorenc, I. (2008). Czas przestrzeni pejzażu romantycznego Caspara Davida Friedricha. W: K. Wilkoszewska (red.), Czas przestrzeni (ss. 155-169). Kraków: Universitas.
• Phillips, G., Crow, T. (2005). Seeing Rothko. Los Angeles: Getty.
• Stocker, W. (2012). Where Heaven and Earth meet The Spiritual in the Art of Kandinsky, Rothko, Warhol, and Kiefer. New York: Rodopi.
• Turowski, A. (1990). Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910-1930.Warszawa: PWN.
• Wejman, K. (2011). Pojęcie powtórzenia w filozofii Gillesa Deleuze’a oraz Jacques’a Derridy. Preteksty, 1, 77-89.
• Woźniak, C. (2008). Okamgnienie. Doświadczenie źródłowe a granice filozofii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.